Het Verenigd Koninkrijk (VK) wil de Europese Unie (EU) verlaten op 31 januari 2020 (middernacht Nederlandse tijd). Het VK en de EU bereikten op 17 oktober een akkoord over de voorwaarden voor het vertrek van het VK uit de EU (Brexit) en een overgangsperiode. Het Britse parlement en het Europese Parlement moeten dit akkoord nog goedkeuren voordat de afspraken in werking kunnen treden.
Door de verkiezingsoverwinning van de Britse premier Boris Johnson op 12 december lijkt een snelle goedkeuring van het akkoord door het Britse parlement waarschijnlijk. Johnson heeft aangekondigd het akkoord zo snel mogelijk in stemming te brengen. Zodra het akkoord door het Britse parlement is goedgekeurd, kan het Europees Parlement er in januari ook over stemmen.
Overgangsfase bij goedkeuring akkoord
Als het Britse parlement en het Europese Parlement instemmen met het Brexit akkoord, treedt het VK per 31 januari 2020 (middernacht Nederlandse tijd) uit de EU. De Brexit is daarmee een feit. Vanaf dat moment gaat een overgangsfase in werking tot en met 31 december 2020. In deze periode blijven alle EU-regels en wetten voor het VK van kracht. Voor burgers en bedrijven verandert er vrijwel niets. Ze hebben dan meer tijd om zich voor te bereiden op de nieuwe afspraken die de EU en het VK gaan maken over hun toekomstige relatie na 31 december 2020. Als zowel het VK en de EU ermee instemmen kan deze overgangsperiode eenmalig met twee jaar worden verlengd tot en met 31 december 2022.
Het terugtrekkingsakkoord bevat verder afspraken over:
- de rechten van EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk en Britten in de EU: voor hen verandert er voorlopig vrijwel niets;
- hoeveel en hoelang het Verenigd Koninkrijk meebetaalt aan de Europese begroting;
- de grens tussen Ierland en Noord-Ierland.
Voor meer informatie over waar de Brexit uw organisatie kan raken kunt u de Brexit Impact Scan voor Overheden doen, de scan is altijd actueel.
Nieuwe relatie
Pas na de Brexit kunnen de EU en het VK onderhandelen over de details van hun toekomstige relatie. In die onderhandelingen spreken de EU en het VK af onder welke voorwaarden ondernemers na de overgangsperiode zaken kunnen doen in en met het VK. Ook gaan zij onderhandelen over rechten voor burgers en samenwerking op het gebied van veiligheid.
Meer duidelijkheid over de nieuwe relatie tussen de EU en het VK komt pas nadat deze fase van de onderhandelingen is afgerond. De nieuwe afspraken moeten ingaan na de overgangsperiode, die eindigt op 31 december 2020. Ook deze nieuwe afspraken moeten worden goedgekeurd door de EU-landen, het Britse parlement en het Europese parlement. Als het niet lukt om afspraken te maken over de nieuwe relatie, dan vindt aan het eind van de overgangsperiode alsnog een zogeheten no deal-Brexit plaats.
Geen akkoord (no deal)
De kans dat het toch niet lukt om uiterlijk 31 januari 2020 tot goedgekeurde afspraken over de Brexit met het VK te komen (no deal), is door de verkiezingsoverwinning van de Britse premier Johnson veel kleiner geworden. Maar totdat het Brexit-akkoord is goedgekeurd door alle partijen, is er nog steeds een klein risico op een no deal-Brexit op 31 januari 2020.
Andere onderhandelingsprocedure toekomstige relatie
De uittreding van het VK uit de EU werd onderhandeld op basis van artikel 50 VEU. Het toekomstig vrijhandelsakkoord wordt echter gesloten op basis van een ander verdragsartikel, namelijk artikel 218 VWEU. Dit betekent dat de onderhandelingen ten aanzien van de toekomstige relatie op een andere wijze plaatsvinden dan de onderhandelingen over de uittreding. Artikel 218 wordt gebruikt bij het opstellen van vrijhandelsakkoorden met derde landen, zoals bijvoorbeeld het eerder gesloten vrijhandelsakkoord tussen de EU en Japan.
Onderhandelingsmandaat Europese Commissie voor toekomstige relatie
Op 13 december jl. heeft de Europese Raad in artikel 50-samenstelling (dus alle lidstaten minus het VK) de Commissie verzocht een ‘uitgebreid ontwerpmandaat’ op te stellen en deze voor te leggen aan de Raad. Daarnaast geeft de Europese Raad aan dat zij ingenomen is met het feit dat Michel Barnier is herbenoemd door de Commissie om over de toekomstige relatie met het VK te onderhandelen. Zijn artikel 50-taskforce is inmiddels omgezet tot de ‘Taskforce voor de betrekkingen met het Verenigd Koninkrijk’ en zal ook de onderhandelingen met het VK voeren over de toekomstige relatie.
Bron:
Conclusies Europese Raad (Artikel 50) van 13 december, Europese Raad
Brexit: Stand van Zaken, Rijksoverheid
Meer informatie
Brexit-loket voor decentrale overheden, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit Impact Scan voor Overheden, Kenniscentrum Europa Decentraal
Brexit: stand van zaken, Kenniscentrum Europa Decentraal
