Onze gemeente exploiteert een bewaakte fietsenstalling en wil de stalling van fietsen kosteloos aanbieden. Is het exploiteren van een fietsenstalling een economische activiteit? En zo ja, is de gemeente in dat geval altijd verplicht de integrale kosten door te berekenen voor het aanbieden van plekken in de fietsenstalling?
Antwoord in het kort
Ja, als sprake is van een economische activiteit dan is de gemeente in beginsel verplicht de integrale kosten door te berekenen. De integrale kosten moeten dan doorberekend worden aan bijvoorbeeld de gebruikers van de stalling. Het exploiteren van een fietsenstalling kwalificeert als een economische activiteit. Daarom moet de integrale kostprijs in beginsel altijd worden gehanteerd. Er is echter wel een uitzonderingsmogelijkheid denkbaar. Bijvoorbeeld wanneer de gemeente de activiteit verricht in het algemeen belang. De gemeente zou kunnen onderzoeken of de algemeenbelanguitzondering toegepast kan worden om zodoende het kosteloos aanbieden van de stalling te bewerkstelligen.
Economische activiteit
De Wet Markt & Overheid (Wet M&O) is van toepassing op bestuursorganen die economische activiteiten verrichten, zoals de gemeenteraad. Het is vaste rechtspraak dat onder economische activiteit wordt verstaan ‘iedere activiteit bestaande in het aanbieden van goederen en diensten op een bepaalde markt’. Het exploiteren van een fietsenstalling kwalificeert als economische activiteit. De overheid biedt namelijk stallingsdiensten aan op een markt waar mogelijk ook private ondernemingen actief kunnen zijn. Zie voor meer informatie over economische activiteiten onze website en de lijst met voorbeelden van de Autoriteit Consument en Markt (ACM).
Integrale kostprijs
De gemeente (en andere overheden) die economische activiteiten verricht, moet zich houden aan de gedragsregels Markt en Overheid die zijn opgenomen in de Mededingingswet (Mw). Deze regels betreffen een aanvulling op de Europese mededingingsregels. Zie voor meer informatie over de gedragsregels onze website. Eén van deze gedragsregels schrijft voor dat overheidsorganisaties bij het aanbieden van goederen of diensten op een markt, op zijn minst de integrale kosten in rekening moeten brengen bij de afnemers van de betrokken goederen of diensten. Zie voor meer informatie over het doorberekenen van de integrale kostprijs ook de handreiking Wet Markt en Overheid. Het exploiteren van een fietsenstalling is een economische activiteit en hiervoor dienen dus de integrale kosten te worden doorberekend.
Uitzonderingen: algemeen belang
De gemeente hoeft echter niet bij al haar economische activiteiten te maken te krijgen met de Wet Markt en Overheid (Wet M&O) die is opgenomen in de Mw. De Wet M&O is onder andere niet van toepassing op economische activiteiten die plaatsvinden in het algemeen belang. Gemeenten (en andere overheden) kunnen onder voorwaarden voor dergelijke activiteiten een zogenaamd algemeenbelangbesluit nemen. De algemeenbelangvaststelling door gemeenten vindt altijd plaats door de gemeenteraad. Zie voor praktische ondersteuning bij het opstellen van een algemeen belang besluit ook verder de informatie op onze website.
Of daadwerkelijk sprake is van een activiteit die in het algemeen belang plaatsvindt, dient door de gemeente zelf (gemotiveerd) te worden vastgesteld. Het is hierbij verstandig aan te sluiten bij Europese beleidsdoelstellingen of Europese Verdragen. Europese beleidsdoelstellingen zijn bijvoorbeeld het stimuleren van innovatie, economische groei of het aanpakken van klimaatverandering. Indien de gemeente dus goed onderbouwd kan motiveren dat het gratis aanbieden van een fietsenstalling een activiteit in het algemeen belang is, dan kan zij overwegen hiervoor een algemeenbelangbesluit te nemen. Redenen van algemeen belang zouden in dit geval bijvoorbeeld gevonden kunnen worden in het feit dat de gemeente het gebruik van het openbaar vervoer wil stimuleren en/of de verkeersproblemen aan wil pakken. Wanneer een algemeenbelangbesluit door de gemeenteraad genomen wordt, hoeft de integrale kostprijs niet doorberekend te worden. De gemeente kan dan het stallen van fietsen kosteloos aanbieden.
Rechtsbescherming
Belanghebbende ondernemers kunnen de reguliere inspraakmogelijkheden benutten bij de totstandkoming van een algemeenbelangbesluit en ook anderszins invloed uitoefenen op de door de overheid te maken keuzes hierbij. Zo kunnen belanghebbende ondernemers ook in rechte opkomen tegen een bestuursrechtelijk besluit tot vaststelling dat bepaalde economische activiteiten in het algemeen belang worden verricht. Dit laatste is niet het geval als het bestuursrechtelijk besluit als een algemeen verbindend voorschrift is vormgegeven.
Zie voor meer informatie hierover ook de handreiking wet Markt en Overheid.
Meer informatie:
Europees mededingingsrecht, Kenniscentrum Europa Decentraal
Gedragsregels Wet Markt en Overheid, Kenniscentrum Europa Decentraal
Algemeen belang besluit, Kenniscentrum Europa Decentraal
Handreiking Wet Markt en Overheid, Ministerie van Economische Zaken
Praktijkvraag over OV fietsenstallingen, Kenniscentrum Europa Decentraal
