Een medewerker van ons gemeentearchief stelde onlangs vragen over de toekomstige Wet hergebruik overheidsinformatie die deze zomer in werking treedt en de Europese Richtlijn die daaraan ten grondslag ligt. Verplicht deze richtlijn ons straks als gemeente, maar ook ons archief, om alle data die wij in huis hebben beschikbaar te stellen?
Antwoord in het kort
Nee, de Europese richtlijn verplicht niet om alle data die u in huis heeft beschikbaar te stellen. De richtlijn verplicht de gemeente en het archief om data, die u in het kader van uw wettelijke taken heeft verzameld en die op basis van wetgeving al openbaar is (namelijk overheidsinformatie) beschikbaar te stellen voor hergebruik. Het gaat bovendien om overheidsinformatie waar uw gemeente of archief beschikt over het intellectuele eigendom. Verder is de gemeente alleen verplicht om deze overheidsinformatie geschikt te maken voor hergebruik door derden en beschikbaar te stellen als iemand de gemeente hierom verzoekt.
Richtlijn hergebruik overheidsinformatie
De Richtlijn hergebruik overheidsinformatie (2013/37/EU) wijzigt de voorganger van deze richtlijn uit 2003. Het doel van de nieuwe richtlijn is om het beschikbaar stellen voor hergebruik van openbare overheidsinformatie door overheidsinstellingen te bevorderen. Deze overheidsinformatie kan dan door andere partijen, burgers en bedrijven hergebruikt worden voor bijvoorbeeld creatieve en innovatieve toepassingen.
Een Europese richtlijn moet altijd binnen een bepaalde termijn in de nationale wetgeving geïmplementeerd worden voordat deze ook daadwerkelijk moet worden toegepast door overheden in lidstaten. De richtlijn hergebruik overheidsinformatie moet uiterlijk op 18 juli 2015 in nationaal recht zijn omgezet. De nationale Wet Hergebruik van overheidsinformatie, waarin deze Europese richtlijn is geïmplementeerd, zal zeer waarschijnlijk ook voor 18 juli 2015 in werking treden.
Uitbreiding reikwijdte
In vergelijking met de Richtlijn hergebruik overheidsinformatie uit 2003 is het toepassingsgebied in de richtlijn van 2013 uitgebreid. Culturele instellingen, namelijk bibliotheken, universiteitsbibliotheken, musea en archieven, vallen nu ook binnen het toepassingsgebied. De reden hiervoor is dat het culturele materiaal dat deze instanties verzamelen en beheren volgens de Europese Commissie erg waardevol is voor hergebruik. Dergelijke informatie kan bijvoorbeeld gebruikt worden om een innovatieve app te ontwikkelen.
Wat is (openbare) overheidsinformatie?
De Europese richtlijn heeft betrekking op overheidsinformatie. Overheidsinformatie is een breed begrip. In het kader van de richtlijn moeten overheden informatie beschikbaar stellen voor hergebruik, die die gegenereerd en verzameld is in het kader van de uitvoering van een overheidstaak en waar geen auteursrecht van derden op rust. Deze informatie is echter niet altijd openbaar, zoals persoonsgegevens.
Of informatie openbaar is en dus beschikbaar kan en moet worden gesteld op verzoek, kan de gemeente onder andere beoordelen op basis van de Wet openbaarheid bestuur (Wob).
Beschikbaar stellen data
Bij de herziening van de Richtlijn hergebruik overheidsinformatie is de keuzevrijheid om openbare overheidsinformatie beschikbaar te stellen voor hergebruik vervallen. De nieuwe richtlijn maakt het beschikbaar stellen van openbare overheidsinformatie verplicht. Wanneer de gemeente een verzoek krijgt om openbare overheidsinformatie te verstrekken en de Wob geen gronden biedt om dit te weigeren, dan moet de gemeente hier dus in principe aan voldoen, zodat deze overheidsinformatie hergebruikt kan worden. De data moet zoveel mogelijk elektronisch en in een open en machinaal leesbaar formaat (digitaal) aan de hergebruiker verschaft worden (artikel 4 lid 1 en artikel 5).
Vergoeding beschikbaar stellen data
Wanneer de gemeente een vergoeding wil vragen voor het beschikbaar stellen van data, dan mogen de totale inkomsten van de gemeente die voortkomen uit het verstrekken en het verlenen van toestemming voor hergebruik van de overheidsinformatie niet hoger zijn dan de kosten van de verzameling, productie, vermenigvuldiging en verspreiding. Oftewel, de vergoeding die de gemeente vraagt, moet beperkt blijven tot de marginale kosten. De richtlijn stelt alleen een bovengrens voor de hoogte van de kosten, waardoor het uw gemeente vrij staat om lagere of in het geheel geen vergoedingen te vragen.
Discretionaire bevoegdheid musea, bibliotheken en archieven
Musea, bibliotheken en (gemeente-)archieven hebben nog wel de discretionaire bevoegdheid om zelf te beslissen of zij hergebruik van hun data toestaan. Sommige documenten zijn bijvoorbeeld niet geschikt om gereed te maken voor hergebruik door het te digitaliseren, omdat het om kwetsbaar materiaal gaat. Daarnaast ligt het intellectueel eigendom over dergelijke documenten niet altijd bij de musea, bibliotheken en archieven.
Vergoeding beschikbaar stellen data archieven
Universiteitsbibliotheken, musea en archieven mogen een andere vergoeding vragen voor het beschikbaar stellen van openbare informatie dan een overheidsorgaan. De totale inkomsten voor het verstrekken en verlenen van toestemming voor hergebruik mogen niet hoger zijn dan de kosten van de verzameling, productie, vermenigvuldiging, verspreiding, conservering en vereffening van rechten, vermeerderd met een redelijk rendement op investeringen. Deze vergoeding wordt berekenend overeenkomstig de boekhoudkundige beginselen die op de betrokken openbare lichamen (artikel 6 lid 4).
Let op:
Richtlijn 2013/37 is herzien en is vanaf 17 juli 2021 vervangen door de Europese richtlijn inzake open data en hergebruik van overheidsinformatie (Richtlijn (EU) 2019/1024). Voor meer informatie kunt u terecht op deze webpagina.
Meer informatie
Digitale Overheid, Kenniscentrum Europa Decentraal
Hergebruik overheidsinformatie, Kenniscentrum Europa Decentraal
