De Europese Rekenkamer heeft onderzoek gedaan naar hoe EU-geld wordt uitgegeven en ontdekte dat er in de periode 2014-2022 in totaal 14 miljard euro verkeerd werd uitgegeven, zogenaamde onregelmatige uitgaven. Het rapport laat zien dat het terugvorderen van landbouwgelden sowieso traag verloopt. Hoewel de Commissie onregelmatige uitgaven snel en nauwkeurig registreert, duurt het terugkrijgen van deze middelen vaak te lang.
Invorderen
In 2022 werd 4,2% van de EU-begroting onjuist besteed; een stijging met 1,2% ten opzichte van het jaar daarvoor. Het gaat dan vooral om betalingen door de Commissie aan uitvoerende organisaties of begunstigden die zich niet aan de financieringseisen van de EU hielden. De Commissie moet dan verzoeken om (gedeeltelijke) terugbetaling: invorderen. Als dat niet gebeurt, bestaat het risico dat geld lichtzinnig uitgegeven blijft worden waardoor de reputatie van de EU schade oploopt.
Wie geeft welk geld uit op de EU-begroting? Beheersvormen
Niet al het geld in de EU-begroting wordt rechtstreeks door de Commissie uitgegeven. Meestal gebeurt dit juist gezamenlijk met de EU-lidstaten. Er zijn drie vormen te onderscheiden: direct beheer, gedeeld beheer en indirect beheer.
- Direct beheer: de Commissie beheert de financiering rechtstreeks en geeft het geld zelf uit. Dit geldt voor ongeveer 20% van de EU-begroting. Bijvoorbeeld het Europese fonds LIFE, voor milieu en klimaat. De Commissie is verantwoordelijk voor alle stappen van de uitvoering, van de oproepen tot het indienen van voorstellen tot de beoordeling van het eindresultaat en de eindbetaling.
- Gedeeld beheer: gelden worden gezamenlijk met nationale autoriteiten in EU-lidstaten beheerd, bijvoorbeeld financiering voor boeren uit het Europees Landbouwgarantiefonds (ELGF) of middelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO).
- Indirect beheer: in 10% van de gevallen zijn middelen in beheer gegeven van internationale partnerorganisaties of andere autoriteiten binnen of buiten de EU. Dan gaat het bijvoorbeeld om instanties van de Verenigde Naties (VN) of de Europese Investeringsbank (EIB).
De verantwoordelijkheden van de Commissie verschillen per beheersvorm. Bij gedeeld beheer delegeert de Commissie de taak van het vaststellen en registreren van onregelmatige uitgaven en het invorderen van middelen aan de lidstaten, maar draagt ze zelf de eindverantwoordelijkheid voor de uitvoering daarvan. Bij direct en indirect beheer doet de Commissie dit allemaal zelf.
Landbouwuitgaven: lage invorderingspercentages
Aangezien slechts 20 % van de begroting direct door de Europese Commissie wordt beheerd, kan het soms moeilijk zijn om fouten te voorkomen en geld in te vorderen, aldus de auditors van de Rekenkamer. Bij gedeeld beheer in het kader van landbouw zijn de invorderingspercentages over het algemeen lager dan bij direct of indirect beheer. Daarnaast bestaan er aanzienlijke verschillen tussen de lidstaten.
Direct en indirect beheer: trage invordering
Wanneer de Commissie de gelden wel direct of indirect beheert, is het grootste probleem de lange duur tussen het ontdekken van een financiële fout en het indienen van een invorderingsopdracht. De Rekenkamer rapporteert dat het meestal 14 tot 23 maanden duurt na het einde van de gesubsidieerde activiteit voordat ook maar een verzoek tot terugbetaling wordt ingediend. Het daadwerkelijke invorderen van het geld laat daarna nog eens 3 tot 5 maanden op zich wachten. Uiteindelijk wordt 1 tot 8% van de gelden kwijtgescholden.
Aanbevelingen
De auditors pleiten ervoor om de fouten sneller vast te stellen, maar vooral ook de tijd voor het inleiden van invorderingsprocedures te verkorten. Dit kan door betere planning van controles voor extern optreden en de analyse van de financiële impact van structureel onregelmatige uitgaven.
De Rekenkamer stelt daarnaast voor om lidstaten meer te stimuleren om landbouwgelden in te vorderen. Bijvoorbeeld door het terugbrengen van een maatregel uit de vorige periode, die is afgeschaft, die voorschreef dat lidstaten de helft van het niet binnen vier tot acht jaar teruggevorderde geld aan de EU moesten terugbetalen.
Tot slot roept de Rekenkamer de Commissie op om elk jaar volledige informatie te verstrekken over onregelmatige uitgeven en hoe deze te corrigeren. Nu is deze informatie niet altijd volledig en consistent.
Bron
Invordering van verkeerd uitgegeven EU-geld duurt te lang, Europese Rekenkamer
