Europese wet- en regelgeving moet zo efficiënt en toekomstbestendig mogelijk zijn, zonder administratieve rompslomp en met een betere samenwerking tussen alle betrokkenen. Om dit te bereiken heeft de Europese Commissie recent verschillende voorstellen gedaan om het wetgevingsproces van de EU te verbeteren.
Wat is betere regelgeving?
Met het betere regelgevingssysteem van de Commissie kunnen de economische en sociale effecten, en ook de milieueffecten van beleidsmaatregelen worden beoordeeld. Daarmee wordt de kwaliteit van Europese wetgeving gewaarborgd. Volgens Maroš Šefčovič, vicepresident van de Commissie en tevens vicevoorzitter voor Interinstitutionele Betrekkingen en Toekomst prognoses, is een zo efficiënt mogelijk EU-beleid nodig om Europa sterker en veerkrachtiger uit de coronapandemie te brengen. Daarnaast wil de Commissie zowel nationale als decentrale overheden, als ook sociale partners nauwer bij EU-beleidsvorming betrekken. Daarom heeft de Commissie een aantal verbeteringen aan het betere regelgevingssysteem voorgesteld.
Meer transparantie en gezamenlijke inspanning van alle EU-instellingen
De Commissie kan alleen de verwachte effecten, kosten en consequenties van haar eigen wetgevingsvoorstellen bepalen. Door wijzigingen die daarna worden aangebracht door het Europees Parlement en de Raad kunnen de verwachte effecten veranderen. Van die effecten kan de Commissie geen inschatting maken. Ze roept daarom het Parlement en de Raad op om de verwachte effecten van hun amendementen te documenteren. Dit moet leiden tot een transparantere politieke dialoog, waarin alle partijen oog hebben op de verwachte effecten van een wetsvoorstel. Daarbij wil de Commissie ook dat lidstaten feedback geven over de voor- en nadelen van EU-wetgeving, dit kan de Commissie gebruiken bij evaluaties ervan.
Daarnaast is de wetenschappelijke onderbouwing van beleidskeuzes belangrijk voor betere regelgeving. Nu hebben alle EU-instanties nog verschillende databases waarin bewijs voor beleidskeuzes wordt opgeslagen, maar hier wil de Commissie één portaal van maken: het Joint Legislative Portal. Hierin moeten alle belanghebbenden en geïnteresseerden toegang krijgen tot alle studies, evaluaties en datasets die tot een bepaalde beleidskeuze hebben geleid.
Betere communicatie met belanghebbenden
Het consultatiesysteem van de Commissie moet gerichter, duidelijker en gebruiksvriendelijker worden. Nu zijn er nog veel feedbackmogelijkheden na elkaar, maar de Commissie wil twee stappen combineren: de feedbackperiodes op de Roadmaps en de openbare raadplegingen. De Roadmap van een wetsvoorstel of evaluatie zal worden gepubliceerd op het Have Your Say-portaal als oproep om bewijsmateriaal in te dienen (zogenoemde calls for evidence), waarna er tegelijkertijd een openbare raadpleging opent die als enquête moet dienen. Er zullen minder openbare raadplegingen gehouden worden, maar ze zullen specifieker op de doelgroep worden toegespitst. Zo zal het grote publiek bijvoorbeeld geen vragen krijgen over technische kwesties. Dit moet de gebruiksvriendelijkheid van openbare raadplegingen ten goede komen.
Ook gaat de Commissie zich meer inspannen om bekendheid te geven aan het Have Your Say-portaal en de calls for evidence, om zo meer deelnemers en kwalitatieve bijdragen aan te trekken. Daarnaast zal de Commissie in de toekomst beter laten weten wat er met de input van belanghebbenden gebeurt, door een rapport uit te brengen na iedere consultatie. Hierin wordt ingegaan op de inzichten die de Commissie van de feedback heeft gekregen.
Instrumenten voor lastenvermindering
Burgers en bedrijven kunnen te maken krijgen met consequenties en kosten als gevolg van Europese wetgeving. De Commissie wil deze lasten verminderen door de invoering van een one in, one out aanpak. Bij deze aanpak zal niet voor elk wetsvoorstel een bestaande wet worden ingetrokken, maar zullen nieuwe lasten worden gecompenseerd door op hetzelfde beleidsterrein vergelijkbare lasten weg te nemen. Daarmee wordt Europese wetgeving efficiënter en kan het gemakkelijker worden nageleefd. Daarnaast moeten de verwachte lasten van de naleving van EU-wetgeving transparanter en systematischer in effectbeoordelingen worden gepresenteerd. De Raad voor Regelgevingstoetsing (Regulatory Scrutiny Board; RSB) zal hierop toezien. De Commissie zal in de tweede helft van 2021 starten met een pilot van de one in, one out aanpak. Verder zal de implementatie van de aanpak worden geëvalueerd in de jaarlijkse Annual Burden Survey, dat de inspanningen van de Commissie op het gebied van lastenvermindering weergeeft. De Annual Burden Survey 2019 illustreert wat de Commissie in 2019 op het gebied van betere regelgeving en lastenvermindering heeft bereikt.
Tot 2019 steunde het REFIT-platform de inspanningen van de Commissie om EU-wetgeving te verbeteren, maar het potentieel van het platform werd niet altijd ten volle benut. Daarom is het Fit for Future-platform in het leven geroepen. Dit platform brengt expertise van verschillende lagen van de samenleving samen en zal de Commissie van adviezen voorzien over het vereenvoudigen en moderniseren van EU-wetgeving. In 2021 zal het platform zich focussen op het formuleren van adviezen met betrekking tot mededinging, financiën en gezondheid.
Verbeteren van de betere regelgeving instrumenten
Strategische prognoses moeten een rol spelen bij het toekomstbestendig maken van EU-wetgeving. Dit wil de Commissie doen door ervoor te zorgen dat een wetsvoorstel gebaseerd is op een langetermijnperspectief dat kan bijdragen aan het behalen van de Europese doelen voor bijvoorbeeld digitalisering en klimaat. Ieder jaar zal de Commissie een Strategic Foresight Report uitbrengen met strategische prognoses en ontwikkelingen. Ook de RSB zal rekening houden met strategische prognose, wanneer het oordeelt over de kwaliteit van de effectbeoordelingen van de Commissie.
Daarnaast moeten er uitgebreidere en transparantere effectbeoordelingen (zoals Impact Assessments en evaluaties) komen. De Commissie wil zekerstellen dat de motivatie achter alle relevante wetvoorstellen gepubliceerd wordt en dat de impact van een wetvoorstel beter geanalyseerd en gerapporteerd wordt. Dit geldt met name voor wat betreft de impact op de groene en digitale transities.
Ook moet er volgens de Commissie iets veranderen aan de evaluatie en herziening van bestaande EU-wetgeving. De Commissie wil herzieningen van wetgeving consistenter maken door duidelijker onderscheid te maken tussen (tussentijdse) uitvoeringsverslagen en evaluaties. Daarnaast moeten evaluaties vaker wetenschappelijk onderbouwde bevindingen bevatten over de wijze waarop de wetgeving heeft gepresteerd. Dit zorgt ervoor dat evaluaties toekomstige beleidsvorming beter kunnen onderbouwen. Verder is de Commissie van plan vaker een ‘fitnesscheck’ van wetgeving uit te voeren.
Als laatste wordt de rol van de RSB versterkt. Zo zal de RSB de effectbeoordelingen van de Commissie blijven toetsen, maar zal het in de toekomst meer in contact staan met vergelijkbare organen in de lidstaten om zo een gemeenschappelijke aanpak van betere regelgeving te waarborgen. Ook zal de RSB een rol spelen in het toezicht op de one in, one out aanpak en de strategische prognoses bij EU-wetgeving. Om dit alles te bewerkstelligen moeten de richtsnoeren voor betere regelgeving en de Toolbox worden herzien. Deze moeten worden gestroomlijnd met de voorstellen die de Commissie in deze mededeling heeft gedaan. De richtsnoeren voor betere regelgeving en de Toolbox zijn bedoeld voor ambtenaren en Directoraat-Generaals (DG’s) van de Commissie om gepaste wetsvoorstellen te ontwikkelen.
Vervolgstappen
Een aantal van de voorstellen die de Commissie in deze mededeling heeft gedaan zijn al in gebruik. Het Fit for Future-platform is bijvoorbeeld al gelanceerd. Verder werkt de Commissie in de komende maanden aan het opstellen van het jaarlijkse lastenoverzicht 2020. Hierin staat welke maatregelen de Commissie in 2020 heeft genomen om de lasten te verlichten. Daarnaast worden in 2021 ook de richtsnoeren en Toolbox voor betere regelgeving herzien.
Bron:
Better Regulation: Joining forces to make better EU laws and to prepare for the future, Europese Commissie
Better regulation: Joining forces to make better laws, Europese Commissie
Speech by Vice-President Maroš Šefčovič, at the press conference on Better Regulation, Europese Commissie
Meer informatie
Betere regelgeving, Kenniscentrum Europa Decentraal
Better Regulation Insight Tool (BRIGHT)
Regulatory Scrutiny Board, Europese Commissie
Betere regelgeving: waarom en hoe, Europese Commissie
