Een publiekrechtelijke cultuurinstelling in onze regio heeft op dit moment een bruikleenovereenkomst met een museum in het Verenigd Koninkrijk (VK) lopen, waarbij een aantal kunst- en cultuurgoederen aan het VK in bruikleen zijn gegeven. Deze overeenkomst loopt over een aantal jaar ten einde. Welke stappen moet deze instelling nemen om de goederen terug te krijgen nu het VK geen lidstaat van de EU meer is? Met welke formaliteiten moet rekening worden gehouden, mocht in de toekomst weer een overeenkomst met het VK afgesloten worden voor het in bruikleen geven van cultuurgoederen?
Antwoord in het kort
Voor kunst- en cultuurgoederen die vóór 1 januari 2021 in bruikleen zijn gegeven aan het VK, moet op basis van de transportdocumenten worden aangetoond dat deze goederen binnen drie jaar na de uitvoerdatum zullen terugkeren. Er hoeft in dat geval geen btw te worden afgedragen. Dit betreft een tijdelijke oplossing. Voor de toekomstige uitvoer van cultuurgoederen die voldoen aan de Europese verordening betreffende de uitvoer van cultuurgoederen moet een uitvoervergunning worden overlegd. Daarnaast bestaat er voor de tijdelijke uitvoer van cultuurgoederen (één jaar) de mogelijkheid om gebruik te maken van het ATA-carnet, een internationaal douanedocument.
Status cultuurgoederen in bruikleen vóór 1 januari 2021
Kunst- en cultuurgoederen die voor 1 januari 2021 in bruikleen zijn verkregen van een instelling in het VK of die voor bruikleen aan een instelling in het VK zijn gegeven, kunnen op basis van de transportdocumenten terugkeren naar het land van herkomst. Op basis van die documenten moet aangetoond worden dat deze goederen vóór 1 januari 2021 zijn uitgevoerd en binnen drie jaar na de uitvoerdatum zullen terugkeren. Tevens dienen de cultuurgoederen terug te keren in ongewijzigde staat, dus de staat waarin zij verkeerden toen ze in bruikleen werden gegeven (uitgevoerd). Dit betreft een tijdelijke oplossing die tot drie jaar na het aflopen van de Brexit-overgangsfase (op 31 december 2020) geldig is. Bij terugkeer van deze goederen in Nederland hoeft er geen btw te worden afgedragen.
Uitvoervergunning voor cultuurgoederen
Voor cultuurgoederen die voldoen aan Verordening (EG) nr. 116/2009 betreffende de uitvoer van cultuurgoederen geldt dat bij de uitvoer van deze cultuurgoederen naar instellingen in het VK een uitvoervergunning vereist is. In deze verordening is in bijlage I een lijst met categorieën van cultuurgoederen opgenomen met bepaalde financiële waardedrempel en ouderdomsdrempels, waarvoor de verplichting tot het verkrijgen van een uitvoervergunning geldt, wanneer deze goederen buiten het douanegebied van de EU worden uitgevoerd (artikel 2, lid 1). Bij de aangifte voor de uitvoer van cultuurgoederen die voldoen aan deze verordening en die in bruikleen aan het VK worden gegeven, moet ter ondersteuning dus een uitvoervergunning worden overgelegd (artikel 4).
Tijdelijke uitvoer van cultuurgoederen: ATA-carnet
Mocht de toekomstige bruikleenovereenkomst van cultuurgoederen met het VK korter zijn dan één jaar, dan kan er ook gebruik worden gemaakt van een ATA-carnet bij de uitvoer van de cultuurgoederen. Dit internationale douanedocument fungeert als een paspoort voor (cultuur)goederen en maakt het mogelijk om één jaar lang bepaalde goederen onbeperkt in- en uit te voeren. Het gebruik van het ATA-carnet vergemakkelijkt het proces van de tijdelijke uitvoer van goederen aan derde landen, bijvoorbeeld het VK, doordat er maar één document wordt gebruikt en er onder andere geen btw of invoerrechten betaald hoeven worden. Dit document is geldig in alle landen die zijn aangesloten bij de ATA-conventie. In Nederland is dit document aan te vragen bij de Kamer van Koophandel.
Meer informatie
Brexit Impact Scan voor overheden, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit-loket voor decentrale overheden, Kenniscentrum Europa Decentraal
Informatie over handel in cultuurgoederen tussen VK en de EU, Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed
Cultural goods, webpagina Europese Commissie
Kennisgeving van de Europese Commissie – terugtrekking van het VK en EU-regels op het gebied van de uit- en invoer van cultuurgoederen (17 december 2020), Europese Commissie
