Begin mei publiceerde de Europese Commissie het staatssteun scoreboard van 2019. Daaruit blijkt dat de staatssteunuitgaven van lidstaten over de afgelopen vijf jaar in het algemeen zijn toegenomen. Daarnaast zijn de onderwerpen milieu en energie hoofddoelen gebleken bij het besteden van staatssteun in twintig lidstaten.
Staatssteun scoreboard
Jaarlijks verwerkt de Europese Commissie gerapporteerde informatie van de lidstaten in het staatssteun scoreboard. In het scoreboard van 2019 worden de staatssteunuitgaven van de lidstaten voor het kalenderjaar 2018 bijgehouden. De uitgaven in het scoreboard betreffen niet alle staatssteun. Zo bevat het scoreboard niet de steun voor spoorwegen en steun die is geoorloofd op basis van DAEB-regelgeving. Ook moet worden opgemerkt dat niet alle lidstaten staatssteun op dezelfde wijze registreren en kwalificeren.
Totale staatssteun in de Europese Unie
De uitgaven voor staatssteun stegen in 2018 wat betreft absolute bedragen en in verhouding tot het BBP. Lidstaten hebben €120,9 miljard, ofwel 0,76% van het BBP, uitgegeven aan staatssteun op Europees niveau. Dit is een toename van ongeveer 0,01% per persoon van het BBP vergeleken met 2017. In nominale termen betekent dit een stijging van ongeveer 4,3% in vergelijking met de uitgaven van 2017 (+ €5 miljard).
Steun naar Europese doelstelling
In 2018 is 55% van de totale steun ten behoeve van milieu en duurzaamheid uitgegeven. Hieruit blijkt dat deze maatregelen nog steeds de koplopers zijn in de lidstaten. Er is ook veel steun gegeven op het gebied van Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (O, O & I) en regionale ontwikkeling (samen 9%).
Nederland gaat mee met deze trend wat betreft steun ten behoeve van milieu en duurzaamheid en O, O & I. Daarnaast wordt er door Nederland ook steun voor sectorale ontwikkelingen en steun voor cultuur uitgekeerd.
Staatssteun in Nederland
Nederland behoort tot de landen die minder staatssteunuitgaven hebben dan het gemiddelde Europese bedrag. Een terugblik op de afgelopen vijf jaar toont een matige toename in staatssteunuitgaven. Dit heeft vooral te maken met de uitbreiding van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) waardoor meerdere gevallen op basis van de AGVV worden vrijgesteld van aanmelding bij de Commissie.
De kennisgevingen-barometer van Kenniscentrum Europa decentraal bevestigt dat decentrale overheden steeds meer gebruikmaken van de groepsvrijstellingen.
Steun op basis van de AGVV
Van de 537 steunmaatregelen aangegeven bij de Europese Commissie in 2018 vielen 520 onder de werking van de AGVV en 17 maatregelen werden aangemeld. Ook al zijn de staatssteunuitgaven van Nederland minder dan het EU gemiddelde, het aantal steunmaatregelen is hiermee wel hoger dan gemiddeld. De steunmaatregelen gebaseerd op de AGVV zien voornamelijk op de volgende gebieden:
- Cultuur en instandhouding van het erfgoed 17% (artikel 53 AGVV)
- Bevordering van energie uit hernieuwbare energiebronnen 14% (artikel 41 AGVV)
- Experimentele ontwikkeling 13% (artikel 25 lid 2, sub c)
- Training 13% (artikel 31 AGVV)
- Industrieel onderzoek 12% (artikel 25 lid 2, sub b)
State Aid Modernisation (SAM)
In het staatssteun scoreboard 2019 wordt ook aandacht besteed aan de implementatie van de State Aid Modernisation (SAM). Het SAM is een groot hervormingspakket dat in 2012 door de Europese Commissie werd ingevoerd. In het kader van deze modernisering werd onder andere de AGVV herzien.
In het scoreboard wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken met betrekking tot de doelstellingen van het SAM vijf jaar na de implementatie van dit pakket. Zo is onder andere te zien dat er in eerdere scoreboards al geconstateerd is dat lidstaten in toenemende mate gebruikmaken van de AGVV. De verordening heeft echter nog niet zijn volledige potentie bereikt. Tevens is te zien dat de Europese Commissie zich door het SAM meer kan richten op grotere steunregelingen. Het groeiende gebruik van de AGVV, waar geen melding voor nodig is bij de Commissie, heeft er ook voor gezorgd dat steunmaatregelen sneller verwerkt worden.
Bron:
State aid scoreboard 2019, Europese Commissie
Meer info:
Staatssteun, Kenniscentrum Europa Decentraal
Rapportages, Kenniscentrum Europa Decentraal
Kennisgevingen-barometer, Kenniscentrum Europa Decentraal
