Op 16 september 2019 is de Raad van Algemene Zaken (van de Raad van Ministers van de Europese Unie) onder het Finse voorzitterschap wederom bijeengekomen om het Meerjarig Financieel Kader (MFK) te bespreken. De onderhandelingen over het MFK zijn al anderhalf jaar bezig en tijdens deze Raad werd er onder andere gesproken over een planning en de voortgang van het onderhandelingsproces. Het MFK heeft ook gevolgen voor decentrale overheden. Zo hangt onder andere de inrichting en verdeling van de Europese Structuur- en Investeringsfondsen (ESI) voor regionale ontwikkeling onder de lidstaten af van het MFK.
Wat is het MFK?
Het MFK zet de begroting van de Europese Unie en haar projecten in grote lijnen uit voor de komende zeven jaar. Het huidige MFK loopt van 2014 tot en met 2020 en bedraagt bijna € 1.000,- miljard. Het volgende MFK loopt in beginsel van 2021 tot 2027. De onderhandelingen hierover zijn vorig jaar formeel gestart toen de Commissie haar conceptbegroting presenteerde.
De middelen van het MFK komen voort uit drie verschillende bronnen:
- De jaarlijkse bijdrage van elke lidstaat op basis van het percentage van hun bruto nationaal inkomen;
- Een percentage van alle btw-opbrengsten van de lidstaten. Dit bedraagt momenteel 0,3 % van de totale btw-opbrengsten;
- De douanetarieven die de lidstaten heffen op import uit landen buiten de EU.
Het percentage btw-opbrengsten en de douanetarieven worden ook wel eigen middelen genoemd. Uiteindelijk moet de Europese Raad, nadat het Europees Parlement zijn goedkeuring heeft verleend, unaniem akkoord zijn over het MFK-voorstel. Dit proces staat beschreven in art. 312 VWEU.
Het proces tot nu toe
De onderhandelingen voor het nieuwe MFK begonnen met de presentatie van het voorstel door de Commissie op 2 mei 2018. In dit voorstel viel gelijk al iets op dat relevant is voor decentrale overheden. In de conceptbegroting van de Commissie is namelijk een vermindering van het budget voor het Cohesiebeleid (en daarmee de ESI-fondsen) en het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) opgenomen. Lees hierover meer in een eerder artikel over het MFK dat Europa decentraal heeft gepubliceerd.
Dynamisch onderhandelingsdocument
Aangezien de Commissie het voorstel inmiddels heeft gepresenteerd, is het nu aan de Raad om hiermee aan de slag te gaan. In de Raad verzamelen de ministers van lidstaten zich om per beleidsterrein over de verschillende onderwerpen te overleggen. Dit doen ze door middel van een dynamisch onderhandelingsdocument; dit wordt ook wel de ‘negotiating box’ genoemd. Dit document, waarin de grootste discussiepunten staan, wordt door de Raad als leidraad gebruikt in onderhandelingen over het MFK. Maar op momenten dat de Raad vastloopt, geeft de Europese Raad politieke sturing. In de Europese Raad verzamelen alle regeringshoofden van de lidstaten zich.
Tijdens de bijeenkomst van 16 september is aangegeven dat, op basis van de uitspraken van de Europese Raad, de laatste hand wordt gelegd aan het dynamisch onderhandelingsdocument. Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, kan dit document dan gebruiken tijdens de bijeenkomst van de Europese Raad op 17 en 18 oktober.
De Europese Raad is voornemens, in samenwerking met de Commissie en het Parlement, het MFK binnen 90 dagen aan te nemen. Dat deze tijdlijn krap is, bevestigd zowel de Commissie als Spanje. Op 31 oktober neemt namelijk ook, in beginsel, de nieuwe Commissie zitting.
Nieuwe financiering MFK
Naast de afdracht van lidstaten aan het EU-budget, haalt de EU ook zelf geld op. Deze Europese financiering noemt men ook wel ‘eigen middelen’. De Commissie stelt, in zijn conceptbegroting, een uitbreiding voor van deze middelen. De positie van het Parlement, zoals het voorzitterschap ook aangaf in de bijeenkomst van 16 september, blijft hierin ongewijzigd. Het Parlement is het eens met het voorstel van de Commissie om nieuwe manieren voor eigen middelen te creëren. Een voorbeeld daarvan is de door de Commissie beoogde ‘plastictaks’ – een bijdrage van elke lidstaat gebaseerd op de hoeveelheid plastic afval die de desbetreffende lidstaat genereert. Commissaris Oetinger gaf tijdens de bijeenkomst aan dat wanneer deze nieuwe eigen middelen er niet bijkomen, de directe bijdrage van lidstaten uiteindelijk 80 % uit zal maken van alle inkomsten van de EU. Nu is dat 70 %.
Het Nederlandse kabinet is van mening dat het MFK-budget verminderd kan worden. Dit standpunt zette zij uiteen in de Kamerbrief van de ministers van Financiën en Buitenlandse zaken, respectievelijk Wopke Hoekstra en Stef Blok. In tegenstelling tot de door de Commissie voorgestelde verhoging van het MFK-budget, betoogt het kabinet dat het vertrek van het VK uit de EU gepaard moet gaan met een neerwaartse bijstelling van het MFK.
Bron
Publiek debat van 16 september 2019, Raad van Algemene Zaken van de Europese Unie
Communicatie EU Budget For The Future, Europese Commissie
Meer informatie
Europese Commissie lanceert voorstel voor nieuwe meerjarenbegroting (MFK), nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal
Nederland neemt positie in over het toekomstige EU-budget, nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal
EESC-voorzitter benadrukt kritiek op MFK-voorstel, nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal
Structuur- en Investeringsfondsen, Kenniscentrum Europa Decentraal
