We produceren veel afval in de EU. Een steeds groter deel daarvan bestaat uit verpakkingen: bijna 180 kilo verpakkingsafval per Europeaan per jaar. Van al het papier en de kunststoffen die in de EU worden gebruikt, is 40% van de kunststoffen en 50% van het papier bestemd voor verpakkingen. Zonder extra maatregelen zou dat nog verder oplopen, tot zelfs 46% meer kunststof verpakkingsafval in 2030. Daarom komt de Europese Commissie met een verordening met nieuwe regels voor verpakkingen.
Circulaire Economie Pakket
Dit voorstel staat niet op zichzelf. Op 30 november 2022 publiceerde de Europese Commissie het tweede pakket aan Europese voorstellen om de circulaire economie te bevorderen – het Circulaire Economie Pakket II. Het pakket bestaat uit drie voorstellen: de herziening om verpakkingsafval te voorkomen en hergebruik te bevorderen, een beleidskader voor biobased, biologisch afbreekbare en composteerbare kunststoffen en een vrijwillig kader voor betrouwbare certificering van hoogwaardige koolstofverwijderingen. Op 30 maart 2022 werd het Circulaire Economie Pakket I gepresenteerd. Beide pakketten vormen samen de uitwerking van het Actieplan Circulaire Economie, een onderdeel van de Green Deal waarin de Commissie zich voorneemt de Europese consumptievoetafdruk te verkleinen en het circulair gebruik van producten en grondstoffen te verhogen.
In dit artikel wordt verder ingegaan op het nieuwe beleidskader inzake kunststoffen. Elders leest u meer over het kader voor certificering van koolstofverwijderingen. Op deze pagina van het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) vindt u meer informatie over biobased, biologisch afbreekbare en composteerbare kunststoffen.
Verpakkingen en verpakkingsafval: waarom dit voorstel?
De plannen van de Commissie voor een nieuwe verordening voor verpakkingen en verpakkingsafval kennen drie hoofddoelstellingen: het reduceren van verpakkingsafval, het stimuleren van recycling en het verminderen van de behoefte aan primaire natuurlijke hulpbronnen.
- Minder verpakkingsafval en het beperken van onnodige verpakkingen
In 2040 moet er 15% minder verpakkingsafval zijn ten opzichte van 2018. Hierbij hoort het bevorderen van herbruikbare en navulbare verpakkingen – bedrijven zullen een bepaald percentage van hun producten in zulke verpakkingen moeten aanbieden. Het gaat dan om bepaalde soorten wegwerpverpakkingen, bijvoorbeeld voor levensmiddelen en dranken in de horeca, of om miniatuur shampooflesjes in hotels. Vanaf 2030 moeten alle plastic verpakkingen een minimumhoeveelheid gerecycled materiaal bevatten. Ook komen er regels om te grote verpakkingen te vermijden.
- Recycling van hoge kwaliteit stimuleren
In 2030 moeten alle verpakkingen in de EU recycleerbaar zijn op een manier die economisch haalbaar is. Op dit moment zijn er nog heel wat belemmeringen, bijvoorbeeld verpakkingen die bepaalde chemische stoffen bevatten of zodanig ontworpen zijn dat recycling niet mogelijk is. Daartoe worden ontwerpcriteria voor verpakkingen opgesteld. Daarnaast wordt in de hele EU een statiegeldsysteem voor plastic flessen en aluminium blikjes verplicht. Ook moet duidelijk worden gemaakt welke soorten verpakkingen composteerbaar moeten zijn. In 2035 zullen nieuwe regels ingaan voor het ophalen, sorteren en recyclen van herbruikbare materialen.
- Vermindering van de behoefte aan primaire natuurlijke hulpbronnen
Dit gebeurt door het gebruik van gerecycleerde kunststoffen in verpakkingen te verhogen. Er komen verplichte, bindende percentages voor.
Gunstige effecten
De Commissie stelt dat de voorgestelde maatregelen zullen leiden tot een vermindering van broeikasgasemissies en waterverbruik. Ook wordt gewezen op positieve effecten op de economie en de werkgelegenheid, vooral bij kleine en middelgrote bedrijven, en besparingen voor consumenten.
Het voorstel moet eenheid brengen in de geldende regels in EU-lidstaten. Zo zal op elk deel van een verpakking worden aangegeven waar de verpakking van is gemaakt en in welke afvalstroom deze moet eindigen. Dezelfde symbolen en labels (bijvoorbeeld op afvalcontainers) zullen in de hele EU worden gebruikt.
Eén van de problemen met de huidige richtlijn voor verpakking en verpakkingsafval is dat er grote verschillen tussen lidstaten zijn, omdat landen de richtlijn elk op hun eigen manier in nationale wetten hebben kunnen omzetten. Daarom giet de Commissie de voorgestelde maatregelen nu in de vorm van een verordening. Een verordening heeft rechtstreekse werking waardoor de regelgeving uniform zal zijn in de verschillende lidstaten.
Decentrale relevantie
Overheden zullen rekening met de plannen moeten houden bij hun overgang naar een volledig circulaire economie. Ze kunnen ook sectoren in het bedrijfsleven stimuleren die hierdoor geraakt worden, zoals industrie, producenten van levensmiddelen, de horeca en glastuinbouw.
Volgende stappen
Het voorstel voor de verordening zal door het Europees Parlement en de Raad worden besproken voor erover onderhandeld wordt en het aangenomen kan worden.
Wilt u meedenken over het beleid inzake verpakkingen en verpakkingsafval? Dat kan via de raadpleging die de Commissie open heeft gesteld, zie deze website (scroll naar onderen op de pagina). U kunt uw feedback geven tot 30 januari 2023.
Bron:
Voorstel voor een herziening van de EU-wetgeving inzake verpakking en verpakkingsafval, Europese Commissie
Meer informatie:
Persbericht, Europese Commissie
