Welke rol hebben steden en lokale overheden in de plannen van EU beleidsmakers? Op 14 juni ondertekenden de ministers van de EU-lidstaten verantwoordelijk voor stedelijke ontwikkeling, de Boekarest-verklaring. In deze verklaring erkennen de lidstaten het belang van lokaal beleid voor duurzame ontwikkeling en benadrukken ze dat initiatieven die de rol van steden versterken in de toekomst voortgezet moeten worden. Zowel de Europese instellingen als de lidstaten en hun lokale overheden worden aangemoedigd de rol van steden verder te verankeren in het Europese beleidsproces.
De Boekarest-verklaring komt voort uit een initiatief van het Comité van de Regio’s. In maart waren honderden lokale en regionale bestuurders bijeen in Boekarest om met elkaar te spreken over de rol van steden in Europa en de verklaring op te stellen. Volgens de bestuurders is de EU er na de Brexit extra bij gebaat om in direct contact te staan met haar burgers. Lokale en regionale overheden kunnen hierin een belangrijke schakel zijn.
Handvest van Leipzig
De verklaring is een volgende stap in een langere geschiedenis waarin steden steeds meer bij het Europees beleidsproces werden betrokken. In 2007 werd het Handvest van Leipzig ondertekend door de lidstaten. Dit handvest diende als aanmoediging om stedelijke ontwikkelingen binnen de EU beter te integreren, en was daarmee gelijk een erkenning van het belang van lokaal beleid. Daarbij werd ook benadrukt dat lokaal beleid ook de steun van hogere overheden nodig heeft om succesvol te zijn.
Een ander kernprincipe binnen het handvest was het schenken van aandacht aan achterstandswijken. Het inzetten op de zwakste delen van een stad werd gezien als de meest effectieve manier om de kwaliteit van leven in heel de stad te verhogen. Grote sociaaleconomische verschillen zouden namelijk de sociale architectuur van een stad uit balans kunnen brengen.
Een evaluatie van het handvest in 2017 liet zien dat aandacht voor de integratie van stedelijk beleid steviger geworteld is binnen de EU. Tegelijkertijd brengen nieuwe maatschappelijke opgaven de noodzaak tot herziening van het handvest met zich mee. Naar verwachting wordt hier in de tweede helft van 2020, tijdens het Duitse EU-voorzitterschap, aandacht aan besteed.
Urban agenda
Met het sluiten van het Pact van Amsterdam in 2016 kwam de EU Urban Agenda tot stand. Dit programma biedt steden en regio’s binnen de EU de mogelijkheid om samen te werken op Europese beleidsterreinen. Dit gebeurt binnen veertien thematische partnerschappen, bijvoorbeeld op het gebied van aanbesteden, stedelijke mobiliteit en circulaire economie. In alle partnerschappen zijn de verschillende bestuursniveaus (de EU, lidstaten en stedelijke gebieden) vertegenwoordigd.
Een rapport uit 2017 naar de effecten van de Urban Agenda stelt dat de samenwerking tussen verschillende lagen erg wordt gewaardeerd door de betrokkenen. Ook is er betere samenwerking op stedelijke vraagstukken tussen de EU-instellingen zelf. Tegelijkertijd hangt de blijvende impact van de Urban Agenda af van de praktische uitkomsten van de Partnerschappen. Op dit moment wordt de Urban Agenda geëvalueerd.
Toekomst
In de Boekarest-verklaring stellen de lidstaten bij monde van hun ministers dat er in de toekomst voortgebouwd moet worden op de ervaringen met de Urban Agenda. Daarnaast moet de stedelijke dimensie in Europese wetgeving in het kader van betere regelgeving verder versterkt worden. Ook willen de landen opschalen, door meer steden en regio’s te betrekken bij dergelijke projecten dan nu het geval is. Het nieuwe Handvest van Leipzig dat volgend jaar klaar moet zijn zal als basis dienen voor de toekomstige plannen.
De lidstaten roepen de Europese instellingen en elkaar ertoe op verder te gaan met de Urban Agenda. Belangrijk daarbij is ook dat initiatieven en resultaten zichtbaar worden gemaakt. Tegelijkertijd worden lokale en regionale overheden aangemoedigd om deel te blijven nemen aan dergelijke Europese initiatieven.
Bron
Bucharest Declaration, Raad van de Europese Unie
Meer informatie
Betere regelgeving, Kenniscentrum Europa Decentraal
Better Regulation Insight Tool, Kenniscentrum Europa Decentraal
Urban Agenda, Kenniscentrum Europa Decentraal
Oproep om ervaringen met Urban Agenda te delen, Kenniscentrum Europa Decentraal
Eerlijke, groene en productieve steden: een nieuw Leipzig Charter en de Urban Agenda for the EU, Kenniscentrum Europa Decentraal
