Elektronische identificatie is één van de meest nuttige digitale middelen voor het verlenen van overheidsdiensten. Met de Europese digitale identiteit (eID) kunnen Europese burgers door de gehele Unie zichzelf online identificeren. Hierdoor kunnen zij op een betrouwbare manier toegang krijgen tot zogenaamde vertrouwensdiensten. Dit zijn diensten die omgaan met een elektronische handtekening, zegel en/of tijdstempel vereisen, om de veiligheid van de dienst te garanderen.
eIDAS
Sinds 2014 is de de Verordening betreffende elektronische identificatie en vertrouwensdiensten (electronic identities and trust services for electronic transactions in the internal market, oftewel eIDAS) van kracht. Hiermee werden de eerste Europa-brede regels voor de eID uitgezet, die het onder andere mogelijk maakte voor Europese burgers om hun eID in andere lidstaten te gebruiken.
In maart 2024 heeft de Raad van de Europese Unie een nieuwe verordening – eIDAS 2.0 – goedgekeurd waarmee de toepassingsmogelijkheden van de eID worden uitbreidt. Het zet een nieuw rechtskader uit voor een veilige en betrouwbare ‘digitale portemonnee’. Zo hebben Europese burgers al hun ‘identificatiepasjes’ online beschikbaar.
De digitale portemonnee zorgt voor een veiligere, verbeterde en vereenvoudigde toegang tot online overheidsdiensten. Hiermee kunnen burgers hun nationale digitale identiteit koppelen aan bijvoorbeeld hun rijbewijs of diploma’s. Ook kunnen burgers zich gemakkelijk via hun smartphone identificeren en elektronische documenten delen.
Doelen
De oorspronkelijk eIDAS-verordening heeft twee doeleinden.
- Ten eerste, worden voorwaarden voor lidstaten gesteld om de elektronische identificatiemiddelen van andere lidstaten te erkennen. Dit maakt zogenaamde ‘grensoverschrijdende onlineauthenticatie’ mogelijk. Dit betekent dat je bijvoorbeeld met je Nederlandse DigiD gebruik kunt maken van (bepaalde) Italiaanse overheidsdiensten.
- Ten tweede, worden standaarden gesteld waaraan de beveiliging van en de procedures rondom de identificatie moeten voldoen. Hierbij worden de privacy en veiligheid van de verstrekte gegevens versterkt en weten alle Europese burgers dat zij op dezelfde minimale bescherming kunnen rekenen door de gehele EU.
Ondanks deze inzet, kampte de eIDAS in de praktijk met verscheidende problemen. De eID werd maar door 59% van de inwoners van de opgepakt. Hiernaast merkte een evaluatie van de eIDAS-verordening op dat het beperken van het gebruik van eID tot de overheidssector onderbenut liet. Hiernaast waren er zorgen over de privacy in het gebruik van de eID.
eIDAS 2.0
Met de eIDAS 2.0 wil de EU de tekortkomingen van de oude eIDAS-verordening overkomen en nog meer functionaliteiten aan de digitale identificatiemiddelen van Europese burgers toevoegen.
Vanuit de eIDAS 2.0 komen onder andere de volgende verplichtingen:
- Lidstaten moeten in 2026 hun inwoners de digitale portemonnee aanbieden en die van alle andere lidstaten accepteren.
- Het uitgeven, gebruik en eventueel intrekken van de digitale portemonnee moet gratis zijn.
- De code achter de digitale portemonnee wordt open-source zodat lidstaten de technologie makkelijk kunnen oppakken en specifieke elementen kunnen toevoegen om op hun eigen benodigdheden aan te sluiten.
- De kwalificatieschemering voor het certificeren van websites, waarmee internetgebruikers inzicht krijgen in wat er achter een website schuilgaat, wordt aangescherpt zonder de voorschriften en normen te veranderen.
Met deze punten zet de EU in op het toegankelijker maken voor het invoeren van de digitale portemonnee voor lidstaten en het toegankelijker te maken voor burgers om de portemonnee te gebruiken. Ook de veiligheid van het gebruik wordt hier duidelijk in meegenomen.
Decentrale relevantie
Decentrale overheden moeten digitale identiteit gaan erkennen en er voor zorgen dat het mogelijk is om digitale identiteit aan te vragen. Alle decentrale overheden komen al op de één of andere manier in aanraking met het eID, aangezien zij veel vertrouwensdiensten uitvoeren. Denk hierbij aan het aanvragen van een huisvestingvergunning of het aanvragen van een bijstandsuitkering.
Met uitbreiding van eID naar de digitale portemonnee zullen inwoners nog meer gebruiksmogelijkheden krijgen. Het is van belang dat decentrale overheden deze nieuwe mogelijkheden erkennen in hun dienstverlening.
Bron
Europese Raad van de Europese Unie, persmelding.
Digitale Overheid, eIDAS.
