Onderhandelaars van het Europees Parlement en de Europese lidstaten hebben een akkoord bereikt over een nieuwe richtlijn die klokkenluiders moet beschermen. Om klokkenluiders aan te moedigen misstanden binnen hun eigen organisatie aan te kaarten, moeten gemeenten met meer dan 10.000 inwoners een interne meldprocedure opzetten.
Bescherming klokkenluiders
De EU komt met wetgeving om klokkenluiders te beschermen, omdat slechts tien lidstaten, waaronder Nederland, wettelijke maatregelen hebben op dit gebied. Aangezien klokkenluiders momenteel onvoldoende beschermd worden, blijven misstanden vaak verborgen. Naar schatting levert dit alleen al op het terrein van Europese aanbestedingen tussen de € 6 en € 9 miljard per jaar aan schade op. De Europese Commissie gaf eerder al aan dat Europese wetgeving met het oog op misstanden bij aanbestedingen van groot belang is.
De nieuwe richtlijn moet ervoor zorgen dat klokkenluiders beschermd worden tegen represailles wanneer ze misstanden aan het daglicht brengen, hetzij binnen een organisatie of in het openbaar. Te denken valt aan bescherming tegen ontslag, schorsing of intimidatie. Ook personen die een klokkenluider helpen, zoals collega’s, familieleden of journalisten, worden door de nieuwe wetgeving beschermd.
Interne procedure
Door de Europese regelgeving wordt het intern aan de kaak stellen van misstanden aangemoedigd. Bedrijven met meer dan 50 werknemers en gemeenten met meer dan 10.000 inwoners moeten een interne meldprocedure opzetten. Bij een melding moet de identiteit van de klokkenluider beschermd worden en dient er binnen drie maanden gevolg gegeven te worden aan deze melding.
Wanneer de interne procedure geen effect heeft, mag een klokkenluider er ook voor kiezen de klacht buiten de organisatie kenbaar te maken. In Nederland kan dat onder meer bij het Huis voor Klokkenluiders. Nederland kent sinds 2016 ook zijn eigen maatregelen op dit gebied: de Wet Huis voor Klokkenluiders. Deze nationale wet richt zich, net als de Europese richtlijn, in het bijzonder op misstanden met een maatschappelijk belang. Te denken valt aan milieubescherming en bescherming van persoonsgegevens in het sociaal domein.
Bron
First EU-wide protection for whistle-blowers agreed, persbericht Europees Parlement
Meer informatie
Klokkenluiders Europees beschermd, nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal
Directive on the protection of persons reporting on breaches of European Union law, Richtlijnvoorstel Europese Commissie
Wet Huis voor Klokkenluiders, Rijksoverheid
Advies bij misstanden, Huis voor Klokkenluiders
