Onze gemeente wil een schoolgebouw beschikbaar stellen voor onderwijs. Is hierbij sprake van een economische activiteit en moeten wij op basis van de Europese mededingingsregels dan wel de wet Markt en Overheid hiervoor de integrale kostprijs in rekening brengen?
Antwoord in het kort
Nee, dat hoeft niet. Het betreft hier een wettelijke taak van gemeenten en daarom geen economische activiteit.
Toelichting
Wanneer een overheid economische activiteiten verricht (goederen of diensten aanbiedt op een markt), dan moeten daarvoor op grond van de Wet Markt en Overheid de integrale kosten in rekening worden gebracht bij de afnemers van deze goederen of diensten.
Typische overheidstaken
Activiteiten ter uitoefening van specifieke bevoegdheden van overheidsgezag worden niet als economische activiteit gezien. Het moet dan gaan om een taak die tot de kerntaken van de overheid behoort of die wegens haar aard, doel en de regels waaraan zij is onderworpen met die taken verband houdt. Het gaat hierbij om ‘typische overheidstaken’ (zogenoemde overheidsprerogatieven).
Onderwijshuisvesting
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs. Voor de financiering hiervan krijgen zij jaarlijks een bijdrage uit het Gemeentefonds. Universiteiten en instellingen aan het (hoger) beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie zijn zelf verantwoordelijk voor hun huisvesting.
Wettelijke verplichtingen
De wettelijke verplichtingen die een gemeente heeft op het gebied van Onderwijshuisvesting, zijn vastgelegd in de Wet op het Primair Onderwijs, de Wet op de Expertisecentra en de Wet op het Voortgezet Onderwijs.
Integrale kosten
Wanneer de gemeente dus op grond van die wettelijke taken huisvesting ter beschikking stelt hoeven de integrale kosten niet in rekening te worden gebracht. Anders is dit als de gemeente bijvoorbeeld ruimten ter beschikking stelt voor bepaalde cursussen of voor volwasseneneducatie. In dat geval is er wel sprake van een economische activiteit.
Algemeen belang
Wel zou het in die gevallen eventueel mogelijk zijn om een algemeen belang besluit te nemen voor het beschikbaar stellen van onderwijshuisvesting buiten de wettelijke taken. De Wet M en O is niet van toepassing op economische activiteiten die plaatsvinden in het algemeen belang. De algemeen belangvaststelling dient voor gemeenten te geschieden door de gemeenteraad.
Goed onderbouwd
Het besluit waarin de algemeen belangvaststelling is opgenomen, dient goed onderbouwd te worden. Belanghebbende ondernemers kunnen de reguliere inspraakmogelijkheden benutten en ook anderszins invloed uitoefenen op de door de overheid te maken keuzes door de overheid. Ook kunnen belanghebbende ondernemers in rechte opkomen tegen een bestuursrechtelijk besluit tot vaststelling dat bepaalde economische activiteiten in het algemeen belang worden verricht, tenzij het bestuursrechtelijk besluit als een algemeen verbindend voorschrift is vormgegeven.
Meer informatie
Handreiking Markt en Overheid, Rijksoverheid
Europees mededingingsrecht, Kenniscentrum Europa Decentraal
Wie is verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen en aan welke eisen moet een schoolgebouw voldoen? Rijksoverheid,
Dossier onderwijshuisvesting, VNG
Markt en Overheid-test, ACM
