De wetgeving die de inzet van het Systeem Risico Indicatie (SyRI) reguleert is in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Dat oordeelde de rechtbank op 5 februari 2020 in een zaak die verschillende maatschappelijke organisaties hadden aangespannen tegen het Rijk over het gebruik van SyRI. SyRI is een systeem waarmee de overheid verschillende gegevens van burgers aan elkaar koppelt om fraude met bijvoorbeeld uitkeringen, toeslagen en belastingen te bestrijden. Volgens de rechtbank respecteert SyRI het privéleven echter niet voldoende.
Uitspraak
De rechtbank oordeelde dat de SyRI-wetgeving in haar huidige vorm niet voldoet aan artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten voor de Mens (EVRM). Dit artikel vereist een redelijke verhouding tussen het recht op privéleven enerzijds en het maatschappelijk belang anderzijds. In deze zaak woog de rechtbank het voorkomen en bestrijden van fraude in het belang van het economisch welzijn af tegen de inbreuk die de wetgeving op het privéleven maakt. Hoewel SyRI volgens de rechtbank een legitiem doel dient, is de wetgeving onvoldoende inzichtelijk en controleerbaar. De wetgeving voldoet daarmee niet aan de redelijke verhouding die volgens het EVRM moet bestaan en is dus in strijd met het EVRM. SyRI mag in haar huidige vorm daarom niet langer door de overheid worden gebruikt.
Gebruik SyRI
Gemeenten konden het SyRI-systeem van de overheid gebruiken om fraude op te sporen. Hiervoor moesten gemeenten toestemming aan het ministerie van Sociale Zaken vragen. Slechts vier gemeenten hebben gebruikgemaakt van het systeem (Rotterdam, Eindhoven, Haarlem en Capelle aan den IJssel).
Nieuwe technologieën en gegevensbescherming
De wettelijk privacybescherming wordt steeds belangrijker. Het kabinet wil bijvoorbeeld dat Europese Unie (EU) in de komende jaren flink inzet op onderzoek en innovatie, zodat de EU een koploperspositie verwerft in nieuwe (digitale) technologieën zoals robotica en kunstmatige intelligentie. Deze ontwikkelingen zorgen zowel voor digitale mogelijkheden als voor uitdagingen bij (decentrale) overheden. Het hierbij horende recht op respect voor het privéleven, geregeld door het EVRM, speelt bij deze ontwikkelingen een belangrijke rol.
Bronnen
ECLI:NL:RBDHA:2020:865, Uitspraak Rechtbank Den Haag 5 februari 2020
SyRI-Wetgeving in strijd met het Europees verdrag voor de Rechten van de Mens, Nieuwsbericht Rechtspraak.nl
Meer informatie
Kabinet spoort EU aan om concurrentiekracht te vergroten, Kenniscentrum Europa Decentraal
Commissie wil investeren in innovatieve en duurzame industrie, Kenniscentrum Europa Decentraal
