Het EU-landbouwbeleid wordt hervormd. Het is nog niet duidelijk wat voor invulling het zogeheten Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) gaat krijgen, maar het Commissievoorstel voor het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) bevat in ieder geval een pakket aan bezuinigingen. De beoogde nieuwe Eurocommissaris voor landbouw, Janusz Wojciechowski, zal verantwoordelijk worden voor het uitvoeren van een beleid waar de komende tijd over onderhandeld wordt.
Het GLB en het MFK
In beginsel wordt elke zeven jaar het Meerjarig Financieel Kader (MFK) vastgesteld, die in grote lijnen de EU-meerjarenbegroting bevat. Het huidige MFK loopt van 2014 tot en met 2020 en het volgende MFK zal van 2021 tot en met 2027 lopen. De MFK-onderhandelingen, en daarmee de onderhandelingen over het GLB, zijn nog in volle gang. Ongeveer een derde van de EU-begroting komt ten goede aan het GLB. De financiële middelen voor het GLB van de huidige MFK-periode bedragen € 408,31 miljard. Het GLB bestaat uit twee pijlers. Onder de eerste pijler valt directe inkomensondersteuning bestaande uit subsidies die direct vanuit de EU ten goede komen aan Europese boeren; en markt- en prijsbeleid, waarmee de EU grote fluctuaties in de prijzen van landbouwproducten tracht te voorkomen. De tweede pijler is het Europees Fonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO). Dit is een fonds dat door lidstaten naar eigen inzicht binnen het kader van plattelandsontwikkeling besteed mag worden. De grootste voorwaarde voor het verkrijgen van subsidie uit dit fonds is dat lidstaten zelf ook eigen financiële middelen ter beschikking stellen voor het doel waar ze de subsidie voor aanvragen. In Nederland worden deze fondsen verstrekt vanuit het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP).
Het GLB 2021-2027
Het MFK-voorstel van de Europese Commissie van 2 mei 2018 behelst onder andere een bezuiniging van 15% op het budget voor het GLB. In het voorstel daalt het GLB naar € 365 miljard. Uit het voorstel van de Commissie blijken daar meerdere redenen voor, waaronder de uittreding van het VK uit de EU en een beoogde versimpeling en effectievere inrichting van het GLB. Daarbij moet volgens de Commissie het accent worden gelegd op het klimaat, het stimuleren van innovatie en de verduurzaming van de landbouwsector. Verder valt op dat de Commissie kleine landbouwbedrijven wil ondersteunen door de hectare-afhankelijke directe betalingen te verhogen voor het landbouw-MKB.
Verordeningen voor het nieuwe GLB
De Commissie heeft op 1 juni 2018 twee voorstellen voor verordeningen ingediend. Deze betreffen respectievelijk strategische GLB-plannen (2018/0216 (COD)) en financiering, beheer en monitoring van het GLB (2018/0217 (COD)). Deze verordeningen kunnen onder meer betekenen dat er meer verantwoordelijkheden voor informatievergaring ten behoeve van monitoring bij de provincies komen te liggen. Meer informatie over deze verordeningen en hun betekenis voor uw provincie kunt u vinden in de EU-wijzer voor provincies. Ook berichtten we al eerder over de gevolgen van de beoogde veranderingen in het GLB.
Beleidsplannen nieuwe Commissie
In de missiebrief aan Wojciechowski maakt de nieuwe Commissievoorzitter Ursula von der Leyen haar streven kenbaar de onderhandelingen voor het nieuwe GLB in 2020 af te ronden. Dit opdat in 2021 bij aanvang van de nieuwe MFK-periode direct begonnen kan worden met de uitvoering van een hervormd GLB. Zo moet de Europese voedselvoorziening in 2050 volledig duurzaam ingericht zijn. Ook moet de netto-uitstoot van broeikasgassen door de landbouwsector in 2050 nul bedragen.
Standpunt Nederland
Jaarlijks gaat er in het kader van het GLB meer dan € 900 miljoen naar Nederland in de vorm van directe betalingen aan boeren of subsidies via de Nederlandse uitwerking van het ELFPO. In de kamerbrief van ministers Blok en Hoekstra van respectievelijk Buitenlandse Zaken en Financiën wordt duidelijk dat de beoogde bezuinigingen (op zowel het GLB als het Cohesiebeleid) positief door het kabinet worden ontvangen. Het krimpen van de EU door de Brexit moet volgens het kabinet een evenredige neerwaartse bijstelling van het MFK betekenen. Daarentegen is het kabinet wel van mening dat er te weinig fondsen voor plattelandsontwikkeling ten goede van Nederland komen. Het Interprovinciaal Overleg (IPO) gaf in 2018 in een position paper aan dat de decentralisering en versimpeling van het GLB als positief wordt beschouwd. De voorgenomen verhoging van basisbetalingen per hectare sluit echter minder goed aan bij de positie van het IPO.
EU-wijzer voor provincies
Wilt u op de hoogte blijven van de onderhandelingen over het GLB? Raadpleeg dan de EU-wijzer voor provincies.
Bron:
Mission letter to Janusz Wojciechowski, Von der Leyen-Commissie
Zie ook:
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, Kenniscentrum Europa Decentraal
Meerjarig Financieel Kader: wat is de stand van zaken?, nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal
Cohesiebeleid, Kenniscentrum Europa Decentraal
