De Europese Unie wil het dataverkeer en het gebruik van data in evenwicht brengen en belemmeringen omtrent het delen van data wegnemen, waarbij hoge normen op het gebied van bijvoorbeeld privacy en veiligheid ook in acht dienen te worden genomen. Om het verkeer en gebruik van data op een verantwoorde wijze beter te kunnen reguleren, is de Data Wet in het leven geroepen. Ook de datastromen tussen decentrale overheden onderling (G2G) en tussen bedrijven en decentrale overheden (G2B en B2G), vallen onder de Data Wet.
Doel
Het doel van de Data Wet is het creëren van een eerlijke digitale omgeving, het toegankelijker maken van data voor iedereen en het faciliteren van datagestuurde innovaties. De verordening zal samen met de Data Governance Verordening een eengemaakte markt creëren, waarbij data vrij kan circuleren in de EU. De laatstgenoemde maakt het makkelijker om data te delen, terwijl de Data Wet onder meer bepaalt wie toegang krijgt tot de data. De Data Wet heeft betrekking op niet-persoonsgebonden gegevens en bouwt hiermee voort op de basis die eerder is gelegd door de Verordening inzake het vrije verkeer van niet-persoonsgebonden gegevens.
Decentrale relevantie
In de Data Wet zijn regels vastgelegd met betrekking tot het delen van data met onder andere decentrale overheden door (grote) bedrijven (geen mkb volgens artikel 14 lid 2). Zo zijn bedrijven op grond van de Data Wet verplicht om data te delen met decentrale overheden indien daartoe een verzoek wordt gedaan op grond van dwingende of noodzakelijke redenen. Een legitiem voorbeeld van een dergelijke reden is bijvoorbeeld als de decentrale overheid de data nodig heeft om te reageren op een algemene noodsituatie of als het verkrijgen van de data als doel heeft een mogelijke noodsituatie te voorkomen. Ook indien de decentrale overheid belet wordt een specifieke taak van algemeen belang uit te voeren doordat deze niet over bepaalde data beschikt, is het bedrijf in kwestie verplicht deze ontbrekende data aan de decentrale overheid over te leveren.
Daarnaast bevat de Data Wet regels omtrent het delen van data door o.a. decentrale overheden, welke wettelijk verplicht zijn om data beschikbaar te stellen. Zo mag een decentrale overheid bijvoorbeeld geen exclusieve toegang verlenen aan een partij als het op data aankomt, tenzij de gebruiker van de data dienst of het data product hier nadrukkelijk om vraagt.
Een decentrale overheid kan een vergoeding vragen voor de toegang tot deze informatie. Deze dient redelijk te zijn.
Stand van zaken
- Van 3 juni 2021 tot 3 september 2021 vond er een publieke consultatie over de Data Wet plaats.
- Op 30 september 2022 werd de opinie van het Europese Comité van de Regio’s over de Data Wet gepubliceerd.
- Op 24 maart 2023 bereikte het Comité van Permanente Vertegenwoordigers een overeenkomst over de Data Wet. Dit betekent dat de Europese Raad onderhandelingen kan starten met het Europees Parlement over het wetsvoorstel.
- Op 27 juni bereikten de Europese Raad en het Europees Parlement een overeenkomst voor eerlijke toegang tot en gebruik van data. Daarmee wordt de reikwijdte van de wet duidelijk. Nieuwe toevoegingen bevatten onder andere maatregelen om contractuele oneerlijkheden te voorkomen.
