Hoe kunnen we in de Europese Unie makkelijk en veilig data delen? Om antwoord te geven op deze vraag heeft de Europese Commissie vorig jaar een verordening voor gegevensbeheer voorgesteld: de Data Governance Act. De Raad van de EU is het onlangs eens geworden over een onderhandelingsmandaat voor deze verordening. Met de Data Governance Act moet de beschikbaarheid van gegevens binnen de EU beter worden, terwijl tegelijkertijd volledige controle over de data en de veiligheid ervan wordt behouden. Dit geldt niet alleen voor Europese burgers en bedrijven, maar ook voor de publieke sector.
Wat is de data governance act?
De Data Governance Act is een Europese verordening voor gegevensbeheer. Het is onderdeel van een groter strategisch beleidsplan om de EU een concurrentievoordeel te geven in een steeds verdergaande datagedreven samenleving. Door regels in gegevensbeheer op te stellen, hoopt de Commissie dat data op een optimale en betrouwbare manier in de EU benut kan worden. De Commissie heeft bijvoorbeeld aangegeven dat zij het hergebruik van overheidsinformatie wil faciliteren en data-gebruik voor non-profit doeleinden wil stimuleren. Daarnaast hoopt zij het vertrouwen in data-gebruik in de EU te vergroten door neutrale en transparante bemiddelaars in te zetten die helpen met gegevensbeheer en tegelijkertijd de privacy van betrokkenen garanderen.
De verordening stelt regels op verschillende niveaus: in de publieke sector, voor ondernemingen en voor Europese burgers. Daarmee wordt het makkelijker voor deze partijen om hun data beschikbaar te stellen voor algemeen maatschappelijk belang, maar waarbij zij ook volledige controle over de data behouden. Niks is hierbij verplicht. Europese burgers met een zeldzame of chronische ziekte kunnen bijvoorbeeld vrijwillig hun gegevens uitwisselen voor onderzoek naar geneesmiddelen van andere ziekten.
Met de nieuwe regels zouden grote hoeveelheden data worden opgeslagen in Europese dataruimten verdeeld over negen domeinen, waaronder industrie, energie, gezondheid en de Europese Green Deal. De dataruimten dragen zo bijvoorbeeld bij aan de groene transitie door een beter beheer van het energieverbruik of in verbetering van dienstverlening door overheden. Daarnaast bieden de Europese dataruimten een alternatief voor de diensten van grote techplatformen, die een groot marktaandeel hebben door de enorme hoeveelheden data die ze kunnen controleren.
Waarom is de data governance act belangrijk voor decentrale overheden?
Europese data governance is het geheel van Europese regels en beleid waarmee veilig delen van data gegarandeerd kan worden. Decentrale overheden kunnen gebruik maken van data om nieuwe besluiten en beleidsmaatregelen op te stellen en beter te onderbouwen, maar ook om grote hoeveelheden data op te slaan, te beheren en te ontsluiten. Met het oog op de nabije toekomst kan dit voordelig zijn voor decentrale overheden, omdat de hoeveelheid data die overheidsinstanties genereren naar verwachting tegen 2025 vervijfvoudigd is ten opzichte van 2018.
Een belangrijk onderdeel van de verordening voor decentrale overheden zijn de regels rond het hergebruik van overheidsinformatie. Op basis van de Richtlijn inzake open data en hergebruik van overheidsinformatie zijn overheidsinstanties verplicht om overheidsinformatie beschikbaar te stellen voor burgers, bedrijven en onderzoeksinstellingen.
Artikel 3 lid 1 van de verordening stelt dat de regels rond hergebruik van overheidsinformatie van toepassing zijn op drie datacategorieën: data die vallen onder gegevensbescherming, intellectueel eigendom of data die bedrijfsgeheimen of ander commercieel gevoelige informatie bevatten. Het is hierbij van belang dat decentrale overheden de AVG en commerciële vertrouwelijkheid van data waarborgen. Decentrale overheden krijgen technische ondersteuning bij het naleven van de regels rond hergebruik van overheidsinformatie, bijvoorbeeld bij het verwerken van data.
Voor meer informatie over de decentrale relevantie van de Data Governance Act verwijzen we u graag naar ons nieuwsbericht dat hier vorig jaar over is verschenen.
Vervolgstappen data governance act
Nu de Raad het mandaat heeft goedgekeurd, kunnen de onderhandelingen met het Europees Parlement beginnen. Zowel de Raad als het Parlement zullen overeenstemming moeten bereiken over de definitieve tekst. Beide partijen zullen vervolgens met de Commissie in beraad gaan om inhoudelijk de laatste puntjes op de i te zetten en een definitief akkoord over de verordening te bereiken. Als het akkoord is bereikt, zal de verordening in alle lidstaten in werking treden. De nieuwe regels zullen volgens de tekst van de Raad uiteindelijk 18 maanden na de inwerkingtreding van toepassing zijn.
Bron
EU looks to make data sharing easier: Council agrees position on Data Governance Act, Europese Raad
Data Governance Act, Europese Commissie
Meer informatie
Decentrale relevantie van het voorstel voor de Europese verordening gegevensbeheer, Kenniscentrum Europa Decentraal
Europese Commissie stelt nieuwe regels rond data voor, Huis van de Nederlandse Provincies
Hergebruik overheidsinformatie, Kenniscentrum Europa Decentraal
A European Strategy for Data, Europese Commissie
