De effectiviteit van de Europese Unie is in sterke mate afhankelijk van het vertrouwen dat de burgers in de Unie hebben. Transparantie en verantwoording van de EU zijn hiervoor van groot belang en moeten verder versterkt worden. Dat staat in een gezamenlijke verklaring van Nederland, Estland, Ierland, Luxemburg, Slovenië en Zweden. Om de openheid van de Unie te vergroten willen de landen meer inzicht bieden in de onderhandelingen over wetgeving en tevens betere toegang bieden tot documenten die belangrijk zijn in het wetgevingsproces. Vorige week schreven we al over deze verklaring en de reactie van de Europese Ombudsman. Wat zijn echter de concrete voorstellen?
Informeel voorstel
De verklaring draagt als titel ‘Increasing transparency & accountability: The key to a better functioning of the Union’ en werd gepresenteerd tijdens een bijeenkomst van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken op 18 juni. Het betreft een zogenoemd non-paper. Dit is een informeel voorstel waar de indiener van het voorstel niet aan gehouden kan worden. De belangrijkste boodschap van de verklaring is dat transparantie en toegang tot informatie essentieel zijn om burgers dichter bij de EU te betrekken en daarmee de legitimiteit van de Unie te vergroten.
Verantwoordingsplicht
Voor het verbeteren van de transparantie doen Nederland en de andere betrokken lidstaten drie voorstellen. Het eerste voorstel moet het belang van de verantwoordingsplicht van de Europese instituties stevig verankeren in de strategische agenda van de Europese Raad, waarin alle regeringsleiders vertegenwoordigd zijn. Uit deze agenda moet blijken dat de verantwoordingsplicht serieus wordt genomen, en dat alle lidstaten vastbesloten zijn deze verder te versterken.
Trilogen
Het tweede voorstel moet meer inzicht bieden in de onderhandelingen over Europese wetgeving. De verklaring doet een aantal suggesties met betrekking tot de trilogen. Dit zijn door de Commissie gefaciliteerde informele onderhandelingen over wetgevingsvoorstellen tussen de Raad, waarin de lidstaten vertegenwoordigd zijn, en het Europees Parlement. Deze vinden doorgaans achter gesloten deuren plaats. Voordat de onderhandelingen tussen de Raad en het Parlement van start gaan moeten de lidstaten eerst onderling een onderhandelingsmandaat overeenkomen. De lidstaat die tijdelijk voorzitter is van de EU onderhandelt vervolgens namens de gehele Raad met het Parlement. De Europarlementariër die rapporteur is voor het betreffende wetgevingsvoorstel onderhandelt namens het Parlement.
De verklaring beoogt het invoeren van een Algemene Oriëntatie (AO), die formeel moet worden goedgekeurd om een mandaat te stellen voor de Raadsvoorzitter. De AO is een beleidsdocument dat inzicht zou moeten bieden in de belangrijkste discussiepunten en de individuele standpunten van lidstaten binnen de Raad die als basis dienen voor de onderhandelingen met het Parlement. Door de invoering van een dergelijk document kunnen alle Raadsformaties, die per beleidsterrein zijn ingericht, dezelfde werkwijze aanhouden.
De zes lidstaten willen ook meer openheid tijdens de triloogonderhandelingen door het publiceren van zogenoemde legislative milestones, waarin de voortgang van de onderhandelingen wordt gedeeld. Tevens staat in de verklaring dat de transparantie van de trilogen zou kunnen worden vergroot door het publiceren van de vergaderdata en de agenda’s en het actief verspreiden van informatie over het eindresultaat van de onderhandelingen.
Openbaarheid van documenten
Het derde voorstel bepleit de transparantie over de gehele reikwijdte van het wetgevingsproces. Zo moet er een interinstitutionele database komen, waarin de documenten van zowel de Europese Commissie, het Parlement en de Raad te vinden zijn.
Het doel van het non-paper is om de agenda van de Europese instellingen voor de komende jaren te beïnvloeden.
Bron
Increasing transparency & accountability: The key to a better functioning of the Union, non-paper
Meer informatie
Europees recht en beleid decentraal, Kenniscentrum Europa Decentraal
Betere regelgeving, Kenniscentrum Europa Decentraal
Nederland voorstander van meer transparantie en verantwoording in de EU, Expertisecentrum Europees Recht
