Op 19 maart 2020 heeft de Europese Commissie een tijdelijk liquiditeitssteunkader gepubliceerd in verband met de economische gevolgen van het coronavirus. Begunstigden zijn zowel het mkb als grote ondernemingen die per 1 januari 2020 liquiditeits- en krediettekorten hebben als gevolg van de coronacrisis. Op grond van dit tijdelijke steunkader kan Nederland sneller en gemakkelijker staatssteun verlenen zonder langdurige procedures in Brussel. Deze regels zijn per 19 maart 2020 in werking getreden en maken steunverleningen omwille van ernstige verstoringen in de economie mogelijk tot 1 januari 2021.
Coordinated economic response
Op 13 maart 2020 presenteerde de Europese Commissie haar coordinated economic response als reactie op de COVID-19-uitbraak. Hierin werd een overzicht gegeven van de mogelijkheden voor lidstaten om steun te verlenen in verband met het coronavirus, op grond van artikel 107 (2)(b) van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). Denk hierbij aan steunmaatregelen die voor bepaalde bedrijven en sectoren gelden om compensatie te verlenen aan ondernemingen die direct schade lijden door de uitbraak van het virus. Tevens is hierin aangegeven dat lidstaten ook maatregelen kunnen nemen die direct de lasten van ondernemingen verlichten, zoals het tijdelijk uitstel verlenen voor het betalen van belastingen voor alle bedrijven. Dat soort maatregelen hoeven geen staatssteun in te houden.
Voor de mogelijkheid om steun te verlenen op grond van artikel 107 (3)(b) VWEU heeft de Commissie op 19 maart 2020 nu ook een tijdelijk toepassingskader gepubliceerd.
Tijdelijk steunkader in verband met coronavirus
In dit tijdelijke steunkader zet de Commissie de voorwaarden uiteen die zij zal toepassen op de steun die lidstaten op grond van artikel 107(3)(b) VWEU verlenen. Op grond van dit artikel kunnen lidstaten steun verlenen aan ondernemingen om zo een ernstige verstoring in de economie van een lidstaat op te heffen.
Doordat de COVID-19-uitbraak alle lidstaten treft en de maatregelen die de lidstaten hiertegen hebben genomen gevolgen hebben voor ondernemingen, heeft de Commissie een beoordelingskader voor bepaalde tijdelijke steunmaatregelen aangenomen. Deze steunmaatregelen zal de Commissie, na melding, als verenigbaar met de interne markt beschouwen. De steun mag conform het tijdelijke steunkader verleend worden aan ondernemingen die per 1 januari 2020 in financiële moeilijkheden verkeren als gevolg van de economische gevolgen van de COVID-19-uitbraak. Ook aan gezonde ondernemingen mag de steun overigens worden verleend. Steunverleningen zijn op grond van het tijdelijke steunkader mogelijk vanaf 19 maart 2020 tot 31 december 2020.
Tijdelijke steunmaatregelen
De Europese Commissie benoemd vijf vormen van steun die op basis van het tijdelijk steunkader kunnen worden verleend. Hieronder worden de belangrijkste vier vormen (voor decentrale overheden) in beknopte vorm besproken. Voor de volledige tekst verwijzen we u naar het volledige document van het tijdelijk steunkader COVID-19.
Steun in de vorm van rechtstreekse subsidies/belastingvoordelen/terugbetaalbare voorschotten
Naast het feit dat liquiditeit verschaft kan worden op grond van artikel 107 (3)(c) VWEU is het mogelijk om op basis van het tijdelijk steunkader tijdelijke beperkte steunbedragen (aan zowel grote ondernemingen als mkb’ers) te verlenen die met een plotseling tekort aan of zelfs geen liquiditeit worden geconfronteerd. In feite komt er zo directe funding/liquiditeit voor de onderneming. De Commissie stelt een aantal voorwaarden voor het verlenen van steun in deze situatie:
- De steun dient niet meer te zijn dan € 800.000,- per onderneming; (voor de landbouwsector € 100.000,- en voor de visserijsector € 120.000,-)
- De steun dient in de vorm van een regeling met een begroting te zijn;
- Enkel gezonde ondernemingen, of ondernemingen die voor 31 december 2019 niet in moeilijkheden verkeerden en die in de problemen zijn gekomen door het coronavirus vallen hieronder;
- De steun wordt uiterlijk op 31 december 2020 verleend.
N.B: Voor steun die wordt verleend in de agricultuur en de landbouw- en visserijsector gelden er specifieke voorwaarden (voor directe steun die onder paragraaf 3.1 van het steunkader wordt gegeven).
Steun in de vorm van garanties voor leningen
Lidstaten kunnen overheidsgaranties bieden voor leningen voor een periode van zes jaar en met het geleende bedrag voor toegang tot liquiditeit zorgen voor ondernemingen die met een plotseling tekort zitten. Een mogelijkheid hiervoor is bijvoorbeeld: een verlaging van de jaarlijkse premie toekennen voor nieuwe garanties die worden verleend in overeenstemming met de veilige haven voor kredietmarges. Het minimumniveau voor de garantiepremies is afhankelijk van de grootte van de onderneming en de looptijd van de lening. De percentages zijn terug te vinden in het steunkader.
Steun in de vorm van rentesubsidies voor leningen
Een andere manier voor lidstaten om in toegang tot liquiditeit te voorzien is door middel van gesubsidieerde rentetarieven voor een beperkte periode voor het geleende bedrag. De specifieke geldende percentages zijn ook hier per situatie verschillend en zijn terug te vinden in het steunkader. De leningscontracten worden uiterlijk op 31 december 2020 ondertekend en zijn beperkt tot een duur van 6 jaar.
Steun in de vorm van garanties en leningen die worden verstrekt via kredietinstanties of andere financiële intermediairs
Steun in de vorm van overheidsgaranties en verlaagde rentetarieven in overeenstemming met de twee hiervoor besproken vormen kunnen direct worden verleend, via kredietinstanties of andere financiële instanties. Als de steun niet direct wordt verleend gelden er een aantal voorwaarden. Kredietinstanties of andere financiële intermediairs kunnen indirect voordeel krijgen van deze vorm van steun die bedoeld is voor de ondernemingen. Daarom moeten zij ervoor zorgen dat de garanties en leningen zoveel mogelijk bij de ondernemingen terechtkomen. Er moeten overigens wel bepaalde safeguards worden opgenomen om te voorkomen dat er directe steun aan de banken wordt gegeven.
Controle en rapportage
Uiterlijk op 31 december 2020 moeten de lidstaten een lijst aanleveren bij de Commissie van maatregelen die zijn ingevoerd op basis van dit tijdelijke handelingskader betreffende goedgekeurde regelingen. Er geldt ook een rapportageplicht voor de lidstaten waardoor ze jaarlijks verslag dienen te doen aan de Europese Commissie over verleende steun.
Coördinatie vanuit het ministerie van EZK
Op dit moment worden er binnen het ministerie van EZK verschillende steunmaatregelen in verband met COVID-19 vormgegeven. Zo is er al een noodloket om te voorzien in de eerste nood voor gedupeerde (kleine en middelgrote) ondernemingen, is er een verruiming van het BMKB in werking getreden en is de Borgstellingsregeling Landbouw verruimd. Er kunnen naar verwachting ook snel via de Stichting Qredits kleinere kredieten met gunstiger voorwaarden worden verstrekt.
Het geheel van alle meldingen op grond van artikel 107, lid 2, b VWEU (buitengewone gebeurtenisomstandigheden) en artikel 107, lid 3, b VWEU (ernstige verstoring van de economie) wordt door het Ministerie van EZK gecoördineerd in het kader van het nationale COVID-19 steunbeleid.
Decentrale relevantie
Ook decentrale overheden kunnen gebruiken maken van het bovengenoemde tijdelijke steunkader, naast de reeds bestaande vrijstellingsmogelijkheden die de staatssteunregels bieden. Bedenk wel dat er al een aantal steunmaatregelen door het kabinet worden genomen die dezelfde doelgroep zullen bestrijken als een gemeentelijke of provinciale regeling. Indien gemeenten en provincies willen overgaan tot het doen van een melding/notificatie op basis van dit tijdelijke steunkader dan dient er contact te worden opgenomen met het Coördinatiepunt Staatssteun voor Decentrale Overheden van het ministerie van BZK.
Voor meer vragen over staatssteun en de mogelijkheden om dit te kunnen verlenen kan contact worden opgenomen met het Coördinatiepunt Staatssteun van Europa decentraal door te mailen naar cps@europadecentraal.nl.
actualiteitenpagina coronacrisis en Europese regelgeving
Wat voor impact heeft de coronacrisis op Europese regelgeving en -beleid? En met welke Europese aspecten moet uw overheidsorganisatie rekening houden als u extra maatregelen neemt om de effecten van de coronacrisis op te vangen? Denk bijvoorbeeld aan de staatssteun- en aanbestedingsregels. Kenniscentrum Europa decentraal lanceert een actualiteitenpagina met de laatste ontwikkelingen en verdiepende informatie.
NAAR DE CORONA-ACTUALITEITENPAGINA
Bron
Het tijdelijk steunkader COVID-19, Europese Commissie
Meer informatie
Dossier staatssteun, Kenniscentrum Europa Decentraal
Overzichtspagina staatssteun en COVID-19, Europese Commissie
