De Europese Commissie geeft in het werkplan aan dat zij inspraak en betrokkenheid bij Europese beleidsvorming belangrijk vindt. Daarom wil de Commissie een Conferentie over de Toekomst van Europa organiseren. Ook bevestigt de nieuwe Commissie het belang van Betere Regelgeving bij de totstandkoming en evaluatie van Europese wetgeving. Zowel de conferentie als de Betere Regelgeving Agenda bieden decentrale overheden de mogelijkheid om hun ervaringen en input te delen met de Europese Commissie.
Conferentie over de Toekomst van Europa
In het werkprogramma roept de Commissie op tot het organiseren van een Conferentie over de Toekomst van Europa die zou kunnen starten op 9 mei 2020 en twee jaar moet duren. Hierin moeten burgers en overheden van alle niveaus (ook decentrale overheden) samenkomen om te praten over democratie en de toekomst van de Europese Unie. Hiertoe heeft de Commissie op 22 januari een mededeling gepubliceerd.
Mededeling Commissie
De Commissie stelt in haar mededeling voor om de conferentie te organiseren omtrent twee parallelle trajecten. Het eerste traject betreft de beleidskant; wat zou de EU in de toekomst moeten bereiken? Het tweede traject zal gaan over institutionele verhoudingen.
Het is het voorstel van de Commissie om het eerste traject thematisch te organiseren rondom de zes prioriteiten van de Commissie-Von der Leyen en de nieuwe strategische agenda van de Europese Raad. Het tweede traject zal draaien om democratische processen en institutionele verhoudingen. Een voorbeeld hiervan is het creëren van transnationale lijsten binnen het Europees Parlement. Kort gezegd houdt dat in dat Nederlandse stemmers ook kunnen kiezen voor een Europarlementariër uit een andere lidstaat. Op dit moment is dat niet mogelijk.
Naast de organisatie van de conferentie zelf roept de Commissie op tot het organiseren van andere evenementen door nationale, lokale en regionale overheden rondom de conferentie. Alle organisaties die hier aan mee willen doen worden uitgenodigd tot het tekenen van een gemeenschappelijke verklaring. Deze verklaring wordt opgesteld door de Commissie, de Raad en het Europees Parlement.
Europees Parlement en Europese Raad
Tijdens de Raad Algemene Zaken is er gesproken over de conferentie en is de huidige voorzitter Kroatië gevraagd om met een voorstel te komen voor een positie van de Raad. In de conclusies van de Raad van 12 december 2019 staat dat burgers een centrale rol moeten hebben tijdens de conferentie en dat er moet worden gekeken naar EU-beleid voor de middel en lange termijn.
Het Europees Parlement heeft zijn positie al aangenomen en gepubliceerd op 15 januari 2020. Hierin doet het Parlement suggesties voor de inhoud en organisatie van de conferentie. Daarnaast roept het Parlement op tot een open en transparant proces waarin de standpunten van burgers, de maatschappij en (lokale en regionale) overheden worden meegenomen.
Zodra de Raad zijn positie heeft gepresenteerd kunnen de instituties werken aan een gemeenschappelijke verklaring waarin het concept, structuur, reikwijdte en organisatie van de conferentie wordt uiteengezet.
Positie Nederland
Het kabinet heeft op 14 februari haar inzet over de Conferentie over de Toekomst van Europa gepubliceerd. Deze kabinetsappreciatie vervangt een BNC-fiche over dit onderwerp. Het kabinet steunt het voorstel van de Commissie. In de inzet van het kabinet wordt benadrukt dat alle deelnemers, waaronder decentrale overheden, kunnen participeren als gelijkwaardige partners.
Hoewel het kabinet het idee van de conferentie steunt, is het terughoudend over het idee van twee parallelle trajecten. Volgens het kabinet kunnen de institutionele verhoudingen van het tweede traject ook besproken worden in het traject over beleidsmatige onderwerpen.
Betere Regelgeving
De Betere Regelgeving Agenda (BRA) werd geïnitieerd in 2015 tijdens de Commissie-Juncker en heeft als doel meer open en transparante Europese besluitvorming waarbij belanghebbenden tijdens de hele Europese beleidscyclus worden betrokken. Dit moet leiden tot betere Europese besluitvorming op basis van objectieve gegevens en een goede inschatting van de mogelijke gevolgen. Ook is het verminderen van regeldruk en administratieve lasten voor bedrijven, burgers en overheden een nadrukkelijk speerpunt.
Nieuwe mededeling over Betere Regelgeving
De Commissie-Von der Leyen onderschrijft de doelstellingen van de BRA en wil dat betere regelgeving de kern blijft van Europese beleidsvorming. Om Europese beleidsvorming verder te verbeteren zal de Commissie een aantal nieuwe initiatieven ondernemen. In het werkprogramma kondigt de Commissie dan ook een nieuwe mededeling aan over Betere Regelgeving. Deze zal naar verwachting in april 2020 worden gepubliceerd. Een aantal kernpunten worden al in het werkprogramma genoemd, namelijk:
- het verbeteren van de kwaliteit van onderliggende informatie en data in evaluaties;
- het integreren van toekomstprognoses in regelgevingsinstrumenten;
- het toepassen van het begrip ‘actieve subsidiariteit’;
- Beter en efficiënter raadplegen van burgers.
In toekomstprognoses worden belangrijke tendensen en mogelijke gevolgen voor beleid in kaart gebracht. Bijvoorbeeld, wat zijn de gevolgen van Artificiële Intelligentie voor de interne markt? En hoe kan Europees beleid op deze ontwikkeling inspelen? De Commissie wil bij het opstellen en evalueren van Europees beleid een belangrijk plek geven aan toekomstprognoses. Daarnaast zal de Commissie jaarlijks een prognoseverslag opstellen.
Geen vermeerdering administratieve lasten
Commissievoorzitter Von der Leyen kondigde al eerder aan dat zij een nieuw instrument zal introduceren om administratieve lasten te verminderen. Dit instrument genaamd ‘One In, One Out’ (OIOO) zal de Commissie verplichten om bij het introduceren van nieuwe Europese wetgeving kritisch te kijken naar de mogelijke gevolgen voor burgers, bedrijven maar ook overheidsorganisaties ten aanzien van administratieve lasten. Wanneer er nieuwe administratieve lasten ontstaan door nieuwe Europese wetgeving dan verplicht de Commissie zichzelf dat er op hetzelfde beleidsterrein vergelijkbare administratieve lasten zullen verdwijnen. Hoe hier precies invulling aan zal worden gegeven is nog niet bekend. Mogelijk zal het OIOO-instrument nader worden uitgewerkt in de aankomende mededeling.
Opvolger REFIT-Platform
In de Commissieperiode van Jean-Claude Juncker werd het zogenaamde REFIT-Platform opgericht. Doelstelling van het Platform was het onderzoeken en adviseren van de Europese Commissie over knelpunten met Europese wet- en regelgeving in de praktijk. Deze knelpunten konden worden ingediend door burgers, bedrijven en overheidsorganisaties. Naar aanleiding van de adviezen van het Platform zijn door de Commissie diverse aanpassingen in Europese wetgeving doorgevoerd om knelpunten uit de praktijk te verhelpen.
De Commissie-Von der Leyen wil het REFIT-Platform voortzetten in een nieuwe vorm, namelijk door het opzetten van het ‘Fit-for-future’-platform. Dit platform zal waarschijnlijk op soortgelijke wijze de Commissie adviseren over het oplossen van knelpunten met Europese wet- en regelgeving.
Wat verschilt ten opzichte van het REFIT-Platform is dat het nieuwe platform ook nadrukkelijk zal kijken naar verbetermogelijkheden door digitalisering en de controle op toekomstbestendigheid van Europese wetgeving. Daarnaast zal ook de samenstelling van het platform waarschijnlijk veranderen door een grotere vertegenwoordiging van lokale en regionale overheden in het platform.
Tijdspad
| Initiatief | Tijdspad |
| Nieuwe mededeling over Betere Regelgeving | Q2 2020 (april) |
| Eerste jaarlijkse toekomstprognoses verslag | Q2 2020 |
| Conferentie ver de Toekomst van Europa | 9 mei 2020 |
Meer informatie
EC wil meer samenwerken met regionale en lokale overheden om bereik openbare consultaties te vergroten, Kenniscentrum Europa Decentraal
Raad voor Regelgevingstoetsing ziet kwaliteit effectbeoordelingen en evaluaties verbeteren, Kenniscentrum Europa Decentraal
Commissie publiceert tussenstand Betere Regelgeving in de EU, Kenniscentrum Europa Decentraal
Better regulation insight tool, Kenniscentrum Europa Decentraal
