Interoperabiliteit gaat over de mogelijkheden die overheden hebben om onderling en via netwerk en informatiesystemen gegevens uit te wisselen. In de publieke sector heeft het betrekking op het vermogen van overheidsdiensten om samen te werken en om op elektronische wijze nuttige informatie uit te wisselen op een manier die door alle partijen wordt begrepen.
De digitale transformatie van overheidsdiensten is een van de topprioriteiten van Europa. Hoewel er de afgelopen jaren verschillende initiatieven zijn gelanceerd om grensoverschrijdende interoperabiliteit te vergemakkelijken, was geen van deze bindend en overkoepelend. Daarom heeft de Europese Commissie op 13 maart 2024 de Verordening Interoperabel Europa aangenomen. Met deze verordening wordt een samenwerkingskader voor interoperabiliteit tussen EU-lidstaten en EU-instellingen opgezet. Dit kan helpen bij het ontwerpen en implementeren van beleid waarin digitale aspecten al vanaf het begin worden meegenomen. De Commissie hoopt hiermee het delen van gegevens en de digitalisering van openbare diensten te verbeteren.
Wat betekent dit voor decentrale overheden?
De EU-lidstaten roepen al langer dat de samenwerking op het gebied van interoperabiliteit versterkt moet worden. Het huidige Europese Interoperabiliteitskader heeft namelijk enkele beperkingen. Door gebrek aan interoperabiliteit worden gegevens momenteel niet efficiënt uitgewisseld, wat extra tijd en kosten met zich meebrengt.
Steden en samenlevingen worden tegenwoordig geconfronteerd met complexe uitdagingen zoals klimaatveranderingen, huisvestingskwaliteit en stedelijke mobiliteit. Om deze confrontaties aan te pakken wordt er steeds meer gebruik gemaakt van technologische ontwikkelingen en digitale oplossingen. Hiermee transformeren ze in Slimme steden en samenlevingen. Voor decentrale overheden is interoperabiliteit hierbij dan ook van groot belang. Het interoperabiliteitskader wil lokale bestuurders voorzien van definities, principes, aanbevelingen en praktische gebruiksscenario’s, waardoor oplossingen voor het probleem kunnen worden geboden en niet iedere decentrale overheid zelf het wiel uit hoeft te vinden.
Stand van zaken
De Verordening is gepubliceerd op 13 maart 2024 en trede op 2 april van datzelfde jaar in werking. Per 12 juli 2024 wordt deze wet ook grotendeels gehandhaafd. Hier is echter een belangrijke uitzondering op. Artikel 3, leden 1 tot en met 4, en artikel 17 worden pas per 12 januari 2025 gehandhaafd.
Artikel 3 bepaalt dat openbare lichamen een interoperabiliteitsbeoordeling moeten doen alvorens zij een besluit neemt met betrekking tot een digitale overheidsdienst met mogelijke gevolgen voor grensoverschrijdende operabiliteit. Hier zullen dus ook decentrale overheden rekening met moeten houden vanaf begin 2025.
Artikel 17 verplicht lidstaten om één of meer bevoegde autoriteiten aan te wijzen die verantwoordelijk zijn voor de toepassing van de Verordening. Eén van deze autoriteiten zal een contactpunt moeten zijn, dat onder andere openbare lichamen kan ondersteunen bij interoperabiliteitsbeoordelingen.
