In onze gemeente zijn we ons aan het oriënteren op de mogelijkheden om steunmaatregelen ‘staatssteunproof’ in te richten. Zo kijken we onder andere naar de mogelijkheden om bepaalde vormen van steun in te richten als zogenaamde compensatie voor de verrichting van een dienst van algemeen economisch belang. In dit kader zijn wij vele verschillende afkortingen tegengekomen: DAB, DAEB, NEDAB en SDAB. Kunnen jullie uitleggen waar deze begrippen voor staan en in hoeverre we daarbij rekening moeten houden met de Europese staatssteunregels?
Antwoord in het kort
Het begrip DAB (dienst van algemeen belang) is een overkoepelende term. Hieronder vallen
1. DAEB (diensten van algemeen economisch belang),
2. NEDAB (niet-economische diensten van algemeen belang) en
3. SDAB (sociale diensten van algemeen belang).
Of een DAB vervolgens moet worden gekwalificeerd als DAEB, NEDAB of SDAB hangt af van de aard (economisch of niet, sociaal of niet) van de betrokken activiteiten. We lichten deze begrippen hieronder nader toe en gaan daarbij nader in op de staatssteunrechtelijke gevolgen.
1. DAEB
Diensten van algemeen economisch belang (DAEB) zijn diensten die zich onderscheiden vanwege hun economische karakter. Een precieze Europeesrechtelijke definitie voor DAEB is niet te vinden. Wel zijn er voorbeelden van diensten die als DAEB zijn aangewezen. DAEB kunnen echter in het algemeen worden omschreven als diensten die door de overheid gewenst worden, maar die door de markt niet, niet voldoende of niet onder politiek acceptabele voorwaarden worden aangeboden. Doordat DAEB een economisch karakter hebben, kunnen de Europese staatssteunregels daarop van toepassing zijn.
Altmark-arrest
Ondanks het economische karakter hoeft de compensatie voor een DAEB geen staatssteun te zijn. Dit is het geval als de compensatie voldoet aan de zogenaamde Altmark-voorwaarden. Door aan deze voorwaarden te voldoen is er geen sprake van een niet-marktconform voordeel. Staatssteun wordt gekenmerkt door een niet-marktconform voordeel.
2012 DAEB-pakket
Wordt niet aan de Altmark-voorwaarden voldaan en kwalificeert de voorgenomen steun als staatssteun? Dan kan er naar een manier worden gezocht om de steunmaatregel in overeenstemming met de Europese staatssteunregels in te richten. Het zogenaamde DAEB-pakket dat door de Europese Commissie in 2012 is aangenomen biedt hiertoe een drietal instrumenten:
– DAEB de-minimissteun: DAEB de-minimis steun tot € 750.000 over een periode van drie jaar voor de uitvoering van een DAEB, levert geen staatssteun op en hoeft niet bij de Europese Commissie te worden aangemeld als die voldoet aan de DAEB-de minimisverordening.
– DAEB Vrijstellingsbesluit: staatssteun voor DAEB in bepaalde sectoren die voldoet aan de voorwaarden uit het DAEB Vrijstellingsbesluit is verenigbaar met de interne markt en hoeft niet bij de Europese Commissie te worden aangemeld.
– DAEB Kaderregeling: de DAEB Kaderregeling is bedoeld voor DAEB-steun die bij de Commissie moet worden aangemeld. In sommige gevallen is dit nodig als de steun het plafond van € 15 miljoen per jaar uit het DAEB Vrijstellingsbesluit overschrijdt. Na melding beoordeelt de Commissie aan de hand van de DAEB Kaderregeling of de DAEB-steun toelaatbaar is.
2. NEDAB
Ook NEDAB vallen onder het overkoepelende begrip DAB. De staatssteunregels zijn enkel van toepassing op economische activiteiten. Er is sprake van een economische activiteit ‘als goederen en/of diensten op een markt worden aangeboden’. Vanwege hun niet-economische karakter vallen NEDAB logischerwijs buiten het toepassingsbereik van de Europese staatssteunregels. Onder dit begrip vallen typische overheidstaken als de instandhouding van het leger en de politie, de luchtverkeersveiligheid, milieu-inspectiediensten en de organisatie, financiering en handhaving van gevangenisstraffen. Financiering voor zulke diensten kwalificeert dus niet als staatssteun.
3. SDAB
Tot slot, SDAB, ofwel sociale diensten van algemeen belang. Bij SDAB hangt het af van de betrokken activiteit of de sociale dienst zich kenmerkt als economisch en daarmee binnen het bereik van de Europese staatssteunregels valt. Diensten die van zuiver sociale aard zijn, kwalificeren niet als economisch. Op dergelijke diensten zijn de Europese staatssteunregels niet van toepassing. De Europese Commissie noemt openbaar onderwijs als voorbeeld van een dienst van zuiver sociale aard.
Sociale diensten met een economisch karakter
De Europese Commissie geeft echter aan dat als een dienst als ‘sociaal’ wordt aangemerkt dit niet noodzakelijkerwijs betekent dat de dienst ook als niet-economisch moet worden gezien. Indien er sprake is van het aanbieden van diensten op een markt, moet de dienst als economisch worden aangemerkt, ook al gaat het om een sociale dienst. Sociale diensten van algemeen belang met een economisch karakter kwalificeren als een DAEB. Financiering hiervoor kan staatssteunproof worden ingericht op grond van de diverse vrijstellingsmogelijkheden voor steun ten behoeve van DAEB’s.
Bronnen:
DAEB Gids 2012, Europese Commissie
DAEB Handreiking 2014, Kenniscentrum Europa Decentraal
Meer informatie:
DAEB en staatssteun, Diensten van algemeen belang, Kenniscentrum Europa Decentraal
DAEB de-minimisverordening, Europese Commissie
DAEB Vrijstellingsbesluit, Europese Commissie
DAEB Kaderregeling, Europese Commissie
DAEB Gids 2012, Europese Commissie
DAEB Handreiking 2014,Kenniscentrum Europa Decentraal
Uitleg DAB, NEDAB, DAEB en SDAB, DAEB algemeen, Diensten algemeen belang, Kenniscentrum Europa Decentraal
