Toegang tot (online) diensten van decentrale overheden vanuit je smartphone. Het klinkt futuristisch, maar met de nieuwe regels voor een Europese digitale identiteit wordt het mogelijk voor burgers om digitale identiteitsbewijzen of rijbewijzen te delen en zich zo digitaal te identificeren. Deze regels vloeien voort uit de in juni 2021 voorgestelde verordening omtrent een Europese digitale identiteit. De Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement hebben nu een voorlopig politiek akkoord bereikt over de belangrijkste elementen.
Verordening voor een Europese digitale identiteit
De verordening introduceert een Europese digitale portemonnee (“wallet”) waarmee burgers gebruik kunnen maken van digitale diensten. Die kunnen voor verschillende doeleinden worden ingezet. De digitale identiteit is op vrijwillige basis en maakt het voor individuen mogelijk om controle te hebben en houden over hun persoonsgegevens. De portemonnee kan gebruikt worden als een identificatiemiddel waarmee specifieke documenten aangeleverd kunnen worden. Deze portemonnee kan bijvoorbeeld op de volgende manieren worden ingezet:
- De portemonnee kan toegang geven tot een persoonlijke bankrekening of de aanvraag van een lening.
- Het indienen van een belastingaangifte kan geschieden met behulp van de portemonnee.
- De inschrijving voor een onderwijsinstelling kan worden voltooid middels de inzet van de portemonnee.
Verplichtingen voor decentrale overheden
Op grond van de verordening worden decentrale overheden verplicht om de Europese digitale identiteit te erkennen. Dat betekent dat, wanneer de verordening in werking is getreden, decentrale overheden ervoor moeten zorgen dat de genoemde middelen, zoals de wallet worden ingebed in hun dienstverlening. Daarbij hoort ook het aanreiken van benodigdheden en het beschikbaar maken van nieuwe vertrouwensdiensten.
Politiek akkoord
In het politiek akkoord wordt benadrukt dat er een wisselwerking moet zijn tussen het concept van de wallet en de nationale elektronische identificatiemiddelen. Het is noodzakelijk dat er een hoge mate van vertrouwen is: wanneer een persoon beweert een bepaalde identiteit te hebben moet er voldoende zekerheid zijn dat het daadwerkelijk om deze persoon gaat.
In Nederland, maar ook daarbuiten, werden zorgen geuit over de bescherming van persoonsgegevens. In het akkoord staat dat de verordening een geharmoniseerde benadering van beveiliging biedt. Volgens de nieuwe regels moeten de lidstaten normen, technische specificaties en operationele aspecten overeenkomen. Dit heeft als doel om te kunnen garanderen dat de portemonnees voor digitale identiteit aan de hoogste beveiligingseisen voldoen. De lidstaten zullen hun portemonnees certificeren om te garanderen dat zij hieraan voldoen. Persoonsgegevens worden alleen online gedeeld wanneer de burger in kwestie die informatie ook echt wil delen. Hiervoor is het van belang dat de verordening wordt afgestemd op de bestaande wetgeving inzake cyberbeveiliging, zoals de Cyberbeveiligingsverordening.
Stand van zaken van de verordening
Het voorlopige politiek akkoord is een van de laatste stappen in het onderhandelingsproces. De wettekst moet nu in overeenstemming worden gebracht met het akkoord. Vervolgens moet de tekst formeel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad. Zodra de verordening is aangenomen, treedt het in werking op de 20e dag na bekendmaking in het Publicatieblad.
Invoeren van de Europese portemonnee
Om ervoor te zorgen dat de lidstaten klaar zijn om de Europese portemonnee voor digitale identiteit binnen de vastgestelde termijn aan te bieden, werkt de Commissie samen met de lidstaten aan een toolbox voor de technische aspecten om het prototype van de app voor de ‘wallet’ te ontwikkelen. De eerste versie van de toolbox is in februari 2023 gepubliceerd en wordt verder bijgewerkt. De vereisten en specificaties van de toolbox worden verplicht gesteld zodra het wetgevingsproces voor het Europees kader voor digitale identiteit is afgerond.
Daarnaast heeft de Commissie 46 miljoen euro uit het Digital Europe fonds geïnvesteerd in vier grootschalige proefprojecten om de wallet te testen in een reeks dagelijkse toepassingen. Te denken valt aan het mobiele rijbewijs, e-gezondheid, betalingen en onderwijs- en beroepskwalificaties.
Bron
Raad en Parlement bereiken akkoord over Europese digitale identiteit, Raad van de EU
Meer informatie
Elektronische identiteit, Kenniscentrum Europa Decentraal
Vragen en antwoorden, Europese Commissie
