Vorig jaar is er een stijging van het aantal kennisgevingen door Nederlandse decentrale overheden genoteerd ten opzichte van het jaar daarvoor. Decentrale overheden hebben in 2020 in totaal 255 steunmaatregelen kennisgegeven bij de Europese Commissie om geoorloofd staatssteun te verstrekken. Een deel van deze kennisgevingen was voor steunmaatregelen naar aanleiding van de economische gevolgen van de uitbraak van corona.
Alle kennisgevingen worden, samen met kennisgevingen van voorgaande jaren, inzichtelijk gemaakt in de kennisgevingen-barometer van Kenniscentrum Europa decentraal.
Vrijstellingsverordeningen
In beginsel is staatssteun niet toegestaan, omdat overheidssteun aan ondernemingen de concurrentie op de Europese interne markt negatief kan beïnvloeden. Wanneer een steunmaatregel voldoet aan de vijf cumulatieve staatssteuncriteria, geldt als uitgangspunt dat deze maatregel bij de Europese Commissie moet worden aangemeld. Om te voorkomen dat een lange meldingsprocedure moet worden gevolgd, kunnen decentrale overheden onderzoeken of zij gebruik kunnen maken van een van de vrijstellingsverordeningen. In dat geval hoeft de steunmaatregel niet gemeld te worden bij de Europese Commissie, maar gelden wel nadere verplichtingen over de uitvoering, transparantie en verslaglegging van de steun. Als een decentrale overheid gebruik maakt van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGGV), Landbouwvrijstellingsverordening (LVV) of Visserijvrijstellingsverordening (VVV), geldt een kennisgevingsplicht.
Kennisgevingsprocedure
Steunmaatregelen, waarvoor de kennisgevingsplicht geldt, moeten binnen een bepaalde termijn worden kennisgegeven aan de Europese Commissie. Voor steunmaatregelen op basis van de AGVV geldt een termijn van twintig werkdagen na de inwerkingtreding van de steunmaatregel. Voor de LVV en VVV geldt een termijn van tien werkdagen vóór inwerkingtreding van de maatregel. De kennisgevingen worden gedaan via het online meldingssysteem van de Europese Commissie: het State Aid Notifications Interactive (SANI). Via SANI stellen decentrale overheden de Europese Commissie op de hoogte van de steunmaatregel door formulieren in te vullen, die de steunmaatregel samenvatten. Na het doen van de kennisgeving zijn de overheden verplicht de Europese Commissie jaarlijks te rapporteren over de betreffende steunmaatregel.
De rol van Kenniscentrum Europa decentraal
Het Coördinatiepunt Staatssteun van Kenniscentrum Europa decentraal ondersteunt decentrale overheden bij het doen van kennisgevingen. Dit gebeurt in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het Coördinatiepunt Staatssteun begeleidt en coördineert kennisgevingen van vrijgestelde steun op basis van de LVV en de AGVV. Daarnaast helpt het Coördinatiepunt Staatssteun ook bij de coördinatie van de jaarlijkse staatssteunrapportages van gemeenten. Gemeenten en provincies, die een kennisgeving willen doen of hierover specifieke vragen hebben, kunnen contact opnemen met het Coördinatiepunt Staatssteun via cps@europadecentraal.nl.
Populaire steuncategorieën
Uit de kennisgevingen-barometer van Kenniscentrum Europa decentraal blijkt dat veruit de meeste kennisgevingen AGVV-steun betreffen. De AGVV is een brede vrijstellingsverordening die steun voor verschillende specifieke doeleinden (bijvoorbeeld milieubescherming en cultuur) toestaat. In 2020 zijn de meeste kennisgevingen door decentrale overheden gedaan voor Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (O&O&I). In deze categorie zijn in totaal 106 steunmaatregelen verstrekt. Dit is een forse stijging vergeleken met 2019. Toen werden slechts 69 steunmaatregelen voor O&O&I kennisgegeven. In 2019 zijn de meeste kennisgevingen gedaan voor steun ten behoeve van instandhouding van cultuur en erfgoed (76 kennisgevingen). Deze categorie stond in 2020 op de tweede plaats van meest toegepaste steuncategorieën met een totaal van 84 kennisgevingen. Ook voor milieusteun en landbouwsteun zijn stijgingen van kennisgevingen genoteerd. In totaal zijn er 28 steunmaatregelen voor milieu kennisgegeven. In 2019 waren dit er slechts 12. Landbouwsteun is van 13 naar 17 kennisgevingen gestegen.
Recordjaar voor gemeenten
In 2020 zijn in totaal 60 steunmaatregelen door gemeenten kennisgegeven. Dit is een opmerkelijke stijging vergeleken met voorgaande jaren. Tussen 2016 en 2019 heeft het aantal kennisgevingen van gemeenten tussen de 20 en 37 geschommeld. De overige kennisgevingen uit 2020 zijn door provincies, regio’s en samenwerkingsverbanden gedaan. De provincies zijn verantwoordelijk voor het overgrote deel van deze kennisgevingen, namelijk 154 van de totale 255. Dit is een redelijk gemiddeld aantal kennisgevingen van provincies vergeleken met voorgaande jaren. De regio’s en samenwerkingsverbanden hebben in 2020 41 maatregelen kennisgegeven.
Coronasteun
Gedurende 2020 heeft de Europese Commissie maatregelen genomen, zodat overheden meer ruimte krijgen om ondernemingen te ondersteunen bij de economische gevolgen van de uitbraak van corona. Eén van de maatregelen, die de Europese Commissie nam, was een wijziging van het verbod op steun op basis van de AGVV aan ondernemingen in moeilijkheden. In december werd dezelfde wijziging ook doorgevoerd in de LVV. Ondernemingen, die in moeilijkheden zijn gekomen door de coronacrisis, kunnen nu ook steun ontvangen op basis van deze verordening. In totaal werden er 13 kennisgevingen gedaan op basis van de AGVV voor steunmaatregelen naar aanleiding van de coronacrisis. Het overgrote deel van deze staatssteun was bestemd voor culturele instellingen.
Meer informatie
Staatssteun, Kenniscentrum Europa Decentraal
Kennisgevingsprocedure, Kenniscentrum Europa Decentraal
Kennisgevingen-barometer, Kenniscentrum Europa Decentraal
