Machteld van Dijk behartigt de belangen van de provincie Noord-Brabant bij de Europese instellingen in Brussel en is gevestigd in het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP). Zij houdt zich onder meer bezig met digitalisering, landbouw en natuur. Wij spraken haar in Brussel over de kansen en uitdagingen op die thema’s én voor de provincie.
Wat doe je precies in Brussel?
‘Ik werk hier als adviseur EU Public Affairs namens de provincie Noord-Brabant. In die rol behartig ik de belangen van de provincie, ben ik verantwoordelijk voor het onderhouden van de relaties met de Europese instellingen en signaleer ik vroegtijdig aanstaand Europees beleid en bijbehorende wet- en regelgeving. Dit doe ik samen met mijn collega Lieke van Alphen. Digitalisering is voor de provincie Noord-Brabant een belangrijk dossier. De digitale economie in Brabant is groot en neemt ook alleen maar in belang toe., Daarnaast ziet de provincie Noord-Brabant het potentieel van innovatieve digitale toepassingen in bijvoorbeeld de landbouw. We zien de mogelijkheden die de digitale transformatie biedt en die proberen we te benutten.’
Toen de Europese Commissievoorzitter Von der Leyen haar digitale plannen in 2019 presenteerde, is ook de provincie Noord-Brabant aan de slag gegaan met een eigen Dataeconomie strategie voor de komende jaren. Machteld: ‘Het onderwerp digitalisering heeft nog meer prioriteit gekregen in de provincie. Vanuit de EU komen er veel diverse wetgevingsvoorstellen op ons af en wij willen ervoor zorgen dat we daar zo vroeg mogelijk klaar voor zijn. Dat geldt ook andersom; als Brabant al pioniert op een bepaald thema, bijvoorbeeld innovatieve toepassingen met behulp van data, waarom zouden we dat dan niet onder de aandacht brengen in Brussel? Zo werkt het van beide kanten.’
Wat staat Nederland te wachten?
‘Veel. De Europese Commissie is nu bijna 3,5 jaar onderweg en ze hebben er nog 1,5 jaar te gaan. Zowel Von der Leyen als Frans Timmermans hebben aan het begin van de periode gezegd dat het een ambitieuze vijf jaar zou worden. Gelet op zowel de Green Deal als ook de digitale doelen, ook wel de ‘twin transition’ genoemd. Denk bijvoorbeeld aan de belangrijke EU Chips Act en de Data Act, en het voorstel voor nieuwe regelgeving gericht op natuurherstel. Lidstaat Nederland dient deze voorstellen, net als alle andere lidstaten, uiteindelijk te implementeren, samen met de decentrale overheden. Daarom is het van belang om vroegtijdig een actieve rol te spelen en input te geven op de dossiers die voor Nederland en onze provincies en gemeentes echt van belang zijn.’
Het is belangrijk om ervan bewust te zijn dat de EU een vierde bestuurslaag is, dat wij er onderdeel van zijn en dat wij dus een actieve rol kunnen spelen.
Wat zou jij de gemeentes en provincies mee willen geven?
‘Het is belangrijk om ervan bewust te zijn dat de EU een vierde bestuurslaag is. Wij zijn er onderdeel van en kunnen dus een actieve houding aannemen.’ De EU is van toepassing op veel dossiers en het wordt tastbaar als je het concreet maakt. Het is de ambitie van Nederland om slagvaardig te zijn in Europa en vanaf het begin betrokken te zijn. Het Rijk heeft hierbij provincies en gemeentes hard nodig want zij kunnen goed vertellen wat er in de praktijk nodig is. Samenwerking tussen verschillende lagen overheid is hierbij noodzakelijk. Verder zou ik zeggen, weet jouw collega’s die namens jouw organisatie bezig zijn met Europese wet- en regelgeving en Europese financieringsprogramma’s te vinden. Laat je informeren, verdiep jezelf erin en probeer echt de vertaalslag naar jouw dossier te maken.’
Ben je bekend met de EU-fondsenwijzer?
‘Zeker! Een handige tool die overheden goed op weg kan helpen. Het huidige EU budget loopt tot en met 2027 dus daar liggen ontzettend veel mogelijkheden om projecten vanuit gemeenten, provincies, het MKB en ook kennisinstellingen financieel te ondersteunen.
Met name de thematische fondsen zijn flink in bedrag verhoogd in de huidige programmaperiode, zoals het LIFE programma, Connecting Europe Facility (CEF) en voor het eerst ook een digitaal programma: Digital Europe. Zo is er een aantal specifieke fondsen waar we naar kijken als provincie: welk programma past bij welk project? Ook hierbij geef ik de tip: zoek Europese partners, maak gebruik van de mensen die zich in die netwerken bevinden. Voorstellen voor fondsen worden ook beter wanneer je kennis uitwisselt, ook over de grens. Je kunt van elkaar leren.’
Wat zijn de kansen en uitdagingen voor Noord-Brabant de komende jaren?
‘De concrete wetsvoorstellen die in de Farm-to-Fork-strategie en in de Biodiversiteitsstrategie worden genoemd, zullen nogal een impact hebben, in heel Nederland overigens. Gelukkig trekken we samen op met de twaalf provincies en onze Europese partnerregio’s, om vroegtijdig input te geven. Ook de ambities op het gebied van waterkwaliteit worden aangescherpt. Water zou zomaar het nieuwe stikstof kunnen worden.’
Voorstellen voor fondsen worden beter wanneer je kennis uitwisselt, ook over de grens. Je kunt van elkaar leren.
‘Een ander belangrijk dossier voor ons momenteel is de EU Chips Act en de uitrol daarvan. Onze gedeputeerde van Gruijthuijsen is schaduwrapporteur in het Europees Comité van de Regio’s op deze wet. Vorige week is het rapport unaniem door alle Europese regio’s en steden aangenomen. Ook op het gebied van energie zijn er kansen. Machteld: ‘In Brabant zijn we veel bezig met batterijtechnologie maar ook met zonne-energie. Er zijn allerlei bedrijven die innoveren met de zogenoemde ‘renewables’ en dan de koppeling maken met mobiliteit. Denk aan de zonneauto van LightYear bijvoorbeeld, dat zijn de innovatieve oplossingen die bij ons in de provincie worden ontwikkeld.’
Kun je ook andere provincies hiermee inspireren?
‘Alle provincies hebben hun sterke punten maar ook hun uitdagingen, dus we kunnen veel van elkaar leren. We hebben een aantal belangrijke prioritaire dossiers die we met zijn twaalven oppakken. We zijn in dat grotere Europa ook maar een ’regiootje’, daarom is het van belang dat we aan belangrijke netwerken deelnemen en met andere Europese regio’s samenwerken. Zoals ze dat in de EU zeggen is de EU ‘United in diversity’. Dat zijn wij als provincies ook, met genoeg gemeenschappelijke interesses.’
