Brexit Adjustment Reserve

De Brexit kan voor allerlei partijen negatieve effecten met zich brengen wat betreft handel met het VK. De Europese Commissie deed daarom in december 2020 een voorstel voor een Brexit Adjustment Reserve (BAR). Dit is een eenmalig noodfonds voor de EU-lidstaten om sectoren, bedrijven en lokale gemeenschappen die zwaar getroffen zijn door de Brexit te ondersteunen. In juni werd er een voorlopig akkoord bereikt tussen het Parlement en de Raad. Nu heeft het Parlement het fonds dus formeel goedgekeurd.

Budget en verdeling van het fonds

De BAR heeft een waarde van € 5 miljard euro en zal beschikbaar blijven tot 2025. Ieder jaar zal een deel van het geld vrijkomen, waarvan de eerste € 1,6 miljard al in 2021. De resterende € 3,4 miljard zal verdeeld over de overige jaren worden uitbetaald. Bij de toewijzing van middelen uit het fonds aan de diverse lidstaten wordt er gekeken naar drie eigenschappen van de ontvangende lidstaat; de omvang van handel met het VK, de waarde van de vis die door de betrokken lidstaat in VK-wateren is gevangen, en de grootte van de bevolking in EU-kustgebieden die het dichtst bij het VK gelegen zijn. De lidstaten bepalen zelf verder hoe de middelen worden verdeeld aan de benadeelde partijen.

Nederland is na Ierland de grootste ontvanger van middelen uit de BAR en kan in totaal aanspraak maken op zo’n € 810,1 miljoen euro uit het fonds. De voorlopige verdeling van de middelen tussen de lidstaten is hier te vinden. Het fonds zal de uitgaven die gemaakt zijn tussen 1 januari 2020 en 31 december 2023 dekken.

Waar mag de BAR voor gebruikt worden?

Lidstaten zijn vrij om te beslissen hoeveel geld er per gebied verdeeld wordt, maar alleen maatregelen die specifiek de negatieve gevolgen van de Brexit opvangen komen in aanmerking voor financiering. Denk daarbij aan investeringen in het creëren van banen die door de Brexit zijn weggevallen, steun voor getroffen bedrijven en lokale gemeenschappen, en de re-integratie van EU-burgers die het VK verlaten hebben als gevolg van de Brexit. In het geval een land sterk afhankelijk is van visvangst in VK-wateren moet er een minimumbedrag van het toegekende budget worden besteed aan kleinschalige visserij aan de kust, en de lokale en regionale gemeenschappen die hier afhankelijk van zijn.

Hoe nu verder?

Na het Parlement heeft de Raad de BAR inmiddels ook formeel goedgekeurd. Nu kan het wetgevingsproces worden afgerond en is het fonds aangenomen. De verordening van de BAR treedt in werking de dag na bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie, in de eerste helft van oktober 2021. Daarna kan de financiële steun officieel verdeeld worden.

Brexit Impact Scan voor overheden

Benieuwd wat het nieuwe EU-VK partnerschap voor uw organisatie betekent? Met behulp van de Brexit Impact Scan voor overheden inventariseert u of uw overheidsorganisatie al rekening houdt met de nieuwe afspraken tussen het VK en de EU en de eventuele gevolgen. Kijk voor meer informatie ook op het Brexit-loket.

Bron

EP maakt weg vrij voor apart fonds voor het beperken van de impact van Brexit, Europees Parlement
Hoe zal de EU helpen om de gevolgen van brexit te verzachten?, Europees Parlement

Meer informatie

EU en VK sluiten handels- en samenwerkings­overeenkomst: Wat is er afgesproken?, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit: Europese Commissie presenteert plannen voor een Brexit Adjustment Reserve, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit Impact Scan, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit-loket, Kenniscentrum Europa Decentraal

Brexit Adjustment Reserve

Ondanks het sluiten van een handels- en samenwerkingsovereenkomst tussen de EU en het VK, zijn er belemmeringen voor grensoverschrijdende handel, mobiliteit en het vrij verkeer. In december 2020 deed de Europese Commissie een voorstel voor een Brexit Adjustment Reserve (BAR), een speciaal eenmalig noodfonds om zwaar getroffen sectoren, bedrijven en plaatselijke gemeenschappen als gevolg van de Brexit te ondersteunen. Het fonds is bedoeld voor alle lidstaten en wordt buiten het Meerjarig Financieel Kader (MFK) gefinancierd. De belangrijkste voorwaarde voor uitkering van het fonds aan overheidsinstanties en particuliere ondernemingen is dat de gemaakte kosten rechtstreekse gevolgen zijn van het vertrek van het VK uit de EU.

Budget en toewijzing

Het totale budget van het fonds is 5 miljard euro. Hiervan zal 1,6 miljard in 2021 worden uitgekeerd, 1,2 miljard in 2022 en 1,2 miljard in 2023. De resterende 1 miljard euro zal beschikbaar worden gesteld in 2025.  In totaal zal 600 miljoen euro worden toegewezen aan visserij, 4,150 miljard euro aan handel, en 250 miljoen euro aan maritieme grensregio’s.

De toewijzing van het budget van de BAR aan de EU-lidstaten is gebaseerd op drie factoren:

• de waarde van de vis die in VK-wateren is gevangen;
• de omvang van de handel die de lidstaat heeft met het VK, en;
• de bevolkingsomvang in maritieme grensregio’s met het VK.

Nederland kan in totaal aanspraak maken op 810,1 miljoen euro uit het fonds. Hiermee is Nederland, na Ierland, de lidstaat die het meeste geld ontvangt.

Vervolgstappen

Het voorlopige akkoord is gesloten tussen het Portugese Voorzitterschap van de Raad en onderhandelaars van het Parlement. Hierna zullen de twee EU instellingen zelf het voorlopige akkoord eerst moeten bekrachtigen. Wanneer de Raad en het Parlement akkoord zijn zal de verordening voor een BAR in werking treden.

Nederlandse reactie

In haar brief aan de Tweede Kamer laat demissionair minister van Buitenlandse Zaken, Sigrid Kaag, weten dat het kabinet nog onderzoekt hoe de 810,1 miljoen euro waar Nederland aanspraak op kan maken, het meest effectief besteed kan worden. Hierbij is bijzondere aandacht voor de visserijsector. De uitwerking en nationale uitvoering van de BAR is op dit moment nog onbekend, maar zal ingezet worden voor regelingen voor het algemene bedrijfsleven, specifieke regelingen voor de visserijsector en vergoedingen van publieke kosten.

Brexit Impact Scan voor Overheden

Benieuwd wat het nieuwe EU-VK partnerschap voor uw organisatie betekent? De Brexit Impact Scan voor overheden is geactualiseerd. Met behulp van de impactscan inventariseert u of uw overheidsorganisatie al rekening houdt met de nieuwe afspraken tussen het VK en de EU en de eventuele gevolgen. Kijk voor meer informatie ook op het Brexit-loket.

Bron:

Preliminary deal on €5 billion fund to mitigate the effects of Brexit, Raad van de Europese Unie

Meer informatie:

Brexit Impact Scan, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit-loket, Kenniscentrum Europa Decentraal

Verblijfsrechten VK-burgers in de EU

De EU en het VK hebben een handels- en samenwerkingsovereenkomst gesloten. Deze overeenkomst werd vanaf 1 januari 2021 voorlopig toegepast en is per 1 mei 2021 definitief in werking getreden.  Afspraken over de verblijfsrechten van VK-burgers in de EU en de uittreding van het VK uit de EU staan in het terugtrekkingsakkoord. Nu de afgesproken overgangsperiode tot en met 31 december 2020 afgelopen is, gelden er andere regels voor VK-burgers die zich voor of na 1 januari 2021 in de EU gevestigd hebben. Zo behouden VK-burgers die voor 1 januari 2021 in Nederland rechtmatig hebben verbleven vrijwel dezelfde rechten als een EU-burger. VK-burgers die na 1 januari 2021 in Nederland zijn gevestigd vallen onder dezelfde voorwaarden als andere derdelanders. Raadpleeg deze praktijkvraag voor meer informatie over de verblijfsrechten van VK-burgers in Nederland.

Verlenging grace period

Volgens het terugtrekkingsakkoord verblijven VK-burgers gedurende de overgangsperiode en de daaropvolgende grace period (respijtperiode) nog rechtmatig in Nederland. Daarna moeten VK-burgers in het bezit zijn van een verblijfsdocument of een aanvraag hiervoor hebben ingediend om in Nederland te kunnen blijven wonen, werken en studeren. VK-burgers kunnen tot en met 30 september 2021 een verblijfsdocument volgens het terugtrekkingsakkoord aanvragen. Voorheen was dit 30 juni 2021, maar deze periode is door het kabinet met drie maanden verlengd. VK-burgers kunnen een verblijfsdocument aanvragen op de website van de IND.

Bron:

Voortgang in het IND-uitvoeringsproject aangaande de afgifte van Brexit verblijfsdocumenten, Brief regering

Meer informatie:

Brexit Impact Scan, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit-loket, Kenniscentrum Europa Decentraal

Verwerking van persoonsgegevens in het VK

Door de Brexit is het Verenigd Koninkrijk (VK) sinds 1 januari 2021 een ‘derde land’ (een land buiten de EU). Dit betekent dat de Europese regels inzake de bescherming van persoonsgegevens niet langer gelden in het VK. Er is op 24 december 2020 een akkoord bereikt tussen de EU en het VK over hun toekomstige handelsrelatie. Deze handels- en samenwerkingsovereenkomst wordt vanaf 1 januari 2021 voorlopig toegepast en is 1 mei 2021 definitief in werking getreden. In deze overeenkomst hebben de EU en het VK een overbruggingsregeling afgesproken om te voorkomen dat per 1 januari 2021 onduidelijkheid zou bestaan over het niveau van gegevensbescherming. Deze overbruggingsperiode is afgelopen op 30 juni 2021.

Adequaatheidsbesluiten

De Commissie heeft op 28 juni 2021 twee adequaatheidsbesluiten aangenomen voor het VK. Met een adequaatheidsbesluit geeft de Commissie aan dat een derde land een passend beschermingsniveau van persoonsgegevens waarborgt. Dit is nu ook het geval voor het VK. Het gaat hierbij om een besluit in het kader van artikel 45 van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en een besluit in het kader van de Rechtshandhavingsrichtlijn. De besluiten zorgen ervoor dat bedrijven en organisaties persoonsgegevens van de EU naar het VK mogen blijven doorgeven. Er zijn dan geen aanvullende waarborgen nodig. De verwerking van persoonsgegevens moet wel blijven voldoen aan de algemene eisen van de AVG en de specifieke eisen van het adequaatheidsbesluit.

Belangrijkste elementen uit de twee adequaatheidsbesluiten

Er is afgesproken dat het gegevensbeschermingssysteem van het VK gebaseerd blijft op dezelfde regels die van toepassing waren toen het VK nog een EU-lidstaat was. Daarnaast moet een overheidsinstantie in het VK voorafgaand toestemming vragen aan een onafhankelijke rechterlijke instantie voordat het toegang krijgt tot EU-persoonsgegevens om redenen van nationale veiligheid. Verder bevatten de adequaatheidsbesluiten een zogenaamde ‘sunset-clausule’, die de duur van de adequaatheid beperkt tot vier jaar. Daarna komen de besluiten automatisch te vervallen. Na die vier jaar kunnen de adequaatheidsbesluiten worden verlengd, maar mocht het VK tussentijds de databeschermingsregels veranderen kan de Commissie zich nog bedenken. Als laatste is de doorgifte van persoonsgegevens met het oog op het immigratiebeleid in het VK uitgesloten van het AVG-adequaatheidsbesluit.

De goedkeuring van de adequaatheidsbesluiten op 28 juni 2021 was de laatste stap in de procedure. De twee adequaatheidsbesluiten treden direct in werking.

Brexit Impact Scan voor Overheden

Benieuwd wat het nieuwe EU-VK partnerschap verder voor uw organisatie betekent? De Brexit Impact Scan voor overheden is geactualiseerd. Met behulp van de impactscan inventariseert u of uw overheidsorganisatie al rekening houdt met de nieuwe afspraken tussen het VK en de EU en de eventuele gevolgen, bijvoorbeeld op het gebied van ICT-diensten. Kijk voor meer informatie ook op het Brexit-loket.

Bron:

Data protection: Commission adopts adequacy decisions for the UK, Europese Commissie

Meer informatie:

EU-UK Trade and Cooperation Agreement, Europese Commissie
Dataopslag in het VK na de Brexit, kan dat?, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit Impact Scan voor overheden, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit-loket voor decentrale overheden, Kenniscentrum Europa Decentraal
De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), Kenniscentrum Europa Decentraal
Gegevensuitwisseling met derde landen, Kenniscentrum Europa Decentraal

Jaarlijks overleg over vangstmogelijkheden

Sinds 1 januari 2021 is het VK een ‘derde land’ (een land buiten de EU). Daardoor krijgen ondernemers uit de visserijsector te maken met strengere eisen en complexere procedures voor de in- en uitvoer van hun producten van en naar het VK. Ook gelden er specifieke regels voor de gedeelde EU-VK wateren. In de EU-VK handels- en samenwerkingsovereenkomst is vastgesteld dat de EU en het VK de komende 5,5 jaar toegang blijven houden tot elkaars wateren. Wel is er afgesproken dat de partijen jaarlijks overleg plegen over de vangstmogelijkheden in de gedeelde wateren. Tijdens dit overleg wordt er gesproken over de totaal toegestane vangsten (TAC’s), in welke visbestanden wel of juist niet mag worden gevist en komen de maatregelen inzake duurzaam visserijbeheer aan bod. Ook moeten de EU en het VK volgens de handels- en samenwerkingsovereenkomst ieder jaar een mechanisme instellen voor de vrijwillige overdracht van vangstmogelijkheden tussen de partijen. Het kan voorkomen dat visbestanden door een van de partijen onderbevist worden. Via dit mechanisme kan de overdracht van vangstmogelijkheden dan tegen de marktwaarde aan de andere partij beschikbaar gesteld worden. Dit mechanisme wordt ook tijdens het jaarlijkse overleg door de partijen besproken.

Akkoord

Met het bereikte akkoord over het beheer van de visbestanden zijn de visserijrechten van zowel de EU- als VK vloot tot eind 2021 bepaald. Dit biedt duidelijkheid en stabiliteit aan vissers in de EU en het VK. In de overeenkomst worden zowel de TAC’s voor 75 gedeelde visbestanden voor 2021 vastgesteld, als ook voor diepzeebestanden voor 2021 en 2022. Daarnaast biedt de overeenkomst duidelijkheid over de toegangsbeperkingen voor soorten zonder quota. Zodra de overeenkomst is ondertekend worden de EU en he VK in staat gesteld visquota uit te wisselen.

Vervolgstappen

Nu de Raad goedkeuring heeft gegeven moet het akkoord worden omgezet in EU-wetgeving. Daarnaast wordt er ook een gespecialiseerd visserijcomité opgezet. Dit comité biedt een platform voor discussie en samenwerking op het gebied van visserijbeheer en ziet toe op het verloop en de details van het mechanisme voor de overdracht van vangstmogelijkheden. Ook wordt het comité opgericht om nog openstaande thema’s af te ronden, zoals de quota-uitwisseling en andere technische maatregelen.

De Brexit Impact Scan voor Overheden

Benieuwd wat het EU-VK partnerschap betekent uw gemeente, provincie, waterschap of rijksoverheidsorganisatie? De Brexit Impact Scan voor overheden is volledig geactualiseerd. Met behulp van de scan inventariseert u of uw overheidsorganisatie al rekening houdt met de nieuwe afspraken tussen het VK en de EU en de eventuele gevolgen, bijvoorbeeld op het gebied van visserij. Kijk voor meer informatie ook op het Brexit-loket.

Bron:

Council approves EU-UK agreement on fishing opportunities, Raad van de Europese Unie
EU and UK reach agreement in principle on fishing opportunities for the remainder of 2021, Europese Commissie

Meer informatie

Brexit Impact Scan, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit-loket, Kenniscentrum Europa Decentraal
Eerste visserijovereenkomst tussen EU en VK een feit, Visned

Data-technologieën voor Betere Regelgeving

De Raad geeft in de conclusies aan dat een robuust op bewijs gebaseerd Europees besluitvormingsproces van essentieel belang is voor Europa om te anticiperen op de gevolgen van opkomende technologieën en klimaatverandering. Betrouwbare data verzameld door de Europese Commissie in samenwerking met lidstaten is hiervoor een belangrijke voorwaarde. In haar conclusies geeft de Raad aan dat datatechnologieën kunnen bijdragen tot effectievere, efficiëntere, en minder tijdrovende effectbeoordelingen en evaluaties in de Europese beleidscyclus. De Raad verzoekt daarom de Europese Commissie en de lidstaten om datatechnologieën te gebruiken ter ondersteuning van de Europese beleidscyclus. Daarnaast verzoekt de Raad de Europese Commissie om ervoor te zorgen dat beschikbare gegevens actueel zijn. Ook moet overheidsinformatie waar mogelijk beschikbaar zijn voor het grotere publiek en voor belanghebbenden, om transparantie en het hergebruik van gegevens te bevorderen.

Europese dataruimten

Ook wijst de Raad op het belang van samenwerking op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau bij het toepassen van datatechnologieën ter verbetering van de Europese beleidscyclus. Hiervoor roept de Raad op tot het creëren van gemeenschappelijke Europese dataruimten, zoals voorgesteld door de Europese Commissie in de Europese data strategie. Deze dataruimten moeten snel en efficiënt worden ingezet, waardoor gegevens beter kunnen worden gedeeld door de lidstaten.

Beter Regelgeving Agenda

De conclusies van de Raad volgen kort na de publicatie van de nieuwe communicatie over Betere Regelgeving van de Europese Commissie. De Commissie wil dat Europese wet- en regelgeving zo efficiënt en toekomstbestendig mogelijk is, zonder administratieve rompslomp en met een betere samenwerking tussen alle betrokkenen. Om dit te bereiken heeft de Europese Commissie in de nieuwe communicatie verschillende voorstellen gedaan om het wetgevingsproces van de EU te verbeteren.

Bron

Competitiveness Council, 27-28 May 2021 – Main Results, Raad voor Concurrentievermogen
Conclusions on Data Technologies to Improve ‘Better Regulation’, Raad voor Concurrentievermogen

Meer informatie

Betere regelgeving, Kenniscentrum Europa Decentraal
Better Regulation Insight Tool (BRIGHT)

Aanleiding voor een Quick Scan

Een evaluatie van de Urban Agenda door de Europese Commissie in 2019 vestigde de aandacht op de uitdagingen en zwakke punten in de pijler ‘’Betere Regelgeving’’ van de Urban Agenda. Slechts een beperkt aantal acties van de thematische partnerschappen is gericht op betere regelgeving. Uit de evaluatie blijkt dat betere regelgeving door de deelnemers van de partnerschappen vaak wordt gezien als ingewikkeld. Daarnaast is er sprake van gebrek aan juridische en procedurele deskundigheid en een suboptimale timing, waardoor de mogelijke impact van deze acties wordt beperkt.

Als mede-initiator en groot voorstander van de UAEU en het Pact van Amsterdam vindt Nederland het belangrijk dat de pijler ’’Betere Regelgeving’’ van de Urban Agenda wordt versterkt. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft daarom een aanzet gedaan voor het Betere Regelgeving Initiatief (BRI), met als doel de ‘’Betere Regelgeving’’ pijler te versterken. Kenniscentrum Europa decentraal heeft nu de eerste stap van dit initiatief afgerond: een Quick Scan-analyse van alle Betere Regelgevingsacties van de thematische partnerschappen.

Doel en resultaten van de Quick Scan

Het doel van de Quick Scan is na te gaan welke betere regelgevingsacties van de partnerschappen de grootste kans op slagen hebben wanneer de acties een extra follow-up krijgen. Hierbij wordt gekeken of de acties een duidelijk Europeesrechtelijk knelpunt aansnijden, wat de status is van de onderliggende wetgeving en of er mogelijk interessante inputmomenten of consultaties bij de Europese Commissie zijn. Op basis van deze analyse zijn 7 Acties geselecteerd die de grootste kans van slagen hebben om EU-regelgeving te beïnvloeden.

De complete Quick Scan is te lezen op de BRIGHT website van Kenniscentrum Europa Decentraal.

Bron:

Better Regulation Initiative: Quick Scan for the Urban Agenda, Kenniscentrum Europa Decentraal

Meer informatie:

Betere regelgeving, Kenniscentrum Europa Decentraal
Europese Agenda Stad, Rijksoverheid
Better Regulation Insight Tool (BRIGHT)
Betere regelgeving: waarom en hoe, Europese Commissie

Het Zero Pollution Actieplan

Door middel van de maatregelen uit het Zero Pollution Actieplan wil de Commissie de preventie van verontreiniging integreren in andere relevante EU-wetgeving. Het doel is om in 2050 lucht,- bodem- en waterverontreiniging te hebben teruggebracht tot een niveau dat niet schadelijk is voor mens en natuur. Hierbij staat het aanpakken van vervuiling aan de bron centraal. Om dit te bereiken zijn tussentijdse doelstellingen voor 2030 geformuleerd.

De doelstellingen voor 2030

• Verbetering van de luchtkwaliteit moet zorgen voor 55% minder sterfgevallen als gevolg van luchtverontreiniging;
• De waterkwaliteit moet worden verbeterd door te zorgen voor 50% minder afval op zee en 30% minder microplastic in het milieu;
• De kwaliteit van de bodem moet worden verbeterd door het verlies van nutriënten te verminderen en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen met 50% terug te dringen;
• Chronische hinder door verkeerslawaai moet met 30% verminderd worden;
• Luchtverontreiniging die een bedreiging voor de biodiversiteit vormt, moet met 25% worden teruggebracht;
• In 2030 moet de afvalproductie aanzienlijk verminderd zijn; de hoeveelheid stedelijk afval moet met 50% worden teruggedrongen.

Maatregelen en projecten

In het actieplan worden verschillende maatregelen en projecten gelanceerd om lucht-, water-, en bodemverontreiniging tegen te gaan.

Verbetering van de luchtkwaliteit

Verschillende luchtkwaliteitsnormen van de EU zijn momenteel minder streng dan de aanbevolen normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De luchtkwaliteitsnormen van de EU zullen strenger moeten worden; de Commissie zal hier in 2022 een wetsvoorstel over indienen. Bestaande regelgeving over monitoring, modellering en over luchtkwaliteitsplannen wordt daarbij aangescherpt en verduidelijkt om decentrale overheden te helpen bij toepassing en handhaving daarvan.

Verder wil de Commissie luchtverontreiniging bestrijden door strengere eisen in te voeren voor landbouw-, industrie- en vervoerssectoren. Ze gaat bijvoorbeeld na of verdere maatregelen nodig zijn om ammoniakemissies aan banden te leggen. Dit zal worden meegenomen in de herziening van de Richtlijn Industriële Emissies. Verder zal de Commissie zich inzetten voor de vermindering van luchtverontreiniging door gebouwen en voor het verbeteren van de luchtkwaliteit binnenshuis.

Daarnaast gaat de Commissie samen met de lidstaten zorgen voor een vervolg op de nationale programma’s ter bestrijding van luchtverontreiniging (National Air Pollution Control Programmes; NACP). Dit moet ervoor zorgen dat tegen 2030 de luchtverontreiniging in ecosystemen met 25% is gedaald, wat de biodiversiteit ten goede komt.

Verbetering van de waterkwaliteit

Ook wil de Commissie duurzaam en efficiënt waterverbruik bevorderen en waterverontreiniging ontmoedigen. Ze zet in op betere monitoring en zal sturen op betere implementatie van wetgeving. Verder wil de Commissie bepaalde soorten stoffen, met name poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS), uitfaseren. PFAS mogen alleen nog maar worden gebruikt als het van essentieel belang is voor de samenleving, zo is beschreven in de Strategie voor Duurzame Chemische Stoffen. Daarnaast gaat de Commissie de Richtlijn Stedelijk Afvalwater en de Richtlijn Zuiveringsslib evalueren. Dit moet een meer circulaire landbouwsector ondersteunen, bijvoorbeeld door maatregelen om nutriënten uit afvalwater te verwijderen en behandeld slib klaar te maken voor hergebruik.

Verbetering van de bodemkwaliteit

De EU moet volgens de Commissie toewerken naar een systeem met regelmatige beoordeling van de status van de bodem en waarin bodemvervuiling verder aangepakt wordt. Op alle niveaus moeten maatregelen genomen worden om bodemverontreiniging en kwaliteitsverval van grond terug te dringen en om vervuilde ecosystemen te herstellen. Als onderdeel van de aankomende Europese Bodemstrategie zal de Commissie maatregelen opstellen voor het identificeren, onderzoeken, beoordelen en saneren van verontreinigde gebieden.

Verdere maatregelen voor nulvervuiling

De Richtlijn Industriële Emissies is het voornaamste instrument van de EU voor het reguleren van lucht-, water-, en bodemverontreinigende emissies. Om meer innovatie te stimuleren  en de uitstoot te verminderen herziet de Commissie deze richtlijn momenteel.

Chemische stoffen, materialen en producten moeten zo veilig en duurzaam mogelijk zijn, zowel bij het ontwerp als tijdens hun levenscyclus. Om verontreinigingsproblemen die daarbij spelen aan te pakken, zijn het nieuwe Actieplan voor een Circulaire Economie en de Strategie voor Duurzame Chemische Stoffen al goedgekeurd en zijn er ook andere initiatieven aangekondigd, zoals het Duurzaam Productbeleid Initiatief. Verder zal de Commissie nagaan hoe de herziening van de Richtlijn Energiebelasting er aan kan bijdragen dat gebruikers worden aangemoedigd om te kiezen voor minder vervuilende energiebronnen.

Daarnaast gaat de Commissie tegen 2024 een scorebord van groene prestaties van EU-regio’s in het leven roepen om de inspanningen van de regio’s voor het bereiken van de doelstellingen te meten. Ook gaat de Commissie een project starten met betrekking tot stedelijke actie om te komen tot nulvervuiling. Ze zal bijvoorbeeld nagaan wat de belangrijkste behoeften zijn op het gebied van stedelijke vergroening en innovaties om verontreiniging te voorkomen. De Commissie zal tegen 2024 de steden belonen die in de periode 2021-2023 de meeste vooruitgang hebben geboekt bij het terugdringen van lucht-, water-, en bodemverontreiniging.

Groene investeringen en digitale oplossingen

Het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 zal, tot slot, financiële ondersteuning bieden voor de vermindering en bestrijding van verontreiniging via onder andere het Cohesiebeleid en het Horizon Europa-programma. Een van de prioriteiten van Horizon Europa is de ondersteuning van gerichte onderzoeken en innovaties die relevant zijn om de gewenste nulvervuiling te bereiken. Zo moeten er meer digitale innovatiemogelijkheden ontstaan voor het verminderen van vervuiling. In 2021 gaat de Commissie als voornaamste project starten met Living Labs, gericht op digitale groene oplossingen en ‘slimme nulvervuiling’, met name om lokale initiatieven voor groene en digitale transitie ondersteunen.

Bronnen

European Green Deal: Commission aims for zero pollution in air, water and soil, Europese Commissie
EU Action Plan: ‘Towards Zero Pollution for Air, Water and Soil’, Europese Commissie

Meer informatie

Europese Green Deal: De weg naar klimaatneutraliteit, Kenniscentrum Europa Decentraal
Green Deal-webpagina, Kenniscentrum Europa Decentraal

Wat is betere regelgeving?

Met het betere regelgevingssysteem van de Commissie kunnen de economische en sociale effecten, en ook de milieueffecten van beleidsmaatregelen worden beoordeeld. Daarmee wordt de kwaliteit van Europese wetgeving gewaarborgd. Volgens Maroš Šefčovič, vicepresident van de Commissie en tevens vicevoorzitter voor Interinstitutionele Betrekkingen en Toekomst prognoses, is een zo efficiënt mogelijk EU-beleid nodig om Europa sterker en veerkrachtiger uit de coronapandemie te brengen. Daarnaast wil de Commissie zowel nationale als decentrale overheden, als ook sociale partners nauwer bij EU-beleidsvorming betrekken. Daarom heeft de Commissie een aantal verbeteringen aan het betere regelgevingssysteem voorgesteld.

Meer transparantie en gezamenlijke inspanning van alle EU-instellingen

De Commissie kan alleen de verwachte effecten, kosten en consequenties van haar eigen wetgevingsvoorstellen bepalen. Door wijzigingen die daarna worden aangebracht door het Europees Parlement en de Raad kunnen de verwachte effecten veranderen. Van die effecten kan de Commissie geen inschatting maken. Ze roept daarom het Parlement en de Raad op om de verwachte effecten van hun amendementen te documenteren. Dit moet leiden tot een transparantere politieke dialoog, waarin alle partijen oog hebben op de verwachte effecten van een wetsvoorstel. Daarbij wil de Commissie ook dat lidstaten feedback geven over de voor- en nadelen van EU-wetgeving, dit kan de Commissie gebruiken bij evaluaties ervan.

Daarnaast is de wetenschappelijke onderbouwing van beleidskeuzes belangrijk voor betere regelgeving. Nu hebben alle EU-instanties nog verschillende databases waarin bewijs voor beleidskeuzes wordt opgeslagen, maar hier wil de Commissie één portaal van maken: het Joint Legislative Portal. Hierin moeten alle belanghebbenden en geïnteresseerden toegang krijgen tot alle studies, evaluaties en datasets die tot een bepaalde beleidskeuze hebben geleid.

Betere communicatie met belanghebbenden

Het consultatiesysteem van de Commissie moet gerichter, duidelijker en gebruiksvriendelijker worden. Nu zijn er nog veel feedbackmogelijkheden na elkaar, maar de Commissie wil twee stappen combineren: de feedbackperiodes op de Roadmaps en de openbare raadplegingen. De Roadmap van een wetsvoorstel of evaluatie zal worden gepubliceerd op het Have Your Say-portaal als oproep om bewijsmateriaal in te dienen (zogenoemde calls for evidence), waarna er tegelijkertijd een openbare raadpleging opent die als enquête moet dienen. Er zullen minder openbare raadplegingen gehouden worden, maar ze zullen specifieker op de doelgroep worden toegespitst. Zo zal het grote publiek bijvoorbeeld geen vragen krijgen over technische kwesties. Dit moet de gebruiksvriendelijkheid van openbare raadplegingen ten goede komen.

Ook gaat de Commissie zich meer inspannen om bekendheid te geven aan het Have Your Say-portaal en de calls for evidence, om zo meer deelnemers en kwalitatieve bijdragen aan te trekken. Daarnaast zal de Commissie in de toekomst beter laten weten wat er met de input van belanghebbenden gebeurt, door een rapport uit te brengen na iedere consultatie. Hierin wordt ingegaan op de inzichten die de Commissie van de feedback heeft gekregen.

Instrumenten voor lastenvermindering

Burgers en bedrijven kunnen te maken krijgen met consequenties en kosten als gevolg van Europese wetgeving. De Commissie wil deze lasten verminderen door de invoering van een one in, one out aanpak. Bij deze aanpak zal niet voor elk wetsvoorstel een bestaande wet worden ingetrokken, maar zullen nieuwe lasten worden gecompenseerd door op hetzelfde beleidsterrein vergelijkbare lasten weg te nemen. Daarmee wordt Europese wetgeving efficiënter en kan het gemakkelijker worden nageleefd. Daarnaast moeten de verwachte lasten van de naleving van EU-wetgeving transparanter en systematischer in effectbeoordelingen worden gepresenteerd. De Raad voor Regelgevingstoetsing (Regulatory Scrutiny Board; RSB) zal hierop toezien. De Commissie zal in de tweede helft van 2021 starten met een pilot van de one in, one out aanpak. Verder zal de implementatie van de aanpak worden geëvalueerd in de jaarlijkse Annual Burden Survey, dat de inspanningen van de Commissie op het gebied van lastenvermindering weergeeft. De Annual Burden Survey 2019 illustreert wat de Commissie in 2019 op het gebied van betere regelgeving en lastenvermindering heeft bereikt.

Tot 2019 steunde het REFIT-platform de inspanningen van de Commissie om EU-wetgeving te verbeteren, maar het potentieel van het platform werd niet altijd ten volle benut. Daarom is het Fit for Future-platform in het leven geroepen. Dit platform brengt expertise van verschillende lagen van de samenleving samen en zal de Commissie van adviezen voorzien over het vereenvoudigen en moderniseren van EU-wetgeving. In 2021 zal het platform zich focussen op het formuleren van adviezen met betrekking tot mededinging, financiën en gezondheid.

Verbeteren van de betere regelgeving instrumenten

Strategische prognoses moeten een rol spelen bij het toekomstbestendig maken van EU-wetgeving. Dit wil de Commissie doen door ervoor te zorgen dat een wetsvoorstel gebaseerd is op een langetermijnperspectief dat kan bijdragen aan het behalen van de Europese doelen voor bijvoorbeeld digitalisering en klimaat. Ieder jaar zal de Commissie een Strategic Foresight Report uitbrengen met strategische prognoses en ontwikkelingen. Ook de RSB zal rekening houden met strategische prognose, wanneer het oordeelt over de kwaliteit van de effectbeoordelingen van de Commissie.

Daarnaast moeten er uitgebreidere en transparantere effectbeoordelingen (zoals Impact Assessments en evaluaties) komen. De Commissie wil zekerstellen dat de motivatie achter alle relevante wetvoorstellen gepubliceerd wordt en dat de impact van een wetvoorstel beter geanalyseerd en gerapporteerd wordt. Dit geldt met name voor wat betreft de impact op de groene en digitale transities.

Ook moet er volgens de Commissie iets veranderen aan de evaluatie en herziening van bestaande EU-wetgeving. De Commissie wil herzieningen van wetgeving consistenter maken door duidelijker onderscheid te maken tussen (tussentijdse) uitvoeringsverslagen en evaluaties. Daarnaast moeten evaluaties vaker wetenschappelijk onderbouwde bevindingen bevatten over de wijze waarop de wetgeving heeft gepresteerd. Dit zorgt ervoor dat evaluaties toekomstige beleidsvorming beter kunnen onderbouwen. Verder is de Commissie van plan vaker een ‘fitnesscheck’ van wetgeving uit te voeren.

Als laatste wordt de rol van de RSB versterkt. Zo zal de RSB de effectbeoordelingen van de Commissie blijven toetsen, maar zal het in de toekomst meer in contact staan met vergelijkbare organen in de lidstaten om zo een gemeenschappelijke aanpak van betere regelgeving te waarborgen. Ook zal de RSB een rol spelen in het toezicht op de one in, one out aanpak en de strategische prognoses bij EU-wetgeving. Om dit alles te bewerkstelligen moeten de richtsnoeren voor betere regelgeving en de Toolbox worden herzien. Deze moeten worden gestroomlijnd met de voorstellen die de Commissie in deze mededeling heeft gedaan. De richtsnoeren voor betere regelgeving en de Toolbox zijn bedoeld voor ambtenaren en Directoraat-Generaals (DG’s) van de Commissie om gepaste wetsvoorstellen te ontwikkelen.

Vervolgstappen

Een aantal van de voorstellen die de Commissie in deze mededeling heeft gedaan zijn al in gebruik. Het Fit for Future-platform is bijvoorbeeld al gelanceerd. Verder werkt de Commissie in de komende maanden aan het opstellen van het jaarlijkse lastenoverzicht 2020. Hierin staat welke maatregelen de Commissie in 2020 heeft genomen om de lasten te verlichten. Daarnaast worden in 2021 ook de richtsnoeren en Toolbox voor betere regelgeving herzien.

Bron:

Better Regulation: Joining forces to make better EU laws and to prepare for the future, Europese Commissie
Better regulation: Joining forces to make better laws, Europese Commissie
Speech by Vice-President Maroš Šefčovič, at the press conference on Better Regulation, Europese Commissie

Meer informatie

Betere regelgeving, Kenniscentrum Europa Decentraal
Better Regulation Insight Tool (BRIGHT)
Regulatory Scrutiny Board, Europese Commissie
Betere regelgeving: waarom en hoe, Europese Commissie

Raad voor Regelgevingstoetsing

De Raad voor Regelgevingstoetsing (Regulatory Scrutiny Board: RSB) is opgericht in 2015 als onderdeel van de Betere Regelgeving Agenda (BRA) van de Commissie. Het is een onafhankelijk orgaan binnen de Commissie en heeft als taak de kwaliteit van effectbeoordelingen te beoordelen. Onder effectbeoordelingen worden Impact Assessments voor nieuwe Europese wetsvoorstellen, evaluaties en fitness checks van bestaande EU-wetgeving verstaan. De RSB evalueert deze initiatieven op basis van de beginselen van betere regelgeving die zijn vastgelegd in de richtsnoeren voor betere regelgeving, en gaat na of aan de minimumvereisten is voldaan. De beoordelingen van de RSB bevatten aanbevelingen voor de Commissie over de wijze waarop effectbeoordelingen kunnen worden verbeterd.

De RSB organiseert een jaarlijkse conferentie waar het jaarverslag wordt gepresenteerd. In het jaarverslag wordt beschreven wat de RSB heeft gedaan om zijn missie te verwezenlijken.

RSB-beoordelingen in 2020

In 2020 waren de beoordelingen van de RSB grotendeels gericht op Impact Assessments. Dit past bij het actieve jaar van de Commissie Von de Leyen, waarin veel nieuwe wetgevingsvoorstellen werden gedaan. Het vaakst kwamen in 2020 Impact Assessments aan bod over de beleidsprioriteiten van de Commissie, zoals initiatieven met betrekking tot de Europese Green Deal en de digitale agenda.

Van de Impact Assessments in 2020 kreeg 46% van de stukken een negatieve beoordeling, terwijl 12% een volledig positieve beoordeling kreeg. Iets minder dan de helft (42%) van de Impact Assessments kreeg een positieve beoordeling onder voorbehoud, wat betekent dat de Commissie werd aangespoord om nog een aantal verbeteringen door te voeren. Een negatieve beoordeling betekent dat de stukken moeten worden herzien en nog een keer bij de RSB moeten worden ingeleverd. Het aantal positieve beoordelingen bij de evaluaties was in 2020 groter. Slechts vier van de dertien evaluaties kregen een negatieve beoordeling.

Kwaliteit effectbeoordelingen

De RSB merkt op dat de lagere kwaliteit van de Impact Assessments in veel gevallen komt door een gebrek aan tijd om de Impact Assessment goed voor te bereiden, gezien de ambitieuze beleidsagenda van Commissie Von der Leyen. In sommige gevallen waren Impact Assessments zelfs incompleet op essentiële punten, waardoor ze meteen een negatieve beoordeling ontvingen.

Wel constateert de RSB een verbetering op het laatste deel van een Impact Assessment. Hierin geeft de Commissie aan hoe het succes van het initiatief zal worden gemeten, en hoe en wanneer het zal worden geëvalueerd. De RSB constateert dat evaluaties het succes van een initiatief niet adequaat kunnen beoordelen, indien in de voorafgaande Impact Assessment niet goed is omschreven wat ermee moet worden bereikt. Deze verbetering vormt de basis om toekomstige evaluaties verder te optimaliseren.

Inspanning voor betere regelgeving

Daarnaast heeft de RSB de Commissie in 2020 van advies voorzien over de verdere ontwikkeling van de Betere Regelgeving Agenda, zoals de integratie van het One-In-One-Out beginsel en de doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling. Ook heeft de RSB advies uitgebracht over de herziening van de betere regelgeving richtsnoeren en toolbox. Deze wijzigingen moeten ervoor zorgen dat de richtsnoeren up-to-date zijn en afgestemd zijn op de komende mededeling over betere regelgeving. Zodra de nieuwe richtsnoeren en toolbox zijn gepubliceerd zal de RSB zijn aanpak van toetsing herzien.

Bron:

Annual report 2020, Regulatory Scrutiny Board

Meer informatie

Betere regelgeving, Kenniscentrum Europa Decentraal
Better Regulation Insight Tool (BRIGHT)
Regulatory Scrutiny Board, Europese Commissie
Betere regelgeving: waarom en hoe, Europese Commissie