1. Introductie
Overheden mogen een vergoeding vragen voor het verstrekken van milieu-informatie. Het Hof van Justitie legt uit dat er aan twee voorwaarden moet worden voldaan voor het opleggen van een dergelijke vergoeding. Ten eerste moeten de kosten die gevraagd worden betrekking hebben op het beschikbaar maken van de milieu-informatie waarom is verzocht. Ten tweede mogen deze kosten niet hoger zijn dan een redelijk bedrag.
2. HvJ EU 6 oktober 2015, East Sussex County Council tegen Property Search Group
3. Beleidsdossiers en thematiek
4. Samenvatting feiten
De Property Search Group (PSG) is een onderneming die actief is op het gebied van het opzoeken van vastgoedgegevens. PSG heeft een verzoek ingediend bij de East Sussex County Council (een lokale overheidsinstantie) om bepaalde milieu-informatie te verkrijgen. De County Council heeft dit verzoek geaccepteerd en heeft een vergoeding gevraagd voor het verstrekken van de gevraagde gegevens. De gevraagde vergoeding bestaat uit de kosten voor de uitvoering van twee taken: namelijk de kosten van het personeel voor het bijhouden van een databank en de kosten voor het beantwoorden van de verschillende informatieverzoeken.
PSG is het niet eens met de vereiste vergoeding en dient een klacht in. De nationale rechter oordeelde dat de kosten die worden meegenomen in het berekenen van de vergoeding in strijd zijn met het Engelse recht en met art. 5 lid 2 van richtlijn 2003/4/EG. Tegen deze beslissing ging de County Council in beroep bij de verwijzende rechter. In dit kader heeft de rechter prejudiciële vragen voorgelegd aan het Hof van Justitie (hierna: het Hof).
5. Rechtsvraag
De vraag van de nationale rechter aan het Hof kan in twee deelvragen worden opgedeeld:
1) Mag een overheidsinstantie een vergoeding vragen voor het verstrekken van milieu-informatie die verband houdt met de kosten voor het beheren van een databank en de algemene kosten die verband houden met de arbeidstijd van het personeel?
2) Wat moet worden verstaan onder het begrip ‘redelijk bedrag’ bij het verstrekken van milieu-informatie door overheidsinstanties?
6. Toepasselijk Europees recht
In deze zaak worden prejudiciële vragen aan het Hof voorgelegd over vergoedingen die gevraagd kunnen worden voor het verstrekken van milieu-informatie. Dit is vastgelegd in art. 5 lid 1 en 2 van richtlijn 2003/4/EG over de toegang van het publiek tot milieu-informatie. Hierin is vastgelegd:
– Dat de toegang tot openbare registers of lijsten die zijn opgesteld en worden bewaard en het raadplegen ter plaatse van de gevraagde informatie gratis is.
– Dat overheidsinstanties voor het verstrekken van milieu-informatie een vergoeding kunnen verlangen, mits deze vergoeding redelijk is.
7. Samenvatting uitspraak
Kosten opvragen milieu-informatie
Het Hof gaat ten eerste in op de vraag welke kosten er mogen worden doorberekend bij het opleggen van een vergoeding voor het opvragen van milieu-informatie. Richtlijn 2003/4/EG maakt in art. 5 lid 1 en lid 2 onderscheid tussen het verstrekken van milieu-informatie (lid 2) en het verschaffen van toegang (lid 1). Voor het verstrekken van milieu-informatie mag een vergoeding worden gevraagd.
Echter, de toegang tot milieu-informatie moet gratis zijn. Er is dus een verschil tussen toegang tot milieu-informatie en het verstrekken hiervan.
Bijhouden databank milieu-informatie
Het Hof stelt dat artikelen 3 lid 5 sub c en 5 lid 1 van richtlijn 2003/4, de lidstaten verplicht om registers of lijsten op te stellen, beheerd door overheidsinstanties of door informatiecentra, en te actualiseren en in middelen te voorzien waarmee deze informatie kan worden geraadpleegd. Bovendien moeten deze instanties gratis toegang verschaffen tot deze databanken.
Hieruit volgt dat in beginsel de kosten die voortvloeien uit het opstellen en bijhouden van die registers en lijsten niet toe te rekenen zijn aan het verstrekken van milieu-informatie. De kosten voor het beheer van een databank mogen dus niet worden meegerekend in de vergoeding die wordt opgelegd voor het verstrekken van milieu-informatie.
Het zou bovendien tegenstrijdig zijn als de overheidsinstanties de kosten voor het beheer van een databank kunnen doorberekenen aan de personen die verzoeken tot het verstrekken van milieu-informatie terwijl het raadplegen van de databank ter plaatse gratis is op grond van art. 5 lid 1.
Algemene kosten
Artikel 5 lid 2 van richtlijn 2003/4 bepaalt dat voor het verstrekken van milieu-informatie niet alleen de kosten voor het frankeren en fotokopiëren mogen worden gevraagd, maar ook de kosten van de tijd die het personeel heeft besteed aan het beantwoorden van een concreet verzoek tot milieu-informatie. Denk bijvoorbeeld aan de tijd die het personeel heeft besteed aan het opzoeken van de gevraagde informatie en de tijd die het personeel heeft besteed aan het plaatsen van deze informatie in de gevraagde vorm.
Het aan die arbeidstijd toe te rekenen deel van de algemene kosten mag worden meegenomen in de berekening van de vergoeding. Dit strookt met de algemene gebruikelijke boekhoudkundige beginselen. Het deel van de algemene kosten voor het beheer van de databank mag niet worden meegerekend.
Redelijk bedrag
Vervolgens gaat het Hof in op de vraag wat moet worden verstaan onder een ‘redelijk bedrag’ in de zin art 5 lid 2 van richtlijn 2003/4. Uit de rechtspraak van het Hof volgt dat elke uitlegging van het begrip ‘redelijk bedrag’ dient te worden uitgesloten, wanneer personen die informatie willen verkrijgen hiervan weerhouden kunnen worden of wanneer hun toegangsrecht beperkt kan worden. Ter beoordeling of een vergoeding een ontradend effect heeft, moet rekening worden gehouden met zowel de economische situatie van de aanvrager van de informatie als het algemene belang van de bescherming van het milieu. De vergoedingen die in casu worden gevraagd lijken niet onredelijk te zijn, mits de kosten voor het beheer van de databank niet worden meegerekend. Het is aan de verwijzende rechter om dit te beoordelen.
8. Decentrale relevantie
Dit arrest maakt duidelijk welke kosten wel en niet mogen worden doorberekend door overheidsinstanties in de vergoeding die moet worden betaald voor het verstrekken van milieu-informatie.
Uit richtlijn 2003/4 volgt dat overheden een vergoeding mogen vragen voor het verstrekken van milieu-informatie. Deze vergoeding mag bestaan uit de personeelskosten voor het beantwoorden van de verzoeken en kosten voor het frankeren en fotokopiëren wel worden verlangd. Daarentegen mogen kosten voor het bijhouden van databanken met milieu-informatie niet worden doorberekend. Ook moet de vergoeding redelijk zijn.
In Nederland is richtlijn 2003/4 geïmplementeerd in de Wet openbaarheid van bestuur, de Wet milieubeheer, de Wet uitvoering Verdrag van Aarhus en de Implementatiewet EG-richtlijnen eerste en tweede pijler Verdrag van Aarhus. Decentrale overheden zullen deze nationale wetten moeten raadplegen om te bepalen welke kosten zij kunnen doorberekenen in vergoedingen.
Door
Merit van Veen en Rosanne Witteveen, Europa decentraal
Meer informatie
Milieu, Kenniscentrum Europa Decentraal
Richtlijn 2003/4/EG, Eur-lex
