Nederland kampt met een groot woningtekort. Niet alleen degenen met een laag inkomen maar ook starters en huishoudens met een middeninkomen worstelen met de zoektocht naar een betaalbare woning. Er wordt hard gezocht naar manieren om woningbouw te faciliteren en het aanpassen van bestaande regelgeving speelt daar mogelijk ook een rol in. Nederland heeft daarin, samen met zes andere EU-lidstaten, op 10 november 2023 de Europese Commissie een brief gestuurd. In deze brief verzoek de Nederlandse overheid de Europese Commissie tot een onderzoek naar de mogelijkheden om in de DAEB-regels meer ruimte te creëren voor steun voor betaalbare woningen voor middeninkomenshuishoudens.
DAEB: wat is het?
De afkorting DAEB staat voor Diensten van Algemeen Economisch Belang. Het compenseren van een DAEB door overheden is een vorm van staatssteun. Soms worden bepaalde diensten niet (of niet tegen wenselijke voorwaarden) aangeboden op de markt, terwijl deze diensten voor de samenleving wel van belang zijn. Denk aan een busverbinding die noodzakelijk is voor veel mensen, maar die niet winstgevend genoeg is en daardoor niet zou worden uitgevoerd door een vervoersonderneming. In zo’n geval kan een (decentrale) overheid ervoor kiezen om die taken naar zichzelf toe te trekken. Dit kunnen decentrale overheden doen door de taak bij een onderneming neer te leggen. De overheid mag die onderneming vervolgens compenseren voor het uitvoeren van die taak.
Evaluatie
De aanleiding voor de gezamenlijke brief is een werkdocument dat de Commissie in december 2022 publiceerde. Dat document gaat over de evaluatie van de resultaten van een openbare raadpleging die in 2019 plaatsvond. Met deze raadpleging werd feedback gevraagd over de staatssteunregels voor gezondheid en DAEBs.
Uit de feedback bij de raadpleging kwam vooral de vraag naar voren of de definitie van ‘sociale huisvesting’ in het DAEB Vrijstellingsbesluit te beperkend geformuleerd is. In het DAEB Vrijstellingsbesluit gaat het bij het recht op sociale huisvesting dat gefinancierd kan worden volgens de DAEB-regels om “achterstandsgroepen of sociaal kansarme groepen welke, door solvabiliteitsbeperkingen, geen huisvesting tegen marktvoorwaarden kunnen vinden” (overweging 11 van het DAEB Vrijstellingsbesluit). Het komt echter steeds meer voor dat burgers die niet onder deze definitie vallen ook niet over de financiële middelen beschikken om tegen reguliere marktvoorwaarden een woning te huren of te kopen.
Oproep
De 7 lidstaten die meedoen aan de gezamenlijke brief zijn België, Duitsland, Luxemburg, Nederland, Portugal, Slowakije en Spanje. In de verklaring roepen de lidstaten de Commissie op om, terwijl deze Commissie nog zit, de mogelijkheid te onderzoeken om het DAEB Vrijstellingsbesluit te verruimen. Door de regels te verruimen, krijgen overheden de mogelijkheid om DAEB-steunregelingen op te zetten die huishoudens met een middeninkomen aan betaalbare en kwalitatief goede huisvesting kunnen helpen.
Decentrale relevantie
Zoals genoemd is de woningnood in Nederland hoog. Veel huishoudens met een middeninkomen kunnen geen geschikte woning vinden. Gemeenten zouden bij een verruiming van het DAEB Vrijstellingsbesluit de diensten die woningcorporaties voor het middensegment huur kunnen aanmerken als DAEB. Zo zouden gemeenten invloed kunnen uitoefenen op wat voor een soort woningen er op de markt komen. Het is wachten wat voor gevolg de Commissie aan de gezamenlijke verklaring zal geven.
Bron
Gezamenlijke oproep aan Europese Commissie voor meer ruimte financiering middenhuurwoningen, nieuwsbericht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Meer informatie
Diensten van algemeen economisch belang (DAEB), Kenniscentrum Europa Decentraal
