Eind maart heeft de Raad van State (RvS) een negatief advies gegeven over het uitbreiden van de openbare-ordetaak van de burgemeester (Gemeentewet). Daarmee zou een stevigere grondslag worden gecreëerd om persoonsgegevens uit te wisselen in het kader van ondermijning. Gemeenten en burgemeesters stellen in een brief aan de Tweede Kamer dat het advies voorbijgaat aan de problemen die gemeenten nu ervaren.
Uitbreiding openbare-ordetaak
De Europese regels uit de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zorgen volgens gemeenten voor belemmeringen bij het aanpakken van ondermijning. Nu de gemeenten zich aan deze Europese regelgeving moeten houden, zijn zij niet meer vrij om informatie over criminelen te delen met andere burgemeesters en andere afdelingen binnen hun eigen gemeente. Door middel van een ‘Proeve van wetgeving’ hebben de burgemeesters van de Nederlandse veiligheidsregio’s de problematiek voorgelegd aan minister Gapperhaus. Het voorstel uit deze Proeve van wetgeving is om de openbare-ordetaak van burgemeesters uit te breiden met de verantwoordelijkheid voor het voorkomen en bestrijden van criminele activiteiten. Daarbij pleitten zij voor de noodzaak de mogelijkheden gegevens uit te kunnen wisselen uit te breiden. De Raad van State heeft in maart hierover een advies uitgebracht.
Advies Raad van State
De Raad van State (RvS) heeft geconcludeerd dat een soepeler kader omtrent gegevensuitwisseling mogelijk een goede stap is in de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Echter, de RvS vindt de versoepeling niet de meest geschikte oplossing voor deze problematiek. Een mogelijke oplossing die de RvS wel erkent is het opnemen van een algemene grondslag voor gegevensuitwisseling binnen de gemeente. In de Gemeentewet of een andere wet kan bijvoorbeeld worden opgenomen dat de burgemeester bevoegd wordt om in het kader van zijn openbare-ordetaak gemeentelijke gegevens (“signalen”) te verwerken binnen een bij de gemeente in te richten meldpunt met het oog op het tegengaan van nader te omschrijven vormen of een nader afgebakend terrein van ondermijnende criminaliteit. Tot slot wijst de RvS de gemeenten en burgemeesters op het belang van juridische expertise op het gebied van gegevensbescherming binnen de gemeenten. Ondersteuning door het ministerie van Justitie en Veiligheid en de Autoriteit Persoonsgegevens wordt daarbij in optiek van de RvS een vereiste.
Visie VNG, regioburgemeesters en NGB
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de regioburgemeesters en het Nederlandse Genootschap van Burgemeesters zijn van mening dat het advies van de Raad van State voorbijgaat aan de problemen die gemeenten op dit moment ervaren. Door middel van een brief leggen deze partijen een tweetal mogelijke oplossingen aan de Tweede Kamer voor die volgens hen nog niet zijn verkend:
Ten aanzien van informatiedeling:
De partijen leggen een aanvullend advies voor waarbij alleen de benodigde gegevensverwerkingsbevoegdheid voor burgemeesters in de Gemeentewet verwerkt wordt, zonder dat er nieuwe wetgeving op het gebied van ondermijning moet worden geformuleerd.
Ten aanzien van het concept wetsvoorstel gegevensverwerking samenwerkingsverbanden (WGS):
Daarnaast wijzen de partijen op het (concept-)wetsvoorstel voor de WGS dat is opgesteld door minister Gapperhaus. Deze wet streeft naar een samenwerkingsverband op het gebied van gegevensverwerking om via deze weg een taak van algemeen belang van een juridische basis te voorzien. In dit wetsvoorstel worden drie algemene doelen genoemd, die leiden tot een raamwerk waarbinnen in samenwerkingsverbanden informatie kan worden gedeeld.
De gemeenten en burgemeesters vinden in het advies van de RvS geen onderbouwde redenen waarom het concept-WGS niet toepasbaar zou kunnen zijn met betrekking tot de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Zij vragen om nader onderzoek of deze drie doelen in de WGS breder toepasbaar zouden kunnen zijn, bijvoorbeeld op de problematiek die zij hier aandragen.
In afwachting op een spoedige reactie delen de gemeenten en burgemeesters de Tweede Kamer mede dat zij momenteel ‘ondanks goede wil, niet zo effectief kunnen en mogen optreden als maatschappelijk vereist is’.
Bronnen:
Reactie advies Raad van State ondermijning, gezamenlijke brief VNG, NGB en Regioburgemeesters
Kamerbrief: Aanpak ondermijning; reactie op voorlichting Raad van State, door ministerie van J&V
Meer informatie:
Informatiemaatschappij, Kenniscentrum Europa Decentraal
De Algemene Verordening Gegevensbescherming, Kenniscentrum Europa Decentraal
Hergebruik overheidsinformatie, Kenniscentrum Europa Decentraal
Raad van State: verruiming bevoegdheden burgemeesters geen oplossing voor ondermijning, nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal.
Voorlichting over rol van gemeenten bij aanpak ondermijnende criminaliteit, Raad van State
