Onze gemeente wil met een subsidie voor jeugdzorgactiviteiten in het kader van de Wet maatschappelijk ondersteuning (Wmo) deze diensten als dienst van algemeen economisch belang (DAEB) aanwijzen. Moeten wij dan naast de staatssteunregels ook rekening houden met de aanbestedingsregels?
Versie mei 2012
Antwoord
Ja, het is raadzaam om bij DAEB-steun met de staatssteunregels én de aanbestedingsregels rekening te houden. De DAEB regels zien onder meer op het reguleren van een ‘staatssteunproof’ compensatie voor de uitvoering van een DAEB. Een DAEB-aanwijzingsbesluit kan echter onder bepaalde omstandigheden ook een overheidsopdracht zijn. En overheidsopdrachten vallen onder de aanbestedingsrichtlijn.
Wederzijdse verplichtingen
In uw voorbeeld kan hiervan sprake zijn wanneer het aanwijzingsbesluit wederzijdse verplichtingen bij de uitvoering van de WMO–taken vastlegt. Het DAEB-aanwijzingsbesluit is dan al snel ‘een schriftelijke overeenkomst onder bezwarende titel’. Hierdoor kan vervolgens sprake zijn van een overheidsopdracht voor diensten waarop de aanbestedingsregels van toepassing zijn.
Overheidsopdracht
Om ook de aanbestedingsregels in acht te nemen dient de gemeente bij een DAEB-aanwijzing op basis van een DAEB-vrijstelling na te gaan of er sprake is van een overheidsopdracht (of alleen louter subsidie), een alleenrecht of bijvoorbeeld een dienstenconcessie.
Aanbestedingsregels
Het nieuwe DAEB-pakket, dat begin 2012 van kracht is geworden, stelt dat decentrale overheden die een DAEB aanwijzen zich moeten realiseren dat de aanbestedingsregels van toepassing kunnen zijn. De aanbestedingsregels zien toe op de wijze waarop de DAEB wordt toegewezen terwijl de staatssteunregels toezien op de financiering er van.
Het staat overheden vrij om een DAEB zelf te leveren, rechtstreeks of door inbesteding. Worden DAEB-taken wel uitbesteed en is hierbij sprake van een overheidsopdracht? Dan moet rekening worden gehouden met de aanbestedingsregels.
DAEB-de-minimisvrijstelling
Door de DAEB-de-minimisvrijstelling is het voor de gemeente mogelijk om onder voorwaarden € 500.000,= over een periode van drie jaar aan een onderneming die jeugdzorg/WMO-activiteiten verricht te verlenen, zonder dat er sprake is van staatssteun. Is er sprake van een overheidsopdracht en wordt de aanbestedingsdrempel voor diensten overschreden? Dan moet rekening gehouden worden met de Aanbestedingsrichtlijnen.
Vrijstellingsbesluit DAEB
Het Vrijstellingsbesluit DAEB biedt mogelijkheden om zorg en welzijnswerk als DAEB aan te merken en te financieren. Onder bepaalde omstandigheden kunnen jeugdzorg en welzijnsactiviteiten onder dit nieuwe besluit staatssteunproof worden ingericht. Een belangrijke voorwaarde is dat marktfalen aangetoond wordt.
Ook bij de toepassing van deze vrijstelling moet er – wanneer er sprake is van een overheidsopdracht – rekening gehouden worden met de aanbestedingsregels.
DAEB-toewijzing
De aan- of toewijzing van de uitvoering van een DAEB kan in verschillende verschijningsvormen. Is er louter sprake van een subsidiebesluit, dan zijn vooral de staatssteunregels van toepassing. Heeft het toewijzingsbesluit ook het karakter van een overheidsopdracht dan zijn de aanbestedingsregels van toepassing. Binnen deze aanbestedingsregels gelden nog bijzondere regels bij toewijzing van taken via bijvoorbeeld een alleenrecht of via een concessieovereenkomst.
Noodzakelijk
Een alleenrecht of een concessie kan voor de uitoefening van een DAEB noodzakelijk zijn als de onderneming zonder deze rechten de haar opgedragen DAEB niet kan vervullen. Of als de betrokken onderneming de haar opgedragen DAEB niet onder ‘economisch aanvaardbare omstandigheden’ kan verrichten. Zo kan de toekenning van een alleenrecht of concessie noodzakelijk zijn om de exploitatie van een bepaalde dienst rond te kunnen krijgen of om gedane investeringen terug te kunnen verdienen.
Toepassing Aanbestedingsrichtlijn
Voldoet de onderneming die de DAEB gaat beheren aan de voorwaarden van de aanbestedingsregels betreffende alleenrecht- of concessieverlening? Dan is de Aanbestedingsrichtlijn niet van toepassing. Er hoeft dan ook niet worden aanbesteed. Wel moet te allen tijde worden voldaan aan de Verdragsbeginselen van mededinging, transparantie en gelijkheid.
Meer informatie:
DAEB en staatssteun, Diensten van Algemeen Belang
Alleenrechten, Aanbestedingen
Concessies, Aanbestedingen
Subsidie en aanbesteden, Aanbestedingen
