In 2019 zijn er in totaal van 207 steunmaatregelen vanuit de Nederlandse decentrale overheden kennisgegeven bij de Europese Commissie. In dit cijfer zijn overigens de kennisgevingen van de waterschappen niet meegenomen. Meer informatie hierover is zichtbaar in de kennisgevingen-barometer. Weliswaar is er sprake van een daling ten opzichte van 2018. Toch zijn er nu veel nieuwe gemeenten die gebruikmaken van de vrijstellingsverordening.
Vrijstellingsmogelijkheden staatssteun
Steun die onder het staatssteunverbod valt, kan worden vrijgesteld van een melding bij de Europese Commissie door gebruik te maken van een vrijstellingsverordening. In dat geval kan een lichtere procedure worden gevolgd: de zogenaamde kennisgevingsprocedure. De meeste kennisgevingen door decentrale overheden worden gedaan onder toepassing van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) die vele steuncategorieën kent. Daarnaast maken decentrale overheden gebruik van de Landbouwvrijstellingsverordening (LVV).
Kennisgevingen door decentrale overheden
Sinds de modernisering van de staatssteunregels (SAM) worden er steeds meer kennisgevingen gedaan door de decentrale overheden. De provincies zijn nog steeds de koplopers wat kennisgevingen bij de Commissie betreft, maar ook de gemeenten en managementautoriteiten maken in toenemende mate gebruik van de kennisgevingsprocedure. De meeste steunmaatregelen van 2019 betroffen individuele steun (ad hoc), verleend in de vorm van een subsidie.
Populaire steuncategorieën
In de AGVV zijn diverse steuncategorieën opgenomen en de meest gebruikte categorieën zijn:
- onderzoek;
- ontwikkeling en innovatie;
- cultuur en erfgoed.
Meer dan 70% van de kennisgevingen op grond van de AGVV had betrekking op deze categorieën. De verruiming van de AGVV in de zomer van 2017 kan een verklaring zijn voor de toename in deze categorieën. Ook de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft hier mogelijk invloed op gehad. Het Hof benadrukt dat de voorwaarden van de vrijstellingsverordeningen strikt moeten worden nageleefd. Hieronder valt ook de kennisgeving van de steunmaatregel aan de Commissie. Een volledig overzicht van de gebruikte categorieën is te vinden in de kennisgevingen-barometer.
De-minimis in geval van klein bedrag
De hoogte van de kennisgegeven steunbedragen loopt sterk uiteen. Logischerwijs is het kennisgegeven bedrag doorgaans hoger bij regelingen dan bij individuele steunmaatregelen. Het is opmerkelijk dat een groot deel van de gedane kennisgevingen onder de de-minimisdrempel ligt. Ongeveer 36% van alle ad-hoc-steunverleningen op basis van de AGVV liggen onder de de-minimisdrempel van € 200.000. Er worden dus met enige regelmaat relatief kleine bedragen als staatssteun aan de Europese Commissie kennisgegeven.
Wanneer decentrale overheden kleine bedragen ‘staatssteunproof’ willen maken, dan is de de-minimisverordening het instrument met de laagste administratieve lasten. Er moet wel aan de voorwaarden van de de-minimisverordening worden voldaan, zie ook dit artikel. Vanwege de beperkte omvang, wordt de-minimissteun geacht de handel tussen de lidstaten niet te beïnvloeden en daarom geen staatssteun te zijn. In tegenstelling tot het gebruik van een vrijstellingsverordening, hoeft er bij toepassing van de de-minimisverordening geen kennisgeving te worden gedaan en vindt er geen jaarlijkse rapportage plaats. Meer informatie over de toepassingsmogelijkheden van de de-minimisverordening is hier terug te vinden.
Steun buiten de staatssteunsfeer
Ook indien de de-minimisgrens wordt overschreden, hoeft er niet altijd sprake te zijn van staatssteun en is het dus niet in alle gevallen noodzakelijk om een kennisgeving te doen. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat een steunmaatregel een dermate lokaal karakter heeft dat hiermee het handelsverkeer tussen de lidstaten niet ongunstig wordt beïnvloed. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan steun in de cultuursector voor kleine, lokale initiatieven. Dit valt onder andere op te maken uit de Mededeling staatssteun, de besluitenpraktijk van de Commissie en de Analytic Grid for Culture.
Europa decentraal ondersteunt decentrale overheden
Het kan voor decentrale overheden nuttig zijn om, alvorens zij overgaan tot het doen van een kennisgeving, na te gaan of er überhaupt sprake is van staatssteun en of wellicht de de-minimisverordening ook toegepast kan worden. Meer informatie over staatssteun kan worden gevonden op de website van Europa decentraal. Tevens kunnen decentrale overheden kosteloos een vraag stellen via de helpdesk. In het geval u een kennisgeving wilt doen, kunt u contact opnemen via cps@europadecentraal.nl.
Bron:
Kennisgevingen-barometer, Kenniscentrum Europa Decentraal
Meer informatie
Staatssteun, Kenniscentrum Europa Decentraal
Kennisgevingsprocedure, Kenniscentrum Europa Decentraal
Vrijstellingen, Kenniscentrum Europa Decentraal
