Vorige week zijn de Brexit onderhandelaars van de EU en het VK andermaal tot een nieuw terugtrekkingsakkoord en politieke verklaring gekomen. Dit akkoord werd tijdens een buitengewone bijeenkomst van de Europese Raad goedgekeurd door de EU-27 regeringsleiders.
Het nieuwe terugtrekkingsakkoord en politieke verklaring
Op 17 oktober 2019 zijn de onderhandelaars van het VK en de EU tot een akkoord gekomen over de Brexit. Dit gewijzigde akkoord komt grotendeels overeen met het oude akkoord, zo zijn bijvoorbeeld de rechten van burgers gegarandeerd en zijn de afspraken over de openstaande betalingsverplichtingen van het VK aan de EU gehandhaafd.
Een grote verandering in het opnieuw onderhandelde terugtrekkingsakkoord betreft het protocol over Ierland en Noord-Ierland. In dit protocol was voorheen de zogenaamde noodoplossing (backstop) voor de Ierse grens geregeld. Volgens EU-onderhandelaar wordt in het nieuwe protocol een juridisch operationele oplossing geboden die een harde grens op het Ierse eiland voorkomt. Noord-Ierland zal deel blijven maken van het douanegebied van het VK maar tegelijkertijd zal een douanegrens op het Ierse eiland worden voorkomen doordat Noord-Ierland gebonden zal blijven aan een beperkt aantal Europese interne markt regels. Het onderhandelde akkoord bevat voldoende waarborgen om de integriteit van de interne markt en de douane-unie van de EU te waarborgen, aldus de Europese Commissie.
Daarnaast is de politieke verklaring, welke principeafspraken vastlegt ten aanzien van de toekomstige relatie tussen het VK en de EU, veranderd. De voornaamste wijziging hier betreft het uitgangspunt voor toekomstige economische betrekkingen tussen het VK en de EU. De regering van het VK kiest nadrukkelijk voor het model van een toekomstig vrijhandelsverdrag met de EU. In de politieke verklaring wordt dan ook voorzien in een vrijhandelsverdrag waarin tussen EU en het VK geen tarieven of quota zullen worden gehanteerd. Tegelijkertijd zijn in de verklaring duidelijke toezeggingen gedaan ten aanzien van een gelijk (economisch) speelveld tussen het VK en de EU om eerlijke mededinging te waarborgen.
Europese Raad van 17-18 oktober
Voorafgaand aan de Europese Raad van 18 oktober is er een buitengewone bijeenkomst van de Europese Raad geweest in Art. 50 samenstelling, dit betekent dat de uittredende lidstaat (het Verenigd Koninkrijk) geen deelnemer is. Tijdens deze Europese Raad werd het nieuw onderhandelde akkoord bekrachtigd door de regeringsleiders. Hierin roept de Europese Raad ook op tot een Brexit op 31 oktober.
Goedkeuring van het Britse Lagerhuis en vervolgstappen.
Een terugtrekkingsakkoord moet, naast dat het wordt goedgekeurd door de Europese Raad en het Europese Parlement, ook goedgekeurd worden door het Britse Lagerhuis. Theresa May, voormalig premier van het VK, heeft haar versie van het terugtrekkingsakkoord tot driemaal toe voorgelegd aan het Europees Parlement. Deze is tot driemaal toe verworpen. De voornaamste reden voor het verwerpen van het akkoord was de noodoplossing voor de Ierse grens, die is nu aangepast.
Afgelopen zaterdag zou het akkoord worden voorgelegd aan het Britse Lagerhuis, er werd echter een amendement aangenomen in het Britse Lagerhuis wat als gevolg had dat de regering van Boris Johnson niet op zaterdag het terugtrekkingsakkoord heeft laten goedkeuren.
Tegelijkertijd zorgden de verplichtingen die voortvloeiden uit de zogenaamde Benn-act, waarbij de VK-regering verplicht was uitstel aan te vragen als er op zaterdag 19 oktober nog geen akkoord was goedgekeurd door het Lagerhuis, ervoor dat de regering van Boris Johnson verplicht was om uitstel van de Brexit aan te vragen. Deze brief, het verzoek om uitstel, heeft de Britse premier zaterdagavond dan ook naar de Europese Raad gestuurd.
Nu het VK wederom om uitstel van de Brexit heeft gevraagd is het aan de Europese Raad om hierop te reageren. Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, heeft aangegeven dat hij de Europese regeringsleiders gaat consulteren over het uitstel. Hoewel er een verzoek tot uitstel is gedaan, is er vooralsnog nog niet op gereageerd.
Als het Britse parlement en het Europese Parlement alsnog voor 31 oktober instemmen met het Brexit akkoord, dan treedt het VK uit de EU op 31 oktober 2019. Vanaf de uittreding gaat dan een overgangsfase in werking tot en met 31 december 2020. In deze periode blijven de EU-regels en wetten voor het VK van kracht
De kans dat het uiteindelijk niet lukt om tot goedgekeurde afspraken over de Brexit met het VK te komen (no deal) is nog steeds aanwezig, zolang het Brexit-akkoord niet is goedgekeurd door alle partijen. Er kan dus nog steeds een no deal-Brexit plaatsvinden op 31 oktober.
Bron:
Conclusies Europese Raad Art. 50 samenstelling – 17 oktober, Europese Raad
Meer informatie
Britse Lagerhuis verwerpt opnieuw terugtrekkingsakkoord, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit-loket voor decentrale overheden, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit Impact Scan voor overheden, Kenniscentrum Europa Decentraal
