Voordat artificiële intelligentie de opkomende technologie van het moment was, stond blockchain in de spotlights. In 2019 stond deze technologie nog echt in de kinderschoenen. Desondanks durfden sommige projecten het aan om met blockchain te gaan werken. Zo ook de gemeente Groningen. Met het Blockchain in Government project, oftewel BLING, werd gekeken wat deze technologie kan bieden voor gemeentelijke dienstverlening. KED sprak programmamanager Renske Stumpel van de gemeente Groningen over dit project.
Waarover ging het project en hoe is het tot stand gekomen?
BLING ging over de mogelijkheden die blockchaintechnologie biedt voor overheden. Deze technologie zou sneller, betrouwbaarder en transparanter zijn dan wat we op dat moment gebruikten. Blockchain was nog een onontgonnen terrein en de verwachtingen lagen hoog. Ons doel was testen of blockchain een goede technologie was om toe te passen op gemeentelijke dienstverlening.
We kwamen erachter dat er ontzettend veel gepubliceerd werd over blockchain, maar dat de inzet achterbleef. Pilots met echte gebruikers waren zeer schaars. Hier zijn wij toen opgedoken. Op die manier heeft BLING als relatief klein project een groot verschil kunnen maken.
Het project liep van januari 2019 tot en met december 2021. In verband met de COVID-19 pandemie, kwam nog een verlenging tot juni 2023. Dit was voor het project erg fijn, omdat we in het project zagen dat blockchain nog steeds echt een jonge technologie is met nog weinig overheidstoepassingen. Die extra tijd was nuttig om ons project beter te kunnen realiseren.
Inmiddels is BLING afgerond en hebben we een boek gepubliceerd met 24 use-case beschrijvingen. We kijken tevreden terug en delen nog regelmatig onze opgedane kennis met geïnteresseerden.
Pilots met echte gebruikers waren zeer schaars. Hier zijn wij toen opgedoken.
Welke partijen waren betrokken bij het project? Wat was de rol van uw overheid in het project?
Als gemeente Groningen hebben we dit project geleid. We hebben het project samen met de provincie Drenthe bedacht en vanuit de bestaande netwerken een consortium gevormd. Dit leidde tot een mooie samenwerking met in totaal 4 kennisinstellingen en 10 partners vanuit de lokale en regionale overheid.
Door het project heen is de samenstelling van het consortium wel enigszins veranderd. Twee partners hebben het project afgerond en zijn bij de verlenging niet verder gegaan. Dit was eigenlijk om heel verschillende redenen, maar beide even begrijpelijk. Eén van partners had eind 2021 al zijn gestelde doelen behaald en zag geen rol meer voor zichzelf in de verlenging.
De andere partner kreeg te maken met een interne verschuiving van personeel. Hierdoor was het niet mogelijk om het project met hetzelfde enthousiasme door te zetten als dat hij het aanvankelijk had opgepakt. De partner heeft toen zelf de verantwoordelijkheid genomen om ook niet verder te gaan met het project.
Nadat de partners hun taken hadden neergelegd, is hun resterende geld teruggegaan naar het consortium. Zo konden de resterende partners dit geld anders inzetten en kon het consortium een doorstart maken. Er is toen zelfs nog een nieuwe partner bijgekomen.
Het is fijn om binnen een project de ruimte te hebben om met zulke veranderingen om te kunnen gaan. Dit kan dankzij zogenaamde ‘changes’. Per projectperiode heb je twee momenten om dit door te voeren. Dit zorgt ervoor dat het geld wat je vanuit het fonds krijgt op een nuttige plek eindig. De EU wil vooral dat het geld goed wordt ingezet. Die heeft een bedrag vrijgemaakt voor een project en dit mag dan ook gebruikt worden, zo lang het maar bijdraagt aan het behalen van het uitgezette doel.
Hoe verliepen de aanvraag en uitvoering van het project?
BLING is een Interreg North Sea Region project. Door de inzet van blockchain als jonge technologie, kunnen we ook zeker zeggen dat het een innovatief project. Het is heel mooi om met zo iets nieuws aan de slag te gaan en te investeren in jouw regio. Dit past ook goed bij Interreg als fonds, wat bedoelt is voor regio-ontwikkeling.
Het project begon met het verkennen van de mogelijkheden van blockchain en eindigde met een hoog aantal werkende use cases. Onze resultaten hebben verzamelend in het Blockchain boek. Hierin delen we al onze bevindingen zodat andere overheden een goed beeld kunnen krijgen van mogelijke toepassingen van blockchain voor decentrale overheden.
Het boek staat bomvol best-practices, obstakels in het gebruik van blockchain en verschillende do’s and don’ts. Ook de tien waardevolste lessen die we hebben geleerd, hebben we samengevat. Naast dit boek hebben we ook nog de ‘BLING reporting tool’ gemaakt. Dit is een website waarop overheden kunnen zien hoe volwassen en vaardig ze zijn in en voor het gebruik van blockchain
We kijken tevreden terug en delen nog regelmatig onze opgedane kennis met geïnteresseerden.
Naast deze meer informerende resultaten, zijn er natuurlijk ook allerlei zaken in de praktijk gerealiseerd. De succesvolste use-case van BLING was bij de gemeente Emmen, waar de zogenaamde Energieknip is opgezet met hulp van het BlockchainLab Drenthe.
Door heel Nederland was er een regeling waarbij mensen gebruik konden maken van een budget van €50 om duurzaamheidsmaatregelen te treffen in hun woning. Aanvankelijk ging deze regeling via papier. De gemeente had al twee brieven gestuurd om mensen aan te sporen gebruik te maken van deze regeling. Echter reageerde maar 16% van de potentiële rechthebbenden op deze oproepen.
De gemeente Emmen heeft de gehele procedure toen omgezet in een app. Hier is toen ook een spelelement aan toegevoegd, waarmee de gemeente inzicht kreeg in de duurzaamheid in hun wijken.
In de app werden in totaal zevenentwintig vragen gesteld. Voor elk gegeven antwoord kreeg de gebruiker een bepaald bedrag. Het ‘gewonnen’ geld – het was niet echt gewonnen, want iedereen had hier gewoon recht op – kon vervolgens bij de detailhandel gebruikt worden om verduurzamingspakketten op te halen. Binnen tien dagen was de eerste lading van deze pakketten, ten waarde van €150.000, uitverkocht.
Dit systeem maakte dus gebruik van blockchaintechnologie. Na het scannen van een QR code door een leverancier werd de betaling in gang gezet, zonder verdere administratie. Het ‘geoormerkte’ geld van de Energieknip kon door gebruikmaking van de blockchaintechniek alleen voor dit specifieke doel worden gebruikt.
Het BLING project kende uiteindelijk een realisatie van 85%. Dat is best hoog voor dit type projecten. Dat is ook te danken aan een zeer gemotiveerd en enthousiast consortium!
BLING heeft als relatief klein project een groot verschil kunnen maken.
Heeft u tips voor toekomstige aanvragers van deze EU-subsidie?
- Probeer bij je project een zo praktisch mogelijk resultaat op te leveren dat ook echt bruikbaar is voor anderen. Dit was ook de insteek van ons Blockchain boek en de ‘reporting tool’. Hierbij moet ook de maatschappelijke relevantie centraal staan.
- Hou ook na het aflopen van het project je resultaten levendig. Op deze manier kun je andere decentrale overheden laten zien wat het nut was van jouw project, waardoor ze hiervan kunnen leren. Daarnaast helpt dit ook in het opbouwen van connecties, wat in de toekomst wellicht tot nieuwe kansen leidt. En bovendien kun je zo ook laten zien wat de mogelijkheden van Europese subsidies zijn in het realiseren van projecten.
- Het project moet inzetten op samenwerking. We spraken maandelijks een uur online met onze partners en elk half jaar ontmoetten we elkaar fysiek om opgedane kennis te delen. Het succes van je project staat of valt met mensen. Dat is leuk, maar het vereist veel aandacht. Dit moet daarom vanaf het begin centraal staan. Het hebben van een netwerk van enthousiaste mensen is hierom ook zo belangrijk. En, om dezelfde reden moet je ook niet naar subsidies kijken als een pinautomaat voor de eigen organisatie, maar als een middel om samen met die andere enthousiastelingen wat te bereiken.
- Je moet open staan voor nieuwe mogelijkheden en flexibel blijven. Hoe beter je netwerk, hoe mooier de kansen zijn die op je pad komen. Maar hier moet je wel voor open staan. Het is belangrijk om actief met mensen vanuit heel Europa in gesprek te gaan en van elkaar te leren. Dit brengt innovatie.
- Het is ontzettend belangrijk om de regels en details van een subsidie te kennen. Het is hiervoor essentieel om de juiste kennis binnen je organisatie te hebben, maar ook om te weten waar deze kennis zit en hoe je hier optimaal gebruik van kunt maken. Hierdoor kun je ook beter laten zien wat je met het geld wil en doet. Een subsidie is geen gift, maar een hulpmiddel dat je correct moet inzetten.
Meer lezen?
Kijk dan dit filmpje over de Energieknip.
