De Europese Unie staat voor grote demografische en migratie-gerelateerde uitdagingen. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden en in de toekomst beter voorbereid te zijn op de komst van nieuwe derdelanders, komt de Europese Commissie met een aantal voorstellen ter verbetering van het algemeen migratiebeheer. De voorstellen, die voortbouwen op eerdere besluiten in het kader van het asiel- en migratiepact, hebben als doel de legale migratie naar de EU verder te versoepelen. Het betreft onder andere een wijziging van zowel de richtlijn gecombineerde vergunning als de richtlijn langdurig ingezetenen. Voor Oekraïners wordt daarnaast een zogeheten ‘’talentenpool’’ opgericht, om de weg naar de arbeidsmarkt te vergemakkelijken.
Nieuw voorstel legale migratie
De Commissie is onlangs met een reeks voorstellen gekomen inzake ”vaardigheden en talenten” om zowel de huidige als toekomstige demografische en migratie-uitdagingen in goede banen te leiden. Tot op heden bestaan er nog altijd vele tekorten op de arbeidsmarkt, ondanks dat veel posities inmiddels door gemigreerde werknemers van buiten de EU zijn vervuld. Met de voorstellen moeten het hardnekkige tekort op de arbeidsmarkt evenals de obstakels van de groene en digitale transitie van de economie beter worden aangepakt. Het belang van vereenvoudigde wetgeving op het gebied van migratie is hoog, aangezien er jaarlijks ongeveer tussen de 2,25 tot 3 miljoen onderdanen uit derde landen via legale kanalen naar de EU komen.
Om het Europees migratiebeleid te verbeteren en tegelijkertijd recht te doen aan de verzoeken van het Europees Parlement en de lidstaten, is de mededeling opgedeeld in drie pijlers:
- Een wetgevingspijler: binnen deze eerste pijler wordt de wetgeving inzake de migratie van derdelanders herzien. Het betreft hier zowel de richtlijn de richtlijn gecombineerde vergunningen (2011/98) als de richtlijn langdurig ingezetenen (2003/109).
- Een operationele pijler: de tweede pijler richt zich op het verbeteren van de koppeling van internationaal talent aan werkgevers binnen de EU. Dit moet gestimuleerd worden door middel van een EU-talentenpool.
- Een toekomstgerichte pijler: de derde en tevens laatste pijler van het voorstel ziet op speciale actiegebieden binnen het EU-migratiebeheer, waaronder zorg, jongeren en innovatie.
Hieronder zal nader worden ingegaan op de verschillende pijlers en wat dit betekent voor de decentrale praktijk.
Richtlijn gecombineerde vergunningen
De Richtlijn gecombineerde vergunningen heeft als voornaamste doelstelling het instellen van één enkele aanvraagprocedure voor een gecombineerde vergunning voor werk en verblijf. Ook heeft het als doel het waarborgen van een gemeenschappelijk pakket aan rechten voor migranten die binnen de toepassing van de Richtlijn vallen. Het gaat hierbij om rechten zoals gelijke behandeling tussen derdelanders en onderdanen van de lidstaat die de vergunning verleend. Dit moet ertoe leiden dat derdelanders beschermd worden tegen uitbuiting op de werkvloer. Om dit te bewerkstelligen en de aanvraagprocedure efficiënter en eenvoudiger te maken, heeft de Commissie de Richtlijn gecombineerde vergunningen herzien. De belangrijkste wijzigingen zijn:
- Aanvragen voor een gecombineerde vergunning voor werk en verblijf mogen zowel in het land van herkomst als in de lidstaat waar de derdelander momenteel legaal verblijft worden ingediend;
- Lidstaten moeten binnen vier maanden een beslissing op de aanvraag nemen. Deze vier maanden zijn inclusief een arbeidsmarkttoets en indien van toepassing het afgeven van een inreisvisum;
- Lidstaten kunnen aanvragen buiten behandeling laten op grond van het volume van toelating van onderdanen uit derde landen;
- Houders van een gecombineerde verblijfsvergunning moeten worden toegestaan om van werkgever te veranderen. Lidstaten mogen echter wel eisen dat een dergelijke wijzing aan de bevoegde autoriteiten wordt gecommuniceerd en dat het onderworpen kan zijn aan een arbeidsmarkttoets.
Richtlijn langdurig ingezetenen
De tweede herziening ziet op de richtlijn inzake langdurig ingezetenen en voorziet in regelgeving voor derdelanders die langere tijd op het grondgebied van de EU verblijven. Het stelt de voorwaarden vast waaronder onderdanen van derde landen die ten minste vijf jaar legaal en ononderbroken in een lidstaat hebben verbleven, de “status van langdurig ingezetene van de EU” kunnen verkrijgen. In de huidige richtlijn (2003/109) worden nog te veel barrières opgeworpen voor het verkrijgen van de status van langdurig ingezetene en belemmert hiermee de integratie van nieuwkomers. Het voorstel moet deze inconsistenties wegnemen en de weg vrij maken voor een doeltreffender en meer coherent systeem, waarbij het verkrijgen van een status als ”langdurig ingezetene” eenvoudiger wordt. Dit moet de integratie van onderdanen van derde landen die zich legaal en langdurig in de EU hebben gevestigd bevorderen. De belangrijkste wijzigingen zijn:
- De vereiste verblijfsduur van vijf jaar kan in verschillende lidstaten worden opgebouwd, waarbij verblijfsperioden in het kader van een tijdelijke en nationale bescherming evenals de tijd als student worden meegerekend;
- De lidstaten moeten controlemechanismen invoeren om toezicht te houden op de werkelijke verblijfplaats van onderdanen die een verblijfsvergunning hebben op basis van een investering in een lidstaat. Dit moet misbruik van de status als ”langdurig ingezetene” voorkomen;
- Het recht op gezinshereniging wordt voortaan niet langer aan integratievoorwaarden onderworpen. Gezinsleden krijgen volledige toegang tot werk en in de EU geboren kinderen van langdurig ingezetenen kunnen de status onmiddellijk verkrijgen;
- Mobiliteit voor onderdanen van derde landen moet makkelijker worden.
Operationele voorstellen
De Europese arbeidsmarkt kampt al enige tijd met grote tekorten in onder andere de zorg. Om de krapte op de arbeidsmarkt en de economie te herstellen heeft de Commissie een aantal voorstellen ingediend. Het doel van deze voorstellen is om de samenwerking tussen de lidstaten onderling en tussen de lidstaten en derde landen te vergroten.
EU-talentenpool
Om meer talent aan te trekken stelt de Commissie voor om een talentenpool op te zetten. Geschoolde onderdanen van derde landen worden op basis van specifieke vaardigheden of andere criteria toegelaten tot de EU-talentenpool. Zij kunnen zich dan via een webplatform registeren.
Proefproject EU-talentenpool
Omdat er na de Russische inval in Oekraïne al meer dan 5 miljoen mensen naar de EU zijn gevlucht en op grond van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming toegang hebben tot de arbeidsmarkt, wil de Commissie uiterlijk in de zomer al beginnen met een proefproject inzake de talentenpool. Het doel van het proefproject is om vluchtelingen uit Oekraïne die als tijdelijke beschermden kunnen worden aangemerkt in contact te brengen met potentiële werkgevers in het gastland of een andere lidstaat. Ook gelden er dan geen toelatingscriteria.
Talentpartnerschappen
De Commissie stelt verder voor om talentpartnerschappen te lanceren met bepaalde derde landen. Talentpartnerschappen kunnen betrekking hebben op alle talenten in verschillende sectoren. Eind dit jaar worden de eerste partnerschappen met een aantal Noord-Afrikaanse landen gelanceerd.
Zorg, jeugd en innovatie
De Commissie streeft ernaar om in de sectoren waar de meeste tekorten zijn laag- en midden opgeleid personeel uit derde landen aan te trekken. Het is volgens de Commissie belangrijk om voor die sectoren mogelijkheden te creëren voor jongeren en innovatie te bevorderen. Omdat de behoefte aan personeel per lidstaat verschilt stelt de Commissie voor om te beginnen met de sector langdurige zorg. Voor de meeste lidstaten is het namelijk lastig om zorgpersoneel te vinden en te behouden. De Commissie is aan het onderzoeken hoe lidstaten personeel uit derde landen kunnen werven.
Decentrale relevantie
De voorstellen van de Commissie om meer talent naar de EU te krijgen hebben invloed op de decentrale praktijk. Zo kan het zijn dat personeel dat in een bepaalde gemeente werkzaam is, in die gemeente moeten worden gehuisvest. Daarnaast kan het proefproject EU-talentenpool tot gevolg hebben dat vluchtelingen uit Oekraïne die onder het toepassingsbereik van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen sneller kunnen deelnemen aan de arbeidsmarkt en dus niet meer in aanmerking komen voor leefgeld.
Bron
Legale migratie: aantrekken van vaardigheden en talent naar de EU, Europese Commissie
Meer informatie
Vragen en antwoorden – Aantrekken van vaardigheden en talent naar de EU, Europese Commissie
Europees immigratiebeleid, Kenniscentrum Europa Decentraal
Migratie, Kenniscentrum Europa Decentraal
