Aanleiding voor een Quick Scan

Een evaluatie van de Urban Agenda door de Europese Commissie in 2019 vestigde de aandacht op de uitdagingen en zwakke punten in de pijler ‘’Betere Regelgeving’’ van de Urban Agenda. Slechts een beperkt aantal acties van de thematische partnerschappen is gericht op betere regelgeving. Uit de evaluatie blijkt dat betere regelgeving door de deelnemers van de partnerschappen vaak wordt gezien als ingewikkeld. Daarnaast is er sprake van gebrek aan juridische en procedurele deskundigheid en een suboptimale timing, waardoor de mogelijke impact van deze acties wordt beperkt.

Als mede-initiator en groot voorstander van de UAEU en het Pact van Amsterdam vindt Nederland het belangrijk dat de pijler ’’Betere Regelgeving’’ van de Urban Agenda wordt versterkt. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft daarom een aanzet gedaan voor het Betere Regelgeving Initiatief (BRI), met als doel de ‘’Betere Regelgeving’’ pijler te versterken. Kenniscentrum Europa decentraal heeft nu de eerste stap van dit initiatief afgerond: een Quick Scan-analyse van alle Betere Regelgevingsacties van de thematische partnerschappen.

Doel en resultaten van de Quick Scan

Het doel van de Quick Scan is na te gaan welke betere regelgevingsacties van de partnerschappen de grootste kans op slagen hebben wanneer de acties een extra follow-up krijgen. Hierbij wordt gekeken of de acties een duidelijk Europeesrechtelijk knelpunt aansnijden, wat de status is van de onderliggende wetgeving en of er mogelijk interessante inputmomenten of consultaties bij de Europese Commissie zijn. Op basis van deze analyse zijn 7 Acties geselecteerd die de grootste kans van slagen hebben om EU-regelgeving te beïnvloeden.

De complete Quick Scan is te lezen op de BRIGHT website van Kenniscentrum Europa Decentraal.

Bron:

Better Regulation Initiative: Quick Scan for the Urban Agenda, Kenniscentrum Europa Decentraal

Meer informatie:

Betere regelgeving, Kenniscentrum Europa Decentraal
Europese Agenda Stad, Rijksoverheid
Better Regulation Insight Tool (BRIGHT)
Betere regelgeving: waarom en hoe, Europese Commissie

Ministeriële bijeenkomst voor stedelijke ontwikkeling

Minister Ollongren van BZK hield namens Nederland een toespraak over haar visie betreffende de duurzame ontwikkelingen van steden in de EU na Covid-19 bij de informele bijeenkomst op 30 november 2020. De minister is van mening dat de coronapandemie kansen biedt om de groene en digitale transitie in Europese steden te versnellen. Ze noemde onderwerpen als woningbouw, bereikbaarheid en digitalisering. De minister drong er in haar speech bij haar collega’s op aan specifiek rekening te houden met de positie van jongeren bij het maken van stedelijk beleid. Daarnaast moeten partnerschappen helpen de stedelijke uitdagingen op EU-niveau aan te pakken en bij te dragen aan de verwezenlijking van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling.
De minister sprak haar steun uit voor het nieuwe Leipzig Charter, de leidraad voor duurzame stedelijke ontwikkeling in Europa. De Urban Agenda for the EU (UAEU) speelt volgens haar opnieuw een doorslaggevende rol in dit proces.

Territoriale Agenda

Op de tweede dag van de conferentie kwamen de verantwoordelijke ministers van territoriale samenwerking bijeen om de Territoriale Agenda te bespreken. Dit is een strategisch beleidsdocument voor de ruimtelijke ordening van regio’s en gemeenschappen in Europa. Het biedt een actiekader voor territoriale cohesie en een toekomst voor alle regio’s en plaatsen in Europa. Het vraagt beleidsmakers op alle bestuursniveaus om bij te dragen aan een inclusieve en duurzame toekomst voor alle regio’s en plaatsen en om de Sustainable Development Goals van de VN in Europa te helpen verwezenlijken. In Nederland is de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) als voorbeeld genoemd voor de invulling van de territoriale agenda.

Leipzig Charter

Het Leipzig Charter on Sustainable European Cities uit 2007 is een politieke verklaring, bedoeld om een geïntegreerd stedelijk ontwikkelingsbeleid te stimuleren. Het Leipzig Charter speelt een belangrijke rol in het Pact van Amsterdam, waarmee stedelijke Partnerschappen voor de EU werden opgericht. De doelen die in het Pact van Amsterdam omschreven staan moeten, voor zover deze duurzame ontwikkeling van stedelijk milieu betreffen, in lijn met het Leipzig Charter zijn.

Vernieuwing

Als onderdeel van het Duitse voorzitterschap van de Raad van de EU werd tijdens de bijeenkomst het New Leipzig Charter on Sustainable European Cities aangenomen. De EU-lidstaten hebben in dit nieuwe Charter hun gedeelde uitgangspunten voor stedelijke ontwikkeling vastgelegd. Binnen het Charter worden grote transities en thema’s van deze tijd zoals vergroening, digitalisering en weerbaarheid gekoppeld aan duurzame en inclusieve stedelijke ontwikkeling. Er is ook een uitvoeringsdocument bij het nieuwe Leipzig Charter gepubliceerd.
Het belangrijkste uitvoerende instrument voor het in de praktijk brengen van het nieuwe Leipzig Charter is de Urban Agenda for the EU (UAEU).

Urban Agenda for the EU

De UAEU kwam in 2016 tot stand in het Pact van Amsterdam om de stedelijke betrokkenheid bij Europees beleid te vergroten. Het programma biedt steden en regio’s binnen de EU de mogelijkheid om samen te werken op Europese beleidsterreinen. De positie van steden in de EU wordt hierdoor versterkt. Daarnaast moet de UAEU concrete voorstellen op het gebied van betere regelgeving, betere financiering en betere kennisdeling voor en door steden in Europa bevorderen. Steden werken samen in 14 thematische partnerschappen.

Bron

Toespraak minister Ollongren over het New Leipzig Charter en de Europese Agenda Stad, Rijksoverheid
Bijdrage van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties

Meer informatie:

Urban Agenda for the EU, de Europese Commissie
The new Leipzig Charter: The transformative power of cities for the common good, Duitse voorzitterschap van de Raad van de EU
Speech Dutch Urban Envoy Karen van Dantzig

Urban agenda for the EU

De Urban Agenda for the EU (UAEU) is vastgesteld in het Pact van Amsterdam (in 2016) en gericht op het betrekken van steden bij het Europese beleid.  De UAEU is een samenwerking van de Europese Commissie, EU-lidstaten en -steden en andere organisaties zoals NGO’s. Dit gebeurt onder meer in de vorm van partnerschappen waarin de drie hoofddoelen van de UAEU worden nagestreefd: betere regelgeving, betere financiering en kennisontwikkeling door en voor steden en stedelijke regio’s.
Elk partnerschap zoekt naar oplossingen voor grote maatschappelijke vraagstukken die gerelateerd zijn aan een specifiek onderwerp. Een voorbeeld is het EU partnerschap voor de informatiesamenleving, waarbij onder andere de gemeente Eindhoven betrokken is.  Dit partnerschap focust zich op digitale infrastructuur in Europese steden en bescherming van publieke waarden zoals privacy. Andere voorbeelden zijn partnerschappen op het gebied van circulaire economie en klimaatverandering.
Wat leveren de partnerschappen op? Wat leren de steden van elkaar? Daarover gaat het evenement van BZK en EUKN ‘Urban Agenda for the EU: Partnerships in the Spotlight’.

Europese week van de regio’s en steden

Het evenement vindt plaats in het kader van de Europese week van de Regio’s en Steden 2020. Die staat in het teken van regionaal beleid en is dit jaar, vanwege het coronavirus, online.  De focus ligt op cohesie en samenwerking, betrekken van burgers en Groen Europa. Deze drie thema’s komen ook bij het evenement van BZK en EUKN aan bod.

Het evenement

Op het evenement staan de partnerschappen van de UAEU centraal in paneldiscussies met verschillende gastsprekers. Ook Fenna Pols, directeur-bestuurder van Kenniscentrum Europa Decentraal, neemt daaraan deel. In deze discussie gaat het met name om prestaties van de partnerschappen op het gebied van betere regelgeving en acties van partnerschappen in het kader van de Europese Green Deal.

Deelname

Het evenement vindt plaats op 13 oktober 2020 (14.00 – 17.00 CEST) via Zoom. Aangezien er maar 100 (geregistreerde) deelnemers mee kunnen doen via Zoom, wordt het evenement ook gelivestreamd op Youtube. Registreren voor het evenement kan via deze link.

Bron

Uitnodiging ‘Urban Agenda for the EU: Partnerships in the spotlight’ event, Ministerie van BZK

Meer informatie

Urban Agenda for the EU, Europese Commissie

Achtergrond

De Commissie verwijst in haar voorstel onder andere terug naar het Pact van Amsterdam. In 2016 werd besloten dat steden en regio’s meer toegang moeten krijgen tot de ontwikkeling van Europese regelgeving en Europese fondsen. In de huidige beleidsperiode (2014-2020) komt dat tot uiting in de EU Urban Agenda, waarin steden in veertien verschillende partnerschappen samenwerken aan innovatieve oplossingen voor stedelijke problematiek.

Doelen

Voor de nieuwe beleidsperiode, die samenhangt met de Europese meerjarenbegroting (2021-2027), heeft de Commissie nu het European Urban Initiative voorgesteld. Het doel van dit programma is tweeledig. Allereerst moet het de ontwikkeling van integrale benaderingen voor stedelijke ontwikkelingen binnen de EU bevorderen. Belangrijk hierbij is dat steden en regio’s samenwerken en van elkaar kunnen leren. Ten tweede moet er vanuit deze stedelijke samenwerking een sterker bewustzijn komen op het gebied van relevante Europees beleid en bijbehorende fondsen.

Verordening fondsen

Het voorstel voor het EUI maakt deel uit van de nieuwe conceptverordening voor het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (artikel 10) en bouwt voort op alle stedelijke thema’s die in de huidige EU Urban Agenda aan de orde komen. Deze verordening moet nog worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Europese lidstaten.

Bron

European Urban Initiative-post 2020: the Commission proposal, persbericht Europese Commissie

Meer informatie

Urban Agenda, Kenniscentrum Europa Decentraal
Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), Kenniscentrum Europa Decentraal
Legislative proposals for ERDF/CF, ETC (Interreg) and ECBC, conceptverordening Europese Commissie

Wat is de EU Urban Agenda?

De EU Urban Agenda werd in 2016 opgericht met als doel steden meer te betrekken bij het maken en uitvoeren van Europees beleid. De partnerschappen van de Urban Agenda zijn ingedeeld in 14 thema’s waar luchtkwaliteit er één van is. Binnen elk thema werken steden, nationale overheden, Europese instellingen en andere belanghebbenden samen aan initiatieven op het desbetreffende beleidsterrein.

Partnerschap Luchtkwaliteit

Het hoofddoel van het partnerschap Luchtkwaliteit is om het thema gezonde stad hoger op de Europese agenda te krijgen en bij te dragen aan gezonde stedelijke omgevingen. Dit doet zij onder meer door problemen en oplossingen in kaart te brengen en het opstellen van richtlijnen die steden kunnen helpen om beleid te ontwikkelen. Het partnerschap wordt gecoördineerd door de Nederlandse overheid. Daarnaast is ook de gemeente Utrecht erbij betrokken als lid.

Begeleiding voor gemeenten

Recent heeft het partnerschap een aantal instrumenten gepresenteerd. Gemeenten kunnen deze gebruiken ter ondersteuning bij het ontwikkelen van verschillende aspecten van luchtkwaliteitsbeleid. Het gaat om een vijftal initiatieven:

• Een position paper omtrent het Europese luchtkwaliteitsbeleid;
• Een handleiding voor het ontwikkelen en implementeren van luchtkwaliteitsbeleid;
• Een handleiding voor het financieren van dergelijk beleid;
• Een meetinstrument om beleidseffecten mee in kaart te brengen;
• Een handleiding gericht op de communicatie rondom luchtkwaliteitsbeleid.

Het partnerschap hoopt later dit jaar ook een algemeen businessmodel voor beleidsplannen omtrent luchtkwaliteit te presenteren.

Bron

The Partnerschip on Air Quality delivers tools to help cities and Member States overcome the challenge of air pollution, nieuwsbericht Europese Commissie

Meer informatie

Urban Agenda, dossier Kenniscentrum Europa Decentraal
EU Urban Agenda: Air Quality, Europese Commissie

Wat is de EU Urban Agenda?

De EU Urban Agenda werd in 2016 opgericht, met als doel steden meer te betrekken bij het maken en uitvoeren van Europees beleid. De Urban Agenda partnerschappen zijn ingedeeld in 14 thema’s waar energietransitie er één van is. Binnen elk thema werken steden, nationale overheden en Europese instellingen samen aan een actieplan. Bij het partnerschap energietransitie zijn onder meer de gemeenten Tilburg en Groningen betrokken.

Energietransitie op lokaal niveau

Ongeveer 75% van de Europese burgers woont in een stedelijke omgeving. Dat betekent dat het grootste deel van de vraag naar energie, en dus ook de uitstoot van broeikasgassen, bij steden vandaan komt. Het doel van de energietransitie is om een toevoer van energie te creëren die flexibel is en kan inspelen op vraag en aanbod op lokaal niveau. Initiatieven binnen de stedelijke context zijn daarom wenselijk. Volgens de werkgroep energietransitie is het belangrijk dat de energietransitie altijd bijdraagt aan de leefbaarheid binnen de steden.

Actieplan

Het actieplan voor de energietransitie richt zich op initiatieven met betrekking tot beleid, financiering en het delen van kennis. In het kader van de energietransitie worden er vijf concrete acties voorgesteld:

1. Het vinden van financiering voor district energy (energiesystemen op wijkniveau);
2. Het maximaal benutten van overtollige warmte in steden;
3. Het begeleiden van energy masterplanning: inspelen op de lokale vraag en aanbod;
4. Het adviseren over en ondersteunen van retrofitting: het duurzaam maken van gebouwen;
5. Het samenwerken met Europese organen om financiering voor dergelijke projecten te promoten.

Consultatie

Het partnerschap heeft het concept-actieplan gepubliceerd zodat gemeenten en andere belanghebbenden hier feedback op kunnen geven. Op basis van deze feedback wordt het actieplan bijgewerkt en afgerond. Gemeenten kunnen reageren via de website van de Commissie, waarbij per voorgestelde actie aan de hand van maximaal vijf vragen feedback gegeven kan worden. De consultatie staat open tot en met 4 maart 2019.

Bronnen: 

Concept-actieplan partnerschap energietransitie, Europese Commissie
Feedbacksessie energietransitie tot en met 4 maart 2019, Europese Commissie

Consultatie Urban Agenda partnerschap energietransitie, VNG (link verwijderd)

Meer informatie

Urban Agenda, Kenniscentrum Europa Decentraal
EU Urban Agenda: Energy Transition, Europese Commissie