Het Coördinatiepunt Staatssteun van Kenniscentrum Europa decentraal ondersteunt gemeenten en provincies bij het kennisgeven van staatssteun aan de Europese Commissie. Het aantal afgeronde kennisgevingen in 2021 passeerde de 400 op 5 oktober 2021, een enorme stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Tot nu toe werd het hoogste aantal kennisgevingen afgerond in 2018, namelijk 292. In 2020 waren het er 255.
Alle kennisgevingen worden, samen met kennisgevingen van voorgaande jaren, inzichtelijk gemaakt in de kennisgevingen-barometer van Kenniscentrum Europa decentraal.
Vrijstellingsverordeningen
Wanneer een steunmaatregel voldoet aan de vijf staatssteuncriteria, geldt als uitgangspunt dat deze maatregel bij de Europese Commissie moet worden aangemeld. Om te voorkomen dat een lange meldingsprocedure moet worden gevolgd, kunnen decentrale overheden onderzoeken of zij gebruik kunnen maken van een van de vrijstellingsverordeningen. In dat geval hoeft de steunmaatregel niet gemeld te worden bij de Europese Commissie, maar gelden wel nadere verplichtingen over de uitvoering en transparantie van de steun en de verslaglegging daarover. Als een decentrale overheid gebruik maakt van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGGV), Landbouwvrijstellingsverordening (LVV) of Visserijvrijstellingsverordening (VVV), geldt een kennisgevingsplicht.
Kennisgevingsprocedure
Steunmaatregelen, waarvoor de kennisgevingsplicht geldt, moeten binnen een bepaalde termijn kennisgeving worden gedaan aan de Europese Commissie. Voor steunmaatregelen op basis van de AGVV geldt dat de Commissie binnen twintig werkdagen na inwerkingtreding in kennis moet worden gesteld van de maatregel. Voor de LVV en VVV geldt een termijn van tien werkdagen vóór inwerkingtreding van de maatregel. De kennisgevingen worden gedaan via het online meldingssysteem van de Europese Commissie: het State Aid Notifications Interactive (SANI). Via SANI stellen decentrale overheden de Europese Commissie op de hoogte van de steunmaatregel door formulieren in te vullen, die de steunmaatregel samenvatten. Na het doen van de kennisgeving zijn de overheden verplicht jaarlijks aan de Europese Commissie te rapporteren over de betreffende steunmaatregel.
De rol van kenniscentrum europa decentraal
Het Coördinatiepunt Staatssteun van Kenniscentrum Europa decentraal ondersteunt decentrale overheden bij het doen van kennisgevingen in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Daarnaast helpt het Coördinatiepunt Staatssteun ook bij de coördinatie van de jaarlijkse staatssteunrapportages van gemeenten. Gemeenten en provincies die een kennisgeving willen doen of hierover specifieke vragen hebben, kunnen contact opnemen met het Coördinatiepunt Staatssteun via cps@europadecentraal.nl.
2021 een recordjaar
Zoals te zien is in de onderstaande grafiek, werd tot nu toe het hoogste aantal kennisgevingen door gemeenten en provincies gedaan in 2018. In dat jaar werden er in totaal 292 kennisgevingen aan de Europese Commissie gedaan. Op 5 oktober 2021 passeerde het aantal afgeronde kennisgevingen de 400 en op de laatste peildatum, 21 oktober 2021, telde de barometer in totaal 418 afgeronde kennisgevingen. Van gemeenten waren 70 kennisgevingen afkomstig en 172 kennisgevingen werden gedaan door provincies. Regio’s en samenwerkingsverbanden gaven 176 steunmaatregelen door. Nog niet eerder passeerde het aantal kennisgevingen door gemeenten en provincies de 400.
Verlenging AGVV
De AGVV had oorspronkelijk een einddatum van 31 december 2020, maar eind 2020 besloot de Europese Commissie om de AGVV te verlengen tot en met 31 december 2023. Van steunregelingen op basis van de AGVV – dus niet ad-hoc-steunmaatregelen – die langer doorliepen dan 31 december 2020, diende opnieuw kennisgeving te worden gedaan. In totaal werden 46 kennisgevingen gedaan om de vrijstelling van steunregelingen te kunnen verlengen tot en met uiterlijk 31 december 2023. De stijging in het aantal kennisgevingen van steunregelingen ten opzichte van vorig jaar is deels hierdoor te verklaren.
Toename ad-hoc-steun
Daarnaast werden er ook van meer ad-hoc-steunmaatregelen kennisgeving gedaan ten opzichte van vorig jaar. Vorig jaar waren dat er bijna 200 en nu zijn het er bijna 330. Een ad-hoc-steunmaatregel betreft een individuele steunverlening aan één begunstigde of een groep begunstigden. Daarnaast is het ook mogelijk om van een gehele steunregeling, bijvoorbeeld een subsidieregeling op grond waarvan meerdere subsidies kunnen worden verstrekt, kennisgeving te doen. In dat geval hoeft van de ad-hoc-steun op basis van de steunregeling (de individuele subsidies) niet steeds opnieuw kennisgeving te worden gedaan. De stijging in kennisgevingen van ad-hoc-steunmaatregelen is mede te verklaren door het toenemende aantal kennisgevingen van regio’s en samenwerkingsverbanden, waarvan het overgrote deel ad-hoc-steunmaatregelen betreft. Deze stijging is goed te zien in de onderstaande grafiek.
Coronasteun
Gedurende 2020 heeft de Europese Commissie maatregelen genomen, zodat overheden meer ruimte krijgen om ondernemingen te ondersteunen bij de economische gevolgen van de uitbraak van Corona. Eén van de maatregelen, die de Europese Commissie nam, was een wijziging van het verbod op steun op basis van de AGVV en de LVV aan ondernemingen in moeilijkheden. In totaal zijn er tot nu toe door gemeenten en provincies 20 kennisgevingen gedaan op basis van de AGVV voor steunmaatregelen naar aanleiding van de coronacrisis. Dit is een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar, want toen werden er 13 kennisgevingen gedaan naar aanleiding van de coronacrisis. Wederom is het overgrote deel van deze staatssteun bestemd voor culturele instellingen.
Nieuwe steuncategorieën
Halverwege 2021 heeft de Europese Commissie nieuwe steuncategorieën toegevoegd aan de AGVV om de groene en digitale transitie in Europa te bevorderen en de economische gevolgen van de Coronavirus-pandemie te beperken. Tot op heden hebben gemeenten en provincies nog geen staatssteun verleend op basis van deze nieuwe categorieën van de AGVV.
Meer informatie
- Staatssteun, Kenniscentrum Europa Decentraal
- Kennisgevingsprocedure, Kenniscentrum Europa Decentraal
- Kennisgevingen-barometer, Kenniscentrum Europa Decentraal
