Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft op 20 februari 2019 een conceptvoorstel gepubliceerd voor een wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. De wetswijziging breidt de mogelijkheden voor het verwerken van persoonsgegevens uit, wat vroegsignalering eenvoudiger maakt. Deze wijziging zal effect hebben op de werkzaamheden en het beleid van gemeenten rondom schuldhulpverlening. Gemeenten en andere belanghebbenden worden dan ook opgeroepen om via een consultatie te reageren op de voorgestelde wijzigingen.
Wat is vroegsignalering?
Volgens de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn gemeenten verantwoordelijk voor het bieden van hulp aan burgers die problematische betaalachterstanden hebben voor hun vaste lasten. Gemeenten kunnen zelf hulp bieden of instellingen inschakelen die hierin gespecialiseerd zijn. Om gevallen van hoge schulden te voorkomen, houden gemeenten zich in toenemende mate bezig met vroegsignalering. Dit houdt in dat ze proberen signalen op te vangen van burgers die beginnende schulden hebben en het risico lopen in de problemen te komen, om hen vervolgens te benaderen voor schuldhulpverlening.
Wetswijziging
Voor het verwerken van persoonsgegevens met betrekking tot schuldhulpverlening (zonder toestemming van de burger) is een wettelijke grondslag nodig. Om hiervoor een wettelijke grondslag te bieden wordt in de gewijzigde wet expliciet opgenomen dat het de taak van het college van B&W is om schuldhulpverlening aan de inwoners van zijn gemeente te verlenen. Daarnaast wordt in de wet opgenomen dat de colleges bevoegd zijn persoonsgegevens te verwerken voor schuldhulpverlening. Dit geldt ook voor persoonsgegevens die zijn verkregen bij de uitvoering van taken van het sociaal domein.
Waarom wordt de wet aangepast?
Voor effectieve en efficiënte schuldhulpverlening is informatie nodig over bijvoorbeeld het salaris, de onderneming of woning van de persoon met schulden. Volgens de huidige wet wordt van burgers met schulden verwacht dat zij zelf informatie aan gemeenten en andere schuldhulpverleners verstrekken. In de praktijk blijkt dit vaak te lang te duren en te ingewikkeld te zijn. Het ministerie geeft aan dat om schuldhulpverlening en vroegsignalering efficiënter te maken het nodig is dat gemeenten en instanties deze gegevens direct en zonder toestemming van de burger kunnen opvragen bij bijvoorbeeld uitkeringsinstanties en de Belastingdienst. Onder de huidige regels van de Wgs zou dit echter in strijd zijn met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Organisaties mogen persoonsgegevens namelijk niet zomaar uitwisselen.
Privacy en gegevensbescherming (de AVG)
Wanneer decentrale overheden persoonsgegevens verwerken moeten zij zich aan de regels van de AVG houden. Dit houdt onder meer in dat zij voor elke verwerking een grondslag nodig hebben. Hier zijn zes mogelijkheden voor:
- Toestemming van de betrokkene;
- Noodzakelijk voor de uitvoering van een overeenkomst;
- Noodzakelijk om te voldoen aan wettelijke verplichtingen;
- Noodzakelijk om de vitale belangen van betrokkenen of andere natuurlijke personen te beschermen;
- Noodzakelijk om een taak van algemeen of openbaar gezag te vervullen;
- Noodzakelijk om gerechtvaardigde belangen van de verwerkingsverantwoordelijke of derde te behartigen.
Het verschilt per verwerking welke grondslag toepasselijk is. Decentrale overheden maken vaak gebruik van de grondslagen wettelijke verplichting en taak van algemeen of openbaar gezag. De taak van gemeenten met betrekking tot schuldhulpverlening is momenteel echter niet duidelijk genoeg in de Wgs beschreven om een grondslag voor persoonsgegevensverwerking en de uitwisseling tussen verschillende overheidsinstanties te kunnen bieden. Het voornaamste doel van de wetswijziging is daarom deze juridische belemmering weg te nemen en vroegsignalering in overeenstemming te brengen met de AVG.
Bron
Wijziging Wet gemeentelijke schuldhulpverlening t.b.v. de uitwisseling van persoonsgegevens, Overheid
Meer informatie
Algemene Verordening Gegevensbescherming, Kenniscentrum Europa Decentraal
AVG in het sociaal domein, Kenniscentrum Europa Decentraal
Hulp bij schulden, Rijksoverheid
