In de Mededingingswet (art. 25 h onder 6) staat dat bij de gemeente de gemeenteraad bevoegd is om vast te stellen of economische activiteiten van de gemeente plaatsvinden in het algemeen belang. Onze gemeente wil weten of deze bevoegdheid ook aan het College gedelegeerd kan worden?
Antwoord in het kort
Nee, dat is niet mogelijk. Deze bevoegdheid om vast te stellen of een economische activiteit in het algemeen belang wordt verricht, is in de Mededingingswet expliciet belegd bij de gemeenteraad. Dit is onder andere van belang voor de inspraak van derden bij de voorbereiding van een algemeen-belangbesluit en eventueel bezwaar en beroep daartegen. Bovendien kan in de gemeenteraad op democratische wijze een belangenafweging plaatsvinden over het algemeen belang. De Mededingingswet kent geen mogelijkheid om deze bevoegdheid te delegeren aan het College.
Hieronder gaan we nader op dit antwoord in.
Overheid op de markt: Europese en nationale mededingingsregels
Een overheid die commerciële activiteiten verricht moet zich aan de mededingingsregels houden om verstoring van de grensoverschrijdende marktwerking te voorkomen. Naast de Europese mededingingsregels heeft de Nederlandse regering ook op nationaal niveau gedragsregels geïntroduceerd voor overheden die marktactiviteiten ondernemen. Deze regels staan in de wet Markt en Overheid, die op 1 juli 2012 in werking is getreden.
Uitzondering: economische activiteit of bevoordeling in algemeen belang
De wet Markt & Overheid bevat een aantal uitzonderingen op de gedragsregels, waaronder een uitzondering voor economische activiteiten en voor bevoordelingen van overheidsbedrijven die plaatsvinden in het ‘algemeen belang’.
Voorbeelden van economische activiteiten van algemeen belang
De Handreiking Markt & Overheid noemt een aantal (casus-specifieke) voorbeelden van activiteiten die door overheden als ‘economische activiteiten van algemeen belang’ kunnen worden aangemerkt (pagina 25):
– De exploitatie van een veerpont op een fietsroute ter stimulering van recreatiemogelijkheden in een gebied;
– De exploitatie van een fietsenstalling om het gebruik van openbaar vervoer te stimuleren;
– De exploitatie van parkeergarages in drukke stads- en dorpskernen.
Uitzondering toepassing gedragsregels
In deze gevallen kan het algemeen belang er bij gebaat zijn dat de gedragsregels uit de Wet Markt & Overheid niet worden toegepast. Dit om de uitvoering van deze diensten te kunnen blijven garanderen en om deze diensten bijvoorbeeld onder de kostprijs aan te kunnen bieden. Decentrale overheden moeten het algemeen belang van een economische activiteit echter wel duidelijk motiveren, wil het legitiem zijn deze om economische activiteiten uit te zonderen van het toepassingsgebied van de Wet Markt & Overheid.
Vaststelling algemeen belang
Decentrale overheden hebben ruime beleidsvrijheid om te bepalen welke activiteiten in het algemeen belang moeten worden aangeboden. Het kan ook sterk verschillen per gemeente: in de ene gemeente zijn er bijvoorbeeld voldoen commerciële campings, terwijl er in een andere gemeente geen enkele exploitant te vinden is die onder marktvoorwaarden een camping draaiend kan houden.
Decentrale autonomie
In de Mededingingswet is geregeld dat de autonomie van decentrale overheden bij het vaststellen van het algemeen belang van een bepaalde activiteit gerespecteerd wordt. Decentrale overheden, zoals provinciale staten en gemeenteraden, hebben zelf de ruimte gekregen om bij besluit activiteiten aan te wijzen.
Bevoegdheid
De bevoegdheid om in het kader van artikel 25 h lid 6 van de Mededingingswet een algemeen belang vast te stellen, is belegd bij specifieke onderdelen van bestuursorganen. Naast het waarborgen van de autonomie van decentrale overheden, is dit ook van belang met het oog op inspraak bij de voorbereiding van besluiten en eventueel bezwaar en beroep daartegen door derden.
Gemeenteraad
Voor wat betreft gemeenten, belegt de wet Markt & Overheid die bevoegdheid expliciet bij de gemeenteraad (artikel 25h onder 6 van de Mededingingswet):
De vaststelling of economische activiteiten of een bevoordeling van een overheidsonderrneming plaatsvinden respectievelijk plaatsvindt in het algemeen belang geschiedt voor provincies, gemeenten en waterschappen respectievelijk door provinciale staten, de gemeenteraad, het algemeen bestuur en voor zelfstandige bestuursorganen in de zin van de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen door de minister die het aangaat.
Meer informatie:
Europees mededingingsrecht en Gedragsregels Markt & Overheid, Kenniscentrum Europa Decentraal
Handreiking Markt & Overheid, ministerie van Economische Zaken (zie vanaf pagina 25 over vaststelling algemeen belang)
Memorie van Toelichting, Tweede Kamer, Vergaderjaar 2007-2008, 31 354
Nadere Memorie van Antwoord, Eerste Kamer, vergaderjaar 2009-2010, 31 354
Vaststelling Aanwijzingen voor de rijksdienst inzake toepassing van uitzondering inzake het algemeen belang 4 juni 2012 Nr. 3112936, Staatscourant, Jaargang 2012, Nr. 11736
Amendement van de leden Ten Hoopen en Vos, Kamerstukken II 2008/09, 31 354, nr. 32
