De Europese Commissie heeft meerdere voorstellen gepresenteerd om vluchtelingen uit Oekraïne zo goed mogelijk te kunnen helpen. Zo moet het onder andere makkelijker worden bestaande gelden binnen het cohesiebeleid te gebruiken voor noodhulp aan Oekraïners en dienen er aanvullende middelen voor het Fonds voor Asiel, Migratie en Integratie vrijgemaakt te worden. Hiermee wordt gehoor gegeven aan de oproep vanuit het Europees Parlement om optimale steun te bieden aan Oekraïne.
Nieuw voorstel Cohesiebeleid voor vluchtelingen uit Oekraïne
De toenemende vluchtelingenstroom vanuit Oekraïne naar de Europese Unie stelt de EU voor nieuwe uitdagingen op het gebied van grens- en migratiebeheer. De Commissie heeft daarom een voorstel goedgekeurd voor de Cohesie-actie voor vluchtelingen in Europa (CARE). Hierdoor kunnen lidstaten en regio’s in het kader van het Cohesiebeleid, noodhulp verlenen aan mensen die vluchten voor de Russische invasie in Oekraïne.
Het bestaande cohesiebeleid draagt bij aan het aanpakken van migratie-gerelateerde zaken, maar is niet geschikt voor het nemen van noodmaatregelen. Om deze reden wil de Commissie met het aanpassen van de huidige wetgeving een extra impuls geven aan acties gericht op vluchtelingen uit Oekraïne.
Het CARE-voorstel ziet toe op de volgende aanpassingen:
- De lidstaten en regio’s krijgen de mogelijkheid om middelen uit het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO), het Europees Sociaal Fonds (ESF) of het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD) uit de periode 2014-2020 te gebruiken voor maatregelen ter ondersteuning van vluchtelingen uit Oekraïne;
- De uitgaven van de lidstaten voor alle acties voor hulp aan vluchtelingen uit Oekraïne komen met terugwerkende kracht in aanmerking voor EU-steun, vanaf de begindatum van de Russische invasie (24 februari 2022);
- De mogelijkheid van 100% medefinanciering door de EU voor projecten in het kader van het cohesiebeleid 2014-2020, die vanwege de COVID-pandemie bij uitzondering was ingesteld, wordt verlengd met het boekjaar 2021-2022;
- De rapportering en de programmawijzigingen zullen worden vereenvoudigd.
Mogelijke acties onder het cohesiebeleid
De middelen van het cohesiebeleid zouden door de wijzigingen verschillende noodmaatregelen voor Oekraïense vluchtelingen kunnen ondersteunen. Voor decentrale overheden valt hierbij te denken aan maatregelen voor de bouw van opvangcentra, onderkomens voor vluchtelingen en acties op het gebied van mobiele ziekenhuizen, sanitaire voorzieningen en watervoorziening.
Bovendien kan dergelijke financiering steun bieden op het gebied van werkgelegenheid, onderwijs en sociale inclusie. Dit behelst eveneens opleidingen, taalcursussen, psychologische bijstand, juridische ondersteuning en toegang tot diensten zoals kinderopvang, gezondheidszorg en sociale diensten.
Het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD) ondersteunt vooral maatregelen gericht op fundamentele materiële bijstand aan de meest behoeftigen, waaronder voedsel, kleding en andere onmisbare producten voor persoonlijk gebruik. Dit fonds zal vanaf 2021 verder gaan onder de paraplu van het Europees Sociaal Fonds+ (ESF+).
AMIF en REACT-EU
CARE vormt hiermee een aanvulling op steun uit het Fonds voor asiel, migratie en integratie (AMIF). Daarnaast stelt de Commissie voor 420 miljoen euro extra toe te wijzen aan het AMIF. Dit geld kan gebruikt worden voor adequate opvangfaciliteiten voor vluchtelingen uit Oekraïne en doeltreffende asielprocedures. Ook voor AMIF wordt de implementatietermijn van gelden die onder het programma voor 2014-2020 ter beschikking zijn gesteld, verlengd met een jaar en komt er meer flexibiliteit in de besteding van de gelden.
De lidstaten kunnen ook gelden uit het REACT-EU fonds gebruiken voor noodhulp. Een aanzienlijk deel van de 10 miljard euro voor 2022 is in te zetten voor maatregelen om vluchtelingen uit Oekraïne te helpen. De middelen voor REACT-EU genieten al van een aantal flexibele uitvoeringsmogelijkheden die nu worden voorgesteld voor het cohesiebeleid 2014-2020.
Vervolgstappen
Het voorstel van de Europese Commissie moet nu door de Raad en het Europees Parlement goedgekeurd worden.
Bron
Oekraïne: EU versterkt solidariteit met wie op de vlucht is voor oorlog, Europese Commissie
Meer informatie
EU-Fondsenwijzer, Kenniscentrum Europa Decentraal
