Nieuws

Publicatie: 28 maart 2022

Door:

De Russische invasie in Oekraïne en de sancties van de EU tegen Rusland hebben een grote impact op de economie in alle EU-lidstaten. Om de flexibiliteit van de staatssteunregels te benutten in het financieel steunen van zwaar getroffen ondernemingen en sectoren heeft de Europese Commissie een kaderregeling gelanceerd. Dit in de vorm van het tijdelijke crisiskader voor staatssteunmaatregelen ter ondersteuning van de economie vanwege de Russische invasie van Oekraïne. Welke mogelijkheden biedt deze nieuwe kaderregeling voor het verlenen van staatssteun aan ondernemingen?

Achtergrond

Het tijdelijke crisiskader voor staatssteunmaatregelen ter ondersteuning van de economie vanwege de Russische invasie van Oekraïne (TSK Oekraïne-crisis)  is gebaseerd op artikel 107, lid 3, sub b VWEU. Op basis van die bepaling worden steunmaatregelen als verenigbaar met de interne markt beschouwd wanneer ze noodzakelijk zijn om onder andere een ernstige verstoring in de economie van een lidstaat op te heffen. Door de Russische invasie in Oekraïne is de gehele economie van de EU ernstig verstoord, waardoor de crisismaatregelen nu kunnen worden geactiveerd.

De Commissie gaat in het TSK in op de genomen sancties en hoe die ook bedrijven in de EU raken. Daarnaast staat ze ook stil bij het effect van de crisis op de energieprijzen. De Commissie benadrukt daarbij dat de toolbox voor maatregelen en steun rondom de stijgende energieprijzen, die al eerder werd  gepresenteerd in oktober 2021, al nuttig is gebleken.

De steunmaatregelen onder het TSK Oekraïne-crisis dienen aan de Commissie te worden gemeld. De criteria waaraan de Commissie de gemelde steunmaatregelen van de lidstaten toetst, worden in de kaderregeling uiteengezet.

Welke waarborgen hanteert de Commissie?

Aan de hand van enkele waarborgen is het mogelijk om op grond van het TSK Oekraïne-crisis bepaalde ondernemingen te steunen:

  • Bij het verlenen van steun wordt rekening gehouden met de omzet en energiekosten van een onderneming. Dit heeft invloed op de hoogte van het maximale steunbedrag dat mag worden uitgekeerd;
  • Per steunmogelijkheid zijn er bepaalde voorwaarden om in aanmerking te komen voor de steun. De voorwaarden zijn terug te vinden in de specifieke paragrafen die hieronder al kort worden toegelicht;
  • De lidstaten worden uitgenodigd om te overwegen bepaalde duurzaamheidseisen, op een niet-discriminerende wijze, vast te stellen in het geval van het compenseren van bijkomende kosten door hoge energieprijzen. Dit kan bijvoorbeeld door het stellen van de eis dat een begunstigde een bepaald deel van de behoeften op het gebied van energieverbruik uit hernieuwbare energiebronnen haalt.

Welke mogelijkheden biedt het TSK Oekraïne-crisis?

Om de ernstige verstoring van de economie in de EU te verhelpen, biedt het TSK Oekraïne-crisis een aantal steunmogelijkheden voor overheden. Een kort overzicht van de mogelijkheden is hieronder te vinden:

  • Beperkte steunbedragen (par. 2.1)

Het is mogelijk om steunregelingen op te zetten om ondernemingen die door de Oekraïne-crisis zijn getroffen, te steunen. De steun kan in elke vorm worden verleend, denk aan rechtstreekse subsidies, garanties, leningen en terugbetaalbare voorschotten. De steun dient te allen tijde niet meer te zijn dan €35.000 voor ondernemingen in de landbouw-, visserij- en aquacultuursector. Voor andere sectoren is dit tot €400.000 steun. De maatregel dient de vorm van een regeling met een begroting te hebben. De steun mag niet later dan 31 december 2022 worden uitgekeerd. De Commissie geeft verder aan dat doordat de crisis en de sancties tegen Rusland de economie op verschillende manieren raakt, er voor deze steunverlening geen oorzakelijk verband hoeft worden aangetoond tussen de Oekraïne-crisis en de steunbehoefte.

  • Liquiditeitssteun in de vorm van garanties (par. 2.2)

Overheden kunnen overheidsgaranties bieden voor leningen voor een periode niet langer dan zes jaar. De garantie moet gerelateerd zijn aan leningen voor investeringen of werkkapitaal. De garantiepremies worden vastgesteld op een minimumniveau, afhankelijk van de grootte van de onderneming die de steun ontvangt. Het totaal aan leningen per begunstigde onderneming mag de vastgestelde percentages met betrekking tot omzet, energiekosten en specifieke liquiditeitsbehoeften niet overschrijden. Steun op grond van deze sectie mag niet worden gecumuleerd met steun in de vorm van gesubsidieerde leningen zoals bedoeld in paragraaf 2.3 (zie hieronder).

  • Liquiditeitssteun in de vorm van gesubsidieerde leningen (par. 2.3)

Overheden kunnen ook gesubsidieerde leningen verstrekken voor een periode niet langer dan zes jaar. De leningen mogen niet verstrekt worden aan kredietinstellingen of andere financiële instellingen. Deze instellingen kunnen wel fungeren als financieel intermediair. Het totaal aan leningen per begunstigde mag de vastgestelde percentages met betrekking tot omzet, energiekosten en specifieke liquiditeitsbehoeften niet overschrijden. Steun op grond van deze sectie mag niet worden gecumuleerd met steun in de vorm van garanties, zoals bedoeld in paragraaf 2.2 (zie hierboven).

  • Compenseren van bijkomende kosten door stijgende energieprijzen (par. 2.4)
    Het is daarnaast mogelijk om onder voorwaarden de stijgende energieprijzen te compenseren voor ondernemingen. Dit kan in de vorm van rechtstreekse subsidies, belastingvoordelen, betalingsvoordelen of andere vormen zoals garanties of leningen. De in aanmerking komende kosten onder deze steunmaatregel worden berekend op basis van de stijging van de kosten voor gas en elektriciteit gekoppeld aan de Russische agressie tegen Oekraïne. De in aanmerking komende periode betreft de periode tussen 1 februari 2022 en 31 december 2022. De steun per onderneming mag niet meer zijn dan 30% van de in aanmerking komende kosten tot een maximum van 2 miljoen euro per onderneming. Steun op grond van deze sectie mag gecumuleerd worden met de beperkte steun bedoeld in paragraaf 2.1 van de kaderregeling, zolang het totale steunbedrag het plafond van 2 miljoen euro niet overschrijdt.

In bepaalde situaties is steun mogelijk voor de voortzetting van een economische activiteit van een energie-intensieve onderneming. Hiervoor dient aan bepaalde voorwaarden te zijn voldaan. Zo mag de steun niet meer zijn dan 50% van de in aanmerking komende kosten en bedraagt deze  niet meer dan 80% van de exploitatieverliezen van de onderneming. De steun bedraagt niet meer dan 25 miljoen euro per onderneming. Voor energie-intensieve ondernemingen die actief zijn in specifieke sectoren (zoals het vervaardigen van papier en pulp, meststoffen, de productie van metalen en aluminium) kan dit percentage worden verhoogd tot 70% van de in aanmerking komende kosten. Voor deze ondernemingen geldt een steunplafond van 50 miljoen euro.

Met welke andere bepalingen dient rekening te worden gehouden?

De Europese Commissie benoemt in het TSK Oekraïne-crisis ook welke andere bepalingen in acht moeten worden genomen bij het verlenen van steun, zoals cumulatie en monitoring en rapportage. 

Cumulatie van steun

Steunmaatregelen die onder het TSK Oekraïne-crisis vallen, mogen gecumuleerd worden met elkaar (wanneer dit in lijn is met de gestelde voorwaarden in de kaderregeling). Ook mag de steun gecumuleerd worden met steun onder de de-minimisverordeningen en de andere vrijstellingsverordeningen zolang de cumulatiebepalingen van die verordeningen in acht worden genomen. Ook steun op basis van het tijdelijk staatssteunkader voor de coronacrisis mag gecumuleerd worden met steun onder het TSK Oekraïne-crisis.

Transparantie

Voor individuele steunmaatregelen boven de €100.000 (voor landbouw en visserij boven de €10.000) geldt dat deze binnen twaalf maanden na toekenning bekendgemaakt moeten worden op de uitgebreide staatssteunwebsite of via het IT-instrument van de Commissie.

Het TSK Oekraïne-crisis zal vooralsnog tot 31 december 2022 van kracht zijn.

Bron

Meer informatie