Voor een gebiedsontwikkelingsproject willen wij een inschatting maken van het aantal (sociale) woningen dat nodig is in onze gemeente. Daarvoor is het onder andere van belang om te weten wat de instroom van asielzoekers de komende jaren zal zijn. Klopt het dat de EU afspraken heeft gemaakt over de herplaatsing van asielzoekers binnen de EU? Wat betekent dit voor onze gemeente?
Antwoord in het kort
Nieuwe plannen voor de herplaatsing van asielzoekers binnen de EU zijn onderweg. Het nieuwe migratie- en asielpact bestaat uit vijf beleidsvoorstellen die alle fases van het migratie- asielmanagement in de EU raken. Het doel van dit pact is de werklast en bekostiging van asiel- en migratiebeheer te herijken. Op 20 december hebben de Raad van de EU en het Europees Parlement hierover een politiek akkoord bereikt. Eén van de voorziene beleidsvoorstellen is het ‘solidariteitsmechanisme’, waarbij lidstaten ofwel asielzoekers van grenslanden overnemen, of een som geld betalen. Totdat het asiel- en migratiepact is aangenomen is er alleen sprake van een vrijwillig solidariteitsmechanisme.
Europees asielbeleid
Op basis van de Dublinverordening, die de opvang van immigranten in de Europese Unie regelt, moet een immigrant de asielprocedure afwachten in de lidstaat waar deze persoon het eerst aankwam. Als een immigrant doorreist en vervolgens in het tweede land van aankomst asiel aanvraagt, moet dat land de immigrant terugsturen naar het eerste land van aankomst. Vanwege de geografische ligging komen veruit de meeste vluchtelingen aan in Italië en Griekenland. Deze landen kampen met overbelasting, doordat immigranten niet zomaar mogen en kunnen doorreizen naar andere lidstaten.
Het nieuwe migratie en asielpact
Op 23 september 2020 heeft de Commissie het voorstel voor een nieuw migratie- en asielpact gepresenteerd. Dit pact bestaat uit een reeks voorstellen om de migratie- en asielregels van de EU te hervormen. Eén van de beoogde Verordeningen betreft een wijziging van het Dublinregime. Om de overbelasting van de grenslidstaten te verminderen worden onder de beoogde Verordening migranten op basis van een solidariteitsmechanisme verdeeld over de EU. Hierbij moeten 30000 herplaatsingen per jaar worden aangeboden door niet-grenslidstaten, waarbij een verdeelsleutel wordt gehanteerd op basis van bevolkingsgrote en bbp. Als een lidstaat niet bereid is het toegewezen aantal herplaatsingen aan te nemen betalen zij per niet-vervulde plaats een som geld aan het land van binnenkomst.
Stand van zaken
Na een lange tijd van onderhandelingen heeft de Raad op 8 juni 2023 een akkoord bereikt over onder andere de Verordening omtrent de herplaatsing van migranten. Op 20 december 2023 hebben ook de Raad en het Parlement hierover een politiek akkoord bereikt. Het is nu aan de vertegenwoordiging van de lidstaten (Coreper) om de technische details uit te werken, waarna het pact officieel zal worden aangenomen. Tot dat de Verordeningen officieel zijn aangenomen zal er geen sprake zijn van verplichte herplaatsing. Nederland heeft zich op 22 juni 2022 wel aangesloten bij het vrijwillige solidariteitsmechanisme. Tot februari 2023 zijn onder dit mechanisme 534 migranten herplaatst in de gehele EU.
Rol gemeenten bij opvang en huisvesting
Wanneer asielzoekers worden herplaatst naar Nederland, kunnen zij hier een asielaanvraag doen. Zij hebben tijdens de behandeling van de aanvraag, en wanneer zij wachten op huisvesting, recht op opvang. Gemeenten dienen, indien de (asiel)aanvraag is toegewezen en de asielzoekers een verblijfstatus hebben verkregen, te zorgen voor passende huisvesting voor de statushouders.
Wanneer de asielaanvraag wordt afgewezen, ontvangen asielzoekers een terugkeerbesluit. In de meeste gevallen zullen zij moeten terugkeren naar het land van herkomst. Zij kunnen nog wel in beroep tegen deze afwijzing. Hierop is de Europese Terugkeerrichtlijn van toepassing. Deze richtlijn is geïmplementeerd in de Vreemdelingenwet. Hoeveel asielzoekers met een verblijfsvergunning concreet in een Nederlandse gemeente komen wonen, hangt af van het totaal aantal inwoners van een gemeente. Dit regelt de Huisvestingswet. De exacte aantallen per gemeente maakt de Rijksoverheid elke zes maanden bekend.
Meer informatie
Asiel – Kenniscentrum Europa Decentraal
Europees immigratiebeleid – Kenniscentrum Europa Decentraal
