De Europese Commissie wil alle financiële middelen gebruiken om de gevolgen van de uitbraak van het coronavirus het hoofd te bieden. De Commissie heeft daarvoor op 2 april een tweede pakket aan maatregelen voorgesteld in de mededeling ‘Using every available euro in every way possible to protect lives and livelihoods.’ De Commissie stelt hier onder andere voor om ongeveer € 3 miljard aan financieringsruimte vrij maken binnen het huidige jaarbudget en om het ‘overgebleven’ geld van de structuur- en investeringsfondsen in te zetten. Verder stelt de Commissie voor om het nieuwe financieringsinstrument SURE op te richten. Het vrijgekomen geld is zowel bedoeld voor directe medische bijstand als voor het beperken van de economische en maatschappelijke gevolgen van de pandemie.
Financiering vanuit MFK
Ruimte binnen het MFK
Binnen het Meerjarig Financieel Kader (MFK) zijn er een aantal instrumenten die gebruikt kunnen worden in onvoorziene (nood)situaties. De Commissie stelt voor om het flexibiliteitsinstrument, de marge voor onvoorziene uitgaven en de overkoepelende marge voor vastleggingskredieten voor de aanpak van de coronacrisis te gebruiken. Om het volledige bedrag (ongeveer € 3 miljard) te mobiliseren is een wijziging van het MFK nodig. In het huidige MFK is de overkoepelende marge voor vastleggingskredieten namelijk bedoeld voor groei en werkgelegenheid voor jongeren en voor maatregelen op het gebied van migratie en veiligheid. Aangezien het gaat om zo’n € 2 392,4 miljoen stelt de Commissie voor om deze beperking te schrappen zodat dit geld beschikbaar komt voor de aanpak van de coronacrisis.
Emergency Support Instrument
De Commissie stelt voor om € 2,7 miljard uit de vrijgemaakte financieringsinstrumenten te gebruiken voor het activeren van het ‘Emergency Support Instrument.’ Dit instrument is in maart 2016 gecreëerd om crises binnen de EU te bestrijden die humanitaire hulp vereisen. Het kan alleen in uitzonderlijke omstandigheden worden geactiveerd. De Commissie stelt voor om het geld te gebruiken om de directe gezondheidscrisis het hoofd te bieden. Het geld kan bijvoorbeeld ingezet worden voor:
- Vervoer van patiënten in nood naar grensoverschrijdende ziekenhuizen;
- Grensoverschrijdende samenwerking om de druk op gezondheid-stelsels te verlichten;
- Centrale inkoop en distributie van essentiële medische benodigdheden aan ziekenhuizen;
- Vergroting van zorgfaciliteiten en middelen;
- Opschalen van de productie van testkits; en
- Stimuleren van de ontwikkeling van medicatie en testmethode.
RescEU
Gezien de snelle ontwikkeling van de crisis stelt de Commissie voor om de andere €300 miljoen uit het MFK te gebruiken voor het versterken van RescEU. Dit instrument is namelijk onderdeel van het EU-mechanisme voor civiele bescherming. RescEU versterkt de Europese respons en paraatheid bij rampen en voorziet in calamiteitenreserve zoals benodigde apparatuur. Hiermee kunnen bijvoorbeeld medische apparatuur en laboratoriumbenodigdheden worden aangeschaft die beschikbaar worden gesteld aan lidstaten in geval van onvoldoende nationale capaciteit.
Flexibilisering Structuur en Cohesiefondsen (CRII+)
Ook binnen bestaande structuur- en cohesiefondsen wil de Europese Commissie geld vrij maken voor de aanpak van de coronacrisis. Deze voorstellen (CRII+) volgen op een eerder pakket aan voorstellen dat op 13 maart werd gepubliceerd. Die maatregelen waren gericht op de onmiddellijke inzet van structuurfondsen. Dit tweede pakket aan maatregelen moet extra flexibiliteit bieden in deze ongekende situatie. Zo moet het er bijvoorbeeld voor zorgen dat steun uit alle beschikbare fondsen kan worden gebruikt. Ook moet het zorgen voor een snellere inzet van fondsen door het verminderen of uitstellen van wettelijke verplichtingen.
De Commissie stelt voor om de Europese structuur- en investeringsfondsen te flexibiliseren zodat bestaande middelen sneller en eenvoudiger ingezet kan worden voor coronacrisismaatregelen. Financiële middelen moeten tussen de drie fondsen van het cohesiebeleid (het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds en het Cohesiefonds) en tussen categorieën regio’s en thema’s overgeheveld kunnen worden, zodat deze ingezet kunnen worden in de gebieden die het meest getroffen zijn. Verder stelt de Commissie voor om de procedurele stappen voor het aanwenden van de fondsen te vereenvoudigen en de administratieve lasten te verminderen. Zo wordt voorgesteld af te wijken van partnerschapsovereenkomsten en de termijn voor indiening van jaarlijkse uitvoeringsverslagen uit te stellen. Daarnaast stelt de Commissie voor om de vereiste nationale cofinanciering bij projecten voor het boekjaar 2020-2021 op te schorten. De raad is inmiddels akkoord met het verdere gebruik van cohesiemiddelen.
Europees Fonds voor Maritieme Zaken Visserij (EFMZ)
De uitbraak van COVID-19 heeft gezorgd voor een tijdelijke stopzetting van visserijactiviteiten en vermindering van de aquacultuurproductie. Om de visserij- en aquacultuursector te ondersteunen stelt de Commissie voor het EFMZV te wijzigen, zodat dit gebruikt kan worden bij de bestrijding van crisis. Het betreft een flexibele hertoewijzing van de financiële middelen binnen de operationele programma’s. Door de wijzigingen wordt steun mogelijk gemaakt aan vissers, aquacultuurexploitanten en producentenorganisaties en verenigingen van producentenorganisaties voor de opslag van visserij- en aquacultuurproducten,.
Solidariteitsinstrument voor het beperken van werkeloosheidsrisico’s (SURE)
De uitbraak van het coronavirus heeft naast direct medische gevolgen ook economische en maatschappelijke gevolgen. De Commissie stelt daarom voor om het nieuw solidariteitsinstrument SURE te creëren. SURE staat voor ‘temporary support to mitigate unemployment risks in an emergency.’ Het is een tijdelijk ad-hoc-instrument dat financiële bijstand verleent aan lidstaten die worden geconfronteerd met een ernstige economische verstoring als gevolg van de uitzonderlijke uitbraak van COVID-19. Het instrument moet dan ook de economische en maatschappelijke gevolgen van de pandemie, zoals de risico’s en gevolgen van werkeloosheid, beperken.
SURE zal onder gunstige voorwaarden leningen verstrekken aan lidstaten. De financiering moet de plotselinge stijging van overheidsuitgaven opvangen, ervoor zorgen dat werknemers een inkomen ontvangen en dat bedrijven hun personeel behouden. De lening is ter aanvulling op nationale maatregelen: De Commissie controleert of de toename van de overheidsuitgaven rechtstreeks verband houdt met invoering en uitbreiding van maatregelen, zoals arbeidstijdverkorting en soortgelijke maatregelen.
Het maximumbedrag van de financiële bijstand dat in het kader van SURE kan worden verstrekt betreft € 100 miljard. De Commissie wordt met het instrument gemachtigd om leningen aan te gaan op de financiële markten om deze door te lenen aan de betrokken lidstaat. De leningen aan lidstaten in het kader van het instrument zullen worden ondersteund door een systeem van garanties die de lidstaten op vrijwillige basis aan de Unie toezeggen.
Het voorstel beoogt dat het instrument openstaat voor alle lidstaten, maar in het bijzonder voor de zwaarste getroffen landen.
Bron:
Coronavirus Response, Using every available euro in every way possible to protect lives and livelihoods, Europese Commissie
