De conclusie van dit rapport was kritisch op de huidige stand van zaken. Op meerdere beleidsterreinen zijn extra investeringen nodig, mochten de EU en de lidstaten de doelstellingen willen behalen. Onder andere de thema’s digitale vaardigheden, kwalitatief hoge digitale verbinding en halfgeleiderproductie beginnen achter te lopen.

De nieuwe Staat van de Digital Decade is aanzienlijk kritischer dan de vorige versie uit september 2023. Waar destijds de vooruitgang met betrekking tot de doelstellingen werd belicht, onderstreept het nieuwe rapport vooral de thema’s waarop er nog werk aan de winkel is.

Net als de vorige versie, neemt ook deze Staat van de Digital Decade de voortgang van individuele lidstaten onder de loep. Om de voortgang deze keer nog duidelijker te meten, wordt er nu ook gekeken naar nationale digitaliseringsstrategieën. Hiermee worden de nationale aanbevelingen om de Europese digitale doelstellingen te behalen een stuk nauwkeuriger.

Doelen van de Digital Decade

De Digital Decade zet beleidsdoelen uit aan de hand van de vier windrichtingen uit het Digitale Kompas. Zie hiervoor ook de afbeelding. De vier windrichtingen zetten de volgende doelen uit die per 2030 behaald moeten zijn:

• De digitale vaardigheden van burgers moeten worden verbeterd. Dit gaat zowel om de algemene vaardigheden van de Europese bevolking als om de expertise van digitale professionals. Concreet zouden er 20 miljoen werkende ICT-specialisten aan de slag moeten zijn, waarbij er ook oog is voor gendergelijkheid.
• Met digitale infrastructuur wil de EU connectiviteit op een veilige en duurzame manier inrichten. Door middel van snelle verbindingen en het stimuleren van innovatie binnen Europa, wordt gepoogd een betrouwbare digitale omgeving te creëren. Hierbij is er ook aandacht voor de onafhankelijkheid van de EU ten opzichte van andere landen, door bijvoorbeeld de Europese halfgeleiderproductie (chips) vooruit te helpen.
• De digitale transformatie van bedrijven wordt breed ondersteund door zowel koplopers te stimuleren zichzelf te blijven ontwikkelen, alsook het mkb te helpen om digitale technologie te gebruiken. Daarnaast wil de EU dat driekwart van de bedrijven op de Europese markt gebruik maakt van Cloud, AI of Big Data.
• Ten slotte wordt ook het gebruik van digitale middelen door overheden gestimuleerd. Dit gaat dan zowel om het digitaal beschikbaar maken van essentiële publieke diensten, zoals het aanvragen van vergunningen, als de mogelijkheid voor Europese burgers om gebruik te maken van hun eID door de gehele Unie. Voor Nederlanders betekent dit dat ze hun DigiD ook in andere Europese lidstaten kunnen gebruiken om toegang te krijgen tot overheidsdiensten.

Het is opvallend dat cyberveiligheid niet binnen deze doelen wordt genoemd, alhoewel het tot op zekere hoogte meegenomen wordt in het onderwerp digitale infrastructuur. De Digital Decade is aanvankelijk vooral sociaaleconomisch ingestoken, wat ook beter past bij de competenties van de EU. Echter, in het kader van een onveiligere (digitale) wereld, is cyberveiligheid een jaar na de start van de Digital Decade alsnog toegevoegd als addendum. Desondanks is het geen onderdeel van het Digitaal Kompas.

Staat van de Digital Decade 2024

De EU heeft zich sinds het begin van het decennium ingezet om de doelstellingen te behalen door middel van wetgeving, maar ook door investeringen vanuit NextGenerationEU. Hierbij wordt de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit (HVF) specifiek genoemd voor haar belangrijke rol. De Commissie kijkt tevreden naar de manier waarop concrete doelen zijn gesteld en naar de manier waarop het regelgevingskader en de financiering vanuit het Europees Semester elkaar versterken.

De Staat van de Digital Decade onderstreept het belang van samenwerking tussen de transnationale, nationale, regionale en lokale stakeholders. Deze hebben een belangrijke rol gespeeld in het opzetten van de Digital Decade en samenwerking zal een minstens even grote rol spelen in de progressie.

Één van de belangrijke stappen die zijn gezet, is het ontwikkelen van een cyberveiligere EU. Met het uitzetten van de NIS2 in 2022 en de Cyber Resilience Act, die nog dit jaar wordt verwacht voor publicatie, komen er vanuit de EU concrete stappen om toe te werken naar een EU die sterk staat in de digitaliserende wereld.

Verder ondersteunt de EU overheden bij het uitrollen van de Digital Wallet en heeft ze de Gigabit Infrastructuur Verordening gepubliceerd om hogesnelheidsnetwerken makkelijker op te zetten. Dit moet sociale en economische ontwikkeling stimuleren en cohesiebeleid uitvoeren.  

Desondanks blijkt uit de analyse van de Staat van de Digital Decade dat lidstaten in 2030 niet op het geambieerde niveau van digitalisering zullen zitten. De Commissie merkt op dat de EU nog niet de technologische leider is die het wil zijn en dat het kansen laat liggen op de (digitale) eengemaakte markt. Inzetten op technologische ontwikkeling en de productie van benodigde technologie voor de digitale transformatie zijn hiervoor cruciaal.

Ontwikkeling Nederland

Net als vorig jaar kijkt de Commissie ook hoe Nederland het doet. In de nieuwe Staat van de Digital Decade wordt gewezen op twee sterke ontwikkelingsgebieden en twee gebieden waar nog ruimte is voor verbetering.

De twee topgebieden voor Nederland zijn infrastructuur/connectiviteit en de digitale basisvaardigheden van de Nederlandse bevolking. Bijna heel Nederland heeft glasvezelkabels onder de grond liggen. De dekkingsgraad ligt met 98.3% ver boven het Europese gemiddelde van 77.7%. Daarnaast heeft ieder huishouden in Nederland toegang tot een 5G-netwerk.

Op het gebied van basisvaardigheden van de Nederlandse burgers is Nederland de Europese leider. 82.7% van de Nederlandse bevolking beschikt over de benodigde digitale vaardigheden die burgers volgens de EU moeten hebben om slagvaardig te zijn in de digitale wereld.

Alhoewel Nederland het over het algemeen dus ontzettend goed doet, zijn er nog belangrijke stappen te zetten. ICT-professionals komen moeilijk aan de slag in Nederland. De Commissie benadrukt dat Nederland hier wel op vooruit gaat, ook ten opzichte van de voorgaande Staat van het Digitale Decennium, maar dat er nog steeds winst te behalen is. Dit komt ook door een persistente gender-gap. Minder dan een kwart van de ICT-specialisten op de werkvloer is een vrouw. Met name hierop kan Nederland nog vooruitgang boeken.

Daarnaast lijkt het erop dat Nederlandse bedrijven terughoudend zijn met het oppakken van artificiële intelligentie (AI). Nederland loopt vooruit in het aantal bedrijven dat AI gebruikt ten opzichte van andere Europese landen. Echter, het aantal nieuwe bedrijven dat met AI aan de slag is gegaan sinds de vorige Staat van de Digital Decade is lager dan in andere landen. Deze stagnatie kan in de weg staan van het behalen van het uiteindelijke doel.

Hoofdaanbevelingen

De Commissie heeft drie aanbevelingen voor Nederland, zodat ons land bij kan dragen aan de Europese digitale soevereiniteit.

1. Zet in op het sturen van jongeren, met name vrouwen, naar ICT-beroepen.
2. Ondersteun ondernemingen met het ontwerpen en oppakken van geavanceerde technologieën, in het bijzonder AI.
3. Zorg ervoor dat nieuwe spelers op de markt voldoende toegang hebben tot innovatie, Business-to-Business (B2B) en Business-to-Consumer (B2C) mogelijkheden om mee te komen en bij te kunnen dragen aan de Europees digitale economie.

Decentrale relevantie

Naast de hoofdaanbevelingen, heeft de Staat van de Digital Decade zoals hierboven benoemd ook specifieke aanbevelingen om Nederland verder te helpen met het behalen van de doelstellingen. Hierbij komt ook de rol van decentrale overheden naar voren.

De Commissie benadrukt bijvoorbeeld de rol van lokale en regionale initiatieven om de overblijvende groep burgers mee te nemen in digitale basisvaardigheden. Zo kunnen gemeenten of provincies een rol spelen bij voorlichtingen en bijscholing van mensen die nog niet op het nodige niveau zitten met digitale basisvaardigheden.  

Daarnaast ziet de Commissie ook lokale kansen om mensen naar de banenmarkt te helpen en dit aan te laten sluiten bij gaten op de digitale markt. ICT-specialisten moeten geholpen worden naar de juiste banen. Hiervoor zijn lokale industrieën, maar ook lokale en regionale actieplannen een belangrijke spin in het web.

Bronnen

Second Report on the State of the Digital Decade (eng), Europese Commissie

Netherlands 2024 Digital Decade Country Report (eng), Europese Commissie

Binnen een mandateringsconstructie geeft de mandaatgever de opdracht aan de gemandateerde en bepaalt welke middelen deze kan gebruiken voor het uitvoeren van deze opdracht. Indien hier persoonsgegevens voor verwerkt moeten worden, dan is de mandaatgever ook degene die het doe doel en de middelen hiervoor uitzet. Om deze reden is de mandaatgever de verwerkingsverantwoordelijke en de gemandateerde de verwerker. Hierbij is wel altijd nog een aparte verwerkingsovereenkomst nodig.

Introductie

Om deze vraag te beantwoorden zullen eerst twee sub-vragen beantwoord moeten worden. Namelijk eerst de vraag: “Wat is mandatering?” en vervolgens de vraag: “Wat is een verwerkingsverantwoordelijke in de zin van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)?” Het antwoord op de hoofdvraag zit in de verbinding tussen deze twee vragen.

Mandatering

Mandatering is een bestuursrechtelijke constructie waarmee een publieke instantie taken overdraagt aan een andere organisatie, zodat deze namens de mandaterende publieke instantie de taak kan uitvoeren. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) definieert in artikel 10:1  een mandaat als ‘de bevoegdheid om in naam van een bestuursorgaan besluiten te nemen’ en lid 2 legt uit dat ‘een door de gemandateerde binnen de grenzen van zijn bevoegdheid genomen besluit geldt als een besluit van de mandaatgever’. De gever van een mandaat wordt ook wel een mandaatgever of mandans genoemd en een de gemandateerde een mandataris. De wet hierboven laat zien dat de mandans het kader bepaalt waarbinnen een gemandateerde kan handelen. De mandataris heeft dus geen zeggenschap over het doel van de handeling en omvang van de zeggenschap. Dit punt zal later nog terugkeren.

De AVG en verwerking van gegevens

De AVG is het belangrijkste stuk wetgeving op het gebied van privacy vanuit de Europese Unie (EU). De wet trad op 25 mei 2016 in werking, wordt sinds 25 mei 2018 gehandhaafd en is inmiddels een begrip worden. Het doel van de AVG is het mogelijk maken om het hergebruik van data zo veel mogelijk te maken, maar daarbij de privacy van particulieren te beschermen.

Wellicht de belangrijkste term uit de AVG is verwerken. Hiermee wordt bedoelt het ‘verzamelen, vastleggen, ordenen, structureren, opslaan, bijwerken of wijzigen, opvragen, raadplegen, gebruiken, verstrekken door middel van doorzending, verspreiden of op andere wijze ter beschikking stellen, aligneren of combineren, afschermen, wissen of vernietigen van gegevens.’

Twee andere relevante begrippen uit de AVG zijn verwerkingsverantwoordelijke en verwerker. Hoewel deze termen heel erg op elkaar lijken, volgen er wel verschillende juridische verplichtingen en verantwoordelijkheden uit. Het is daarom essentieel om de verschillen te kennen en te weten of een partij verwerker, verwerkingsverantwoordelijke of zelfs allebei is.

• Een verwerkingsverantwoordelijke wordt in artikel 4, lid 7, AVG gedefinieerd als een natuurlijke persoon of rechtspersoon, een overheidsinstantie, een dienst of een ander orgaan die/dat, alleen of samen met anderen, het doel van en de middelen voor de verwerking van persoonsgegevens vaststelt.
• Een verwerker wordt in artikel 4, lid 8, AVG gedefinieerd als een natuurlijke persoon of rechtspersoon, een overheidsinstantie, een dienst of een ander orgaan die/dat namens de verwerkingsverantwoordelijke persoonsgegevens verwerkt.

Het belangrijkste en meest relevante verschil voor deze vraag heeft te maken met het vaststellen van het doel en de middelen voor een verwerking. De verwerkingsverantwoordelijke heeft als taak om dit af te bakenen, terwijl de verwerker hier geen enkele zeggenschap over heeft.

Hoewel dit suggereert dat een verwerkingsverantwoordelijke en een verwerker twee verschillende partijen zijn, hoeft dit niet het geval te zijn. Een partij kan namelijk beide rollen tegelijkertijd vervullen. Dit betekent dat zij zowel de doelen en de middelen van de verwerking vaststelt als de daadwerkelijke verwerking doet.   Dit zou bijvoorbeeld het geval zijn als de gemeente zelf de gegevens verwerkte om de uitkeringen uit te betalen. Meer voorbeelden kunt u vinden op deze lijst van de Autoriteit Persoonsgegevens.

In het geval dat de verwerker en de verwerkingsverantwoordelijke niet dezelfde partij zijn en dat de verwerking uitbesteed wordt, dan is het aan de verwerkingsverantwoordelijke om een verwerker te kiezen die betrouwbaar is. Het moet zeker zijn dat de verwerker passende maatregelen treft om privacy rechten te respecteren. Om dit te garanderen, is een verwerkingsverantwoordelijke ook verplicht om een verwerkersovereenkomst met de verwerker te sluiten. Hierin wordt opgenomen wat de verwerker wel en niet met persoonsgegevens mag doen.

Mandatering en verwerking

De vraag die volgt is wie de verwerker en wie de verwerkingsverantwoordelijke is binnen een mandateringsconstructie. Dit kan beantwoord worden door te kijken welke van deze termen aansluit bij de rollen mandans en mandataris. Hierboven werd gewezen op het feit dat de mandataris bepaalt welke bevoegdheden een mandans kan uitoefenen en met welk doel. Als het aankomt op gegevensverwerking, betekent dit dat de mandataris alleen maar gegevens mag verwerken binnen en conform het kader uitgezet door de mandans.

Hieruit blijkt dat binnen de mandateringconstructie de mandataris een verwerker is, terwijl de mandans de verwerkingsverantwoordelijke is. Immers, de mandataris- en verwerkersrol draaien beide om het uitvoeren van een opdracht van de mandans en verwerkingsverantwoordelijke, waarbij deze partijen de doelen bepalen.

Deze conclusie wordt ook bevestigd door de Autoriteit Persoonsgegevens in dit advies: “Bij volmacht en mandaat blijft de zeggenschap bij de volmachtgever respectievelijk de mandans. Het is dus niet zo dat de gevolmachtigde respectievelijk de mandataris zelf kan bepalen welke persoonsgegevens zij ter uitvoering van de aan haar opgedragen taken verwerkt, hoe ze verwerkt worden, wie toegang tot de gegevens heeft, en dergelijke.” De verantwoordelijkheid ligt dus, binnen de taken uitgezet in de mandatering, bij de mandans.

Aangezien een mandaatverlening niet automatisch afspraken maakt over gegevensverwerking, is het ook nodig om altijd verwerkingsovereenkomst af te sluiten in alle gevallen waar een verwerker een andere partij is dan de verwerkingsverantwoordelijk. Dit is ten eerste verplicht, maar ten tweede ook simpelweg verstandig om afspraken duidelijk te hebben.

Antwoord op de vraag

Als een gemeente, of een groep gemeenten, een uitvoeringsorganisatie opzetten en deze mandateren voor een taak waarbij de uitvoeringsorganisatie gegevens moeten verwerken, blijven de individuele gemeenten de verwerkingsverantwoordelijke. Zij zetten immers het doel van de verwerking uit, terwijl de uitvoeringsorganisatie deze taak alleen maar uitvoert. Het is verstandig om daarover afspraken te maken bij de mandaatverlening.

Hier zit één haakje aan. Het is mogelijk dat de uitvoeringsorganisatie de gegevens ook nog verwerkt buiten deze taak om, om bijvoorbeeld data te analyseren om bijvoorbeeld het bedrijfsproces te verbeteren. In dit geval bepaalt de uitvoeringsorganisatie zelf het doel en de middelen van de verwerking en is deze ook zelf verwerkingsverantwoordelijke. Echter, deze verwerking gebeurt buiten de mandaatconstructie om. De gemeenten die de uitvoeringsorganisatie op hebben gezet staan dan ook volledig los van deze constructie en zijn geen verwerkingsverantwoordelijke.

In deze handreiking beschrijft KED wat de rode lijn is door de Europese digitaliseringswet- en regelgeving heen, maar ook hoe dit invloed heeft op de verschillende domeinen die relevant zijn voor provincies. In samenwerking met de programmalijn voor de Implementatie Digitale Wetgeving van het IPO is een overzicht gemaakt van de impact van de digitaliseringswetgeving op provincies. Het gehele overzicht vindt u in het model Impact digitaliseringswetgeving provincies. In de handreiking vindt u een analyse van het Europese digitaliseringsbeleid en de achtergrondstudie van het model.

Hoewel deze handreiking begon als gericht op provincies, is deze natuurlijk ook interessant voor andere decentrale overheden. De rode draad van digitalisering is immers gelijk voor alle decentrale overheden.

De Digitermenlijst is verdeeld in vier categorieën, die eerder ook te zien waren in het overzicht netwerken en platforms over digitalisering. Deze zijn:

• Toegankelijkheid Digitale Samenleving;
• Privacy en Data;
• Cyberveiligheid;
• Technologie en Markt.

De Digitermenlijst is een ‘dynamische’ lijst. Mist u nog termen of zoekt u nog verdere verduidelijking? Neem dan vooral contact op via info@europadecentraal.nl of via de helpdesk.

Tip: Gebruik Control + F op het toetsenbord om snel door de termenlijst te zoeken.

Toegankelijkheid digitale samenleving

• Cyber

  Cyber wordt vaak als synoniem gebruikt voor het ‘internet’ of internet-gerelateerd. Daarmee wordt veelal geduid op informatie, programma’s of data die alleen via het internet toegankelijk zijn. Als voorvoegsel (cyber-) geeft het meestal aan dat iets betrekking heeft op de digitale wereld.

  Cyber kan bijvoorbeeld gekoppeld worden aan ‘pesten’, waarbij cyberpesten verwijst naar het pesten van personen online.

   

  Relevante wetgeving: Digitale Dienstenwet.

• Digitalisering

  Digitalisering is (het toenemende) gebruik van computertechnologie om informatie op te slaan en verwerken en het verloop van zowel digitale als niet-digitale processen te bevorderen.

• Hybride

  In de context van digitalisering, verwijst hybride naar een setting die zowel fysiek als digitaal is. Vaak wordt het in combinatie met een ander woord gebruikt om dergelijke setting aan te geven.

  Een welbekend voorbeeld is een hybdride-vergadering, waarbij men tegelijkertijd spreekt met mensen in dezelfde ruimte als online.

• Internet of Things (IoT)

  Het ‘Internet of Things’ vormt een netwerk van alledaagse apparaten dat via internet, de Cloud en/of een ander connectiemiddel in verbinding staat met het geheel van apparaten. Door deze verbindingen kunnen ‘slimme’ apparatuur gegevens met elkaar uitwisselen. Dit maakt het mogelijk om alledaagse handelingen te automatiseren.

  Bijvoorbeeld een smartwatch die automatisch 112 belt en locatie deelt als er een harde val wordt gedetecteerd en/of een lamp die aan en uit gezet kan worden via smartphone.

   

  Relevante wetgeving: Radio Equipment Directive (RED).

Privacy en data

• Bijzondere persoonsgegevens

  (In de AVG: bijzondere categorieën van persoonsgegevens) Persoonsgegevens die extra gevoelig zijn door de mogelijk impact op de persoon die de verwerking van deze gegevens kan hebben.

  Bijvoorbeeld gegevens over iemands gezondheid of persoonsgegevens waaruit iemands ras of etnische afkomst blijkt.

   

  Relevante wetgeving: AVG.

   

• CISO

  CISO staat voor Chief Information Security Officer, wat verwijst naar de persoon binnen een organisatie die verantwoordelijk is voor informatiebeveiliging.

• Cryptografie

  Cryptografie is communicatiebeveiliging door het systematisch vervangen van data en/of datasignalen door andere data en/of datasignalen om deze onleesbaar te maken. Hierdoor wordt de oorspronkelijke data alleen nog ‘leesbaar’ wanneer het systeem voor de omzetting bekend is.

   

• Data

  Data verwijst, in de context van digitalisering, naar informatie, gegevenshandelingen of een bundel daarvan.

  Bijvoorbeeld getallen, ruwe tekst, foto’s en video’s. 

   

  Relevante wetgeving: Dataverordening, Datagovernanceverordening.

• DPO

  Data Protection Officer – zie FG.

• FG

  FG staat voor Functionaris voor de gegevensbescherming. Dit is de persoon binnen een organisatie die verantwoordelijk is voor het toezichthouden op de juiste verwerking van persoonsgegevens binnen die organisatie.

  Het hebben van een FG is verplicht voor overheids- of publieke organisatie wanneer de organisatie grootschalig individuele gegevens in kaart brengt, bijzondere persoonsgegevens verwerkt, strafrechtelijke persoonsgegevens verwerkt of een combinatie van twee of meer van die taken.

• Persoonsgegevens

  Persoonsgegevens zijn informatie waar aan de hand van een individu geïdentificeerd kan worden.

  Bijvoorbeeld iemands naam, adres, telefoonnummer of pasfoto.

   

  Relevante wetgeving: AVG.

• Verwerken

  Verwerken betreft het noteren, uitwisselen en opslaan van persoonsgegevens.

  Bijvoorbeeld het verzamelen van persoonsgegevens .

   

  Relevante wetgeving: AVG.

• Verwerker

  Een verwerker is een natuurlijk of rechtspersoon, een overheidsinstantie, een dienst of een ander orgaan die namens de verwerkingsverantwoordelijke persoonsgegevens verwerkt.

  Bijvoorbeeld een boekhouder.

   

  Relevante wetgeving: AVG.

• Verwerkingsverantwoordelijke

  Een verwerkingsverantwoordelijke is een natuurlijk of rechtspersoon, een overheidsinstantie, een dienst of een ander orgaan die/dat bepaalt waarom en hoe persoonsgegevens verwerkt worden.

  Bijvoorbeeld de persoon/organisatie die de boekhouder inhuurt.

   

  Relevante wetgeving: AVG.

Cyberveiligheid

Technologie en markt

• Algoritme

  Een algoritme is een geprogrammeerd digitaal stappenplan waarmee een bepaald doel bereikt kan worden. Tegenwoordig worden algoritmes vaak gebruikt om bepaalde beslissingen te automatiseren.

  Bijvoorbeeld een algoritme dat beslist welke ‘hit’ er als eerst verschijnt na een zoekopdracht in Google.

   

  Relevante wetgeving: AVG, AI verordening.

• Artificiële Intelligentie (AI)

  Artificiële intelligentie zijn systemen die zelfstandig informatie verwerken, analyseren en op basis daarvan keuzes maken, doormiddel van vooraf door mensen bepaalde datasets.

  Voorbeelden zijn ChatGPT, online chatbots, en gepersonaliseerde suggesties op Netflix.

   

  Relevante wetgeving: AI Verordening.

• Big Data

  Big data zijn grote verzamelingen digitale gegevens, vaak uit meerdere bronnen die onafhankelijk van elkaar zijn gegeneerd en vervolgens worden gecombineerd. Deze gegevens worden snel en in grote hoeveelheden geproduceerd en zijn hierdoor moeilijk te verwerken.

  Een voorbeeld van Big Data en de inzet daarvan is de geaggregeerde data afkomstig van GPS en social media, die kunnen bijdragen aan het reguleren van verkeersstromen en het voorkomen van files.

   

  Relevante wetgeving: Dataverordening, Datagovernanceverordening.

• Blockchain

  Blockchain is een soort database waarin transacties kunnen worden opgeslagen. Deze transacties worden in een blockchain omgezet in blokjes informatie die digitaal ‘ondertekend’ zijn door beide partijen. Een nieuw blokje bevat informatie over het vorige blokje, wat weer informatie over het vorige bevat. Blokjes kunnen niet later worden aangepast. Zo ontstaat er een keten van onveranderbare informatie.

  Een voorbeeld van een publiek blokchainnetwerk is Bitcoin.

   

   

• Chips

  Een chip, ook wel microchip of geïntegreerde schakeling, is een elektronisch apparaat gemaakt van halfgeleidermateriaal waarmee een bepaald elektronisch proces uitgevoerd kan worden, zoals geheugenopslag of draadloos verbinding maken.

  Een voorbeeld is dat men contactloos kan betalen met een telefoon en pinpas door de NFC-chip die in de telefoon of pinpas zit.

   

  Relevante wetgeving: Chips Act.

• Cloud

  De Cloud is een digitaal netwerk van apparaten waar data verwerkt kan worden. De toegang tot dat netwerk kan via internet gedeeld worden. Als iets in een Cloud wordt opgeslagen, wordt het dus niet op één apparaat zelf opgeslagen, maar wordt het beheerd door een collectief van servers.

  Voorbeelden zijn Dropbox, GoogleDrive, en iCloud.

   

  Relevante wetgeving: Gigabit Infrastructuur Verordening.

• Computersysteem

  Een computersysteem is geheel van onderling verbonden (rand-)apparatuur, zowel hard- als software, voor digitale opslag en verwerking van data.

   

• Digitale infrastructuur

  Digitale infrastructuur is een verzamelnaam voor alle benodigde (rand-)apparatuur en netwerken waarmee personen en organisaties digitaal met elkaar in verbinding staan.

  Bijvoorbeeld de Nederlandse digitale infrastructuur: deze bestaat uit de volgende 5 onderdelen: telecomnetwerken, (zee)kabels, datacentra, hosting en internet exchanges, cloudtoegang.

   

   

• Gigabitnetwerken

  Verbindingen waarlangs op hoge snelheid gecommuniceerd kan worden doordat gegevens ontzettend snel uitgewisseld en verwerkt kunnen worden.

  Voorbeelden zijn 5G-netwerken & Glasvezel internet.

   

  Relevante wetgeving: Gigabit Infrastructuur Verordening.

• Halfgeleiders

  Een halfgeleider is een materiaal dat elektriciteit in principe tegenhoudt, maar waarbij het relatief makkelijk is om er toch elektriciteit door te laten stromen. Het is goed te controleren of er wel of niet elektriciteit doorheen stroomt, waardoor bepaald kan worden of een signaal wordt doorgelaten of niet. Halfgeleiders zijn te vinden in bijna alle moderne elektrische apparatuur en zitten veelal verwerkt in chips.

  LED (Light Emitting Diode) creëert bijvoorbeeld licht als er elektrische stroom in de doorlaatrichting loop, denk aan kerstlampjes.

   

  Relevante wetgeving: Chips Act.

• Hardware

  Hardware is het fysieke, tastbare deel van een computersysteem, dat digitale gegevens kan verwerken. Het gaat dus om elektronische en mechanische onderdelen van (rand-)apparatuur.

  Bijvoorbeeld een computer, laptop, of smartphone.

   

  Relevante wetgeving: Cyber Resilience Act.

• ICT

  ICT staat voor Informatie- en Communicatietechnologie. Het is het geheel van apparaten, netwerkonderdelen, applicaties en andere systemen waarmee mensen gebruik kunnen maken van digitale technologie.

  Mobiele telefoons geeft men bijvoorbeeld de mogelijkheid om op hoog tempo met iedereen te communiceren.

   

• Interface

  Een interface is een tussensysteem waar twee of meer componenten van een computersysteem bij elkaar komen en met elkaar kunnen communiceren. Interfaces spelen dan ook een belangrijke rol in interoperabiliteit. Het maakt het mogelijk voor mensen om gebruik te maken van digitale apparatuur door geautomatiseerde toepassing te koppelen aan een digitale gegevensverwerking.

  Bijvoorbeeld de muis van je computer en/of de afstandsbediening voor je TV.

• IT

  IT staat voor informatietechnologie, wat gebruikt wordt voor het sturen, ontvangen, verwerken van informatie.

• Netwerk

  Een netwerk is verzameling verbindingen. Voor digitalisering betreft dit specifiek verbindingen tussen apparaten, die informatie-uitwisseling mogelijk maakt.

  Bijvoorbeeld een 5G-netwerk, zorgt snel mobiel internet.

   

  Relevante wetgeving: NIS2.

• Onlineplatform

  Een onlineplatform is digitale omgeving waar gebruikers interactie met elkaar kunnen hebben, informatie met elkaar kunnen delen en transacties kunnen uitvoeren.

  Social media platformen zoals Instagram & marktenplaatsen zoals Airbnb.

   

  Relevante wetgeving: Digital Markets Act.

• Operationele Technologie (OT)

  Operationele technologie verwijst naar de hardware en apparaten die de werkzaamheden van een organisatie ondersteunen en mogelijk maakt. Denk bijvoorbeeld aan servers printers en scanners.

• Software

  Software is de verzamelterm voor de programma’s en data die op hardware te vinden zijn.

  Bijvoorbeeld besturingssystemen zoals Windows, IOS, en Android.

   

  Relevante wetgeving:  Cyber Resilience Act.

Mist u nog termen of zoekt u nog verdere verduidelijking? Neem dan contact op via info@europadecentraal.nl of via de helpdesk!

­

Update

Op de oorspronkelijke tijdlijn was het al mogelijk om te zoeken naar specifieke wetten en om op jaar te filteren. De drie nieuwe functies filteren op:

1. Categorie: KED heeft vier categorieën gedefinieerd waarlangs de Europese digitaliseringswet- en regelgeving opgedeeld kan worden. Door één van deze categorieën te selecteren, krijgen gebruikers inzicht in welke wetten bij elkaar horen.
2. Type wet: Gebruikers kunnen nu selecteren welk type wet of beleid de tijdlijn weergeeft, met keuze tussen ‘verordening’, ‘richtlijn’ en ‘anders’. Verordeningen hebben direct werking op de lidstaten waaruit verplichtingen kunnen volgen voor decentrale overheden, richtlijnen moeten eerst omgezet worden door nationale wetgevers. Met dit filter kunnen gebruikers sneller en gemakkelijker de juridische verplichtingen in beeld krijgen. De categorie ‘anders’ gaat over beleidsstukken die niet direct voor wettelijke verplichtingen zorgen.
3. Status: Met de status zien gebruikers in één oogopslag of een wet van kracht is of niet. Dit helpt om duidelijkheid te krijgen over of de wet al verplichtingen geeft of dat die nog aangepast kan worden.

Vooruitzicht tijdlijn

Het afgelopen jaar zijn er al veel inhoudelijk updates toegevoegd aan de tijdlijn. De ontwikkeling van de NIS2, inclusief de aankomende deadline voor de omzetting van de richtlijn, is bijvoorbeeld weergegeven. Ook de ontwikkeling van de Digitale Marktenwet (DMA) zijn sinds de inwerkingtreding bijgehouden, waarbij de laatste update de aanwijzing van de zogenaamde poortwachters is. Daarnaast heeft KED de ontwikkelingen van de AI Act in het vizier en verwacht daar binnenkort meer informatie over te kunnen geven.

Tijdlijn Digitalisering, KED

Netwerkenlijst Digitalisering, KED

De nadruk ligt op een effectieve en samenhangende implementatie met lage administratieve kosten. Dit is essentieel om digitaliseringskansen te benutten en stappen naar cyberveiligheid te zetten. Het is ook belangrijk om digitalisering op EU-niveau aan te pakken.

Prioriteiten voor de komende wetgevingscyclus

Hieronder worden de prioriteiten genoemd die door de Raad zijn vastgesteld.

Digitale regels en governance

Er moet de komende jaren prioriteit worden gegeven aan de doeltreffende en efficiënte uitvoering van wetgevingshandelingen die zijn vastgesteld om de digitale eengemaakte markt te versterken. Elk nieuw wetgevingsinitiatief zal eerst beoordeeld worden op effectiviteit en doeltreffendheid. Door betere samenwerking tussen de lidstaten en het oprichten van verschillende EU-raden moet de effectiviteit verbeteren.

Maatschappelijke gevolgen van digitalisering

Innovatie, ondernemerschap en de ontwikkeling van de kapitaalmarkt moeten worden gestimuleerd, zodat iedereen optimaal kan profiteren van digitalisering. Tegelijkertijd moeten er maatregelen worden genomen om de risico’s en uitdagingen van digitale technologieën en diensten aan te pakken. De Commissie en lidstaten zullen verder na moeten denken over de mogelijke ongewenste gevolgen van digitalisering voor de samenleving en hier zal hier vervolgens actie op moeten ondernemen.

Digitale en geavanceerde technologieën

De EU moet een gemeenschappelijke en strategische Europese aanpak van innovatieve digitale technologieën nastreven. Zo kunnen technologische ontwikkeling, het concurrentievermogen van de EU op mondiaal niveau en duurzame ontwikkeling worden verbonden.

Digitale infrastructuur

Het is belangrijk dat de connectiviteitsdoelstellingen van het beleidsprogramma voor het digitale decennium worden gehaald en een innovatief en concurrentiegericht ecosysteem voor digitale infrastructuur wordt ondersteund. Er moet voor worden gezorgd dat in de hele Unie en wereldwijd veilige en veerkrachtige digitale netwerken en infrastructuur zijn.

Europese datastrategie

De ontwikkeling van beveiligde dataruimten binnen en tussen sectoren moet plaatsvinden op basis van de ervaring met bestaande dataruimten. Verder moet er voortgebouwd worden op de snelle uitvoering van de dataverordening om de uitwisseling van informatie te bevorderen en te zorgen voor eerlijke, niet-discriminerende en brede toegang tot cloud- en edgeoplossingen. Dit zijn diensten die onder andere gegevens, bestanden en software opslaan.  

Digitale vaardigheden

De lidstaten moeten beter hun best doen om de digitale kloof te dichten. In andere woorden, mensen met minder digitale vaardigheden moeten de mogelijkheid krijgen deze te ontwikkelen. Hierbij is specifiek aandacht voor de digitale genderkloof. De focus ligt hierbij op het ontwikkelen van het digitale bewustzijn en de kennis, vaardigheden en competenties van alle EU burgers van alle leeftijden, met bijzondere aandacht voor kwetsbare personen.

Groene en digitale transitie

De digitale transformatie moet hand in hand gaan met de groene transitie, in combinatie met ambitieuze duurzaamheids­doelstellingen. Het doel is dat deze transities gelijktijdig plaatsvinden  en elkaar versterken. De milieuvoetafdruk van de ICT-sector moet worden verkleind en de transitie van de ICT-sector naar klimaatneutraliteit in 2050 ondersteund.

Digitale overheid

Een digitale overheid is nodig, waarin kernbeginselen voor goed bestuur, zoals interoperabiliteit, inclusiviteit, transparantie en duurzaamheid, worden verankerd.

Decentrale relevantie

Deze nieuwe prioriteiten zijn van belang voor decentrale overheden aangezien het digitale decennium impact heeft op elke laag van de overheid. Verder wordt er ook de nadruk gelegd op lage administratieve kosten bij de implementatie. Hieruit blijkt dat er ook rekening gehouden wordt met de kleinere overheden.

Bronnen

• Persmededeling,  Europese Commissie
• De toekomst van het digitale beleid van de EU – conclusies, Raad van de Europese Unie

Er is een ongebruikte €1.4 van miljard uit 2023 beschikbaar, wat nu opnieuw wordt ingezet in het nieuwe werkprogramma. In totaal is het Horizon-budget voor 2024 € 7.3 miljard. De Commissie wil dit geld inzetten voor onderzoeks- en innovatieprogramma’s die betrekking hebben op de groene en digitale transities.

EU missies

De zogenaamde EU missies vormen een belangrijk onderdeel van het Horizon-programma. Hieruit vloeien vijf concrete doelen:

• ten minste 150 Europese regio’s en gemeenschappen ondersteunen om klimaatbestendig te worden;
• in samenwerking met het ‘Europe’s Beating Cancer Plan’ de levens van meer dan drie miljoen mensen verbeteren door het voorkomen, genezen en omgaan met kanker;
• oceanen en andere wateren herstellen;
• een gezonde bodem met behulp van 100 en ‘living labs’  en ‘lighthouses’.

Onder deze doelstellingen zijn ook nieuwe subdoelen vastgesteld. Zo wil de Commissie bijvoorbeeld 25.000 km aan vrij stromende rivieren herstellen, wat valt onder de waterdoelstelling van de Missies. Daarnaast is het doel gesteld om minstens 100 klimaatneutrale en slimme steden in de EU te hebben. Lees meer op de website van de EU missies.

Nieuwe Europese Bauhaus

Naast investeringen, komt ook het geld van de Nieuwe Europese Bauhaus-prijs (NEB) uit het Horizon fonds. Deze prijs is bedoeld om aandacht te vestigen op projecten die duurzaamheid en inclusie combineren met esthetiek. Vaak zit er een lokale component aan deze projecten, waardoor decentrale initiatieven bij uitstek geschikt zijn. Jaarlijks worden er zes NEB-prijzen uitgereikt. In 2024 ging één hiervan naar het Amsterdam Set Community Gardens-project.

EU fondsen

Het aanvragen van Europese fondsen kan een uitdaging zijn. Om decentrale overheden op weg te helpen, geeft KED fondsentips. Met deze tips krijgt u antwoorden op de meest gestelde vragen.

Hiernaast heeft KED ook een verzameling aan projectvoorbeelden waarin Europese fondsen zijn ingezet. Zo maakte het project Rural van de gemeente Lingewaard gebruik van de voorganger van  Horizon Europe, namelijk Horizon 2020.

Bronnen

Press corner, Europese Commissie

EU missions in Horizon Europe, Europese Commissie (ENG)

Doel van het fonds en de oproep

Het ESF+ is één van de belangrijkste fondsen waarmee de EU in haar burgers en arbeidsmarkt investeert. Het doel is om meer werkgelegenheid en eerlijke arbeidskansen te creëren, doormiddel van activerend arbeidsmarktbeleid gericht op ‘beter werk’, oftewel werk met een grote sociale impact zoals het leraarschap of installatietechniek.

Binnen het ESF+ richt het initiatief Sociale Innovatie zich op het ontwikkelen en overbrengen van innovatieve oplossingen op het gebied van bijvoorbeeld werkgelegenheid en sociale inclusie.

Met de oproep wil de Commissie de rol van sociale-economieorganisaties versterken. Dit zijn organisaties die investeren in initiatieven met een duidelijk sociaal doeleinde en veelal non-profit zijn. Deze organisaties hebben al bewezen dat ze in staat zijn om mensen te ondersteunen die de negatieve sociale en economische impact van langdurige werkloosheid ervaren.

Volgende stappen

Organisaties hebben tot 30 september 2024 de tijd om hun voorstellen in te dienen bij de Commissie. Een voorstel moet aan twee eisen voldoen. Ten eerste moeten organisaties uit ten minste twee verschillende landen betrokken zijn bij het project. Ten tweede mag het project tot maximaal 36 maanden duren. Wanneer het projectvoorstel aan deze eisen voldoet komt de organisatie in aanmerking voor een subsidie van 1 tot 3 miljoen euro.

Op 18 mei aanstaande is er onlinesessie waarin geïnteresseerden vragen kunnen stellen over deze call. Ook zal er binnenkort een matchmakingsessie worden georganiseerd om nieuwe partnerschappen mogelijk te maken. Informatie over deze sessies kunt u vinden op de webpagina van de oproep.

KED helpt bij Europese fondsen

Het aanvragen van Europese fondsen kan een uitdaging zijn. Om decentrale overheden op weg te helpen, geeft KED fondsentips. Met deze tips krijgt u antwoorden op de meest gestelde vragen.

Daarnaast spreekt KED ook regelmatig mensen die meewerken met projecten die gebruik maken van Europese financiering. Op deze manier halen we de tips van ervaringsdeskundigen op. Deze kunt lezen op onze webpagina over praktijkvoorbeelden.

Bron

Opening Call ESF+ – Persbericht Commissie

Subsidies en Regelingen: ESF+ – Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid