Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft een modelinformatieprotocol opgesteld dat gemeenten kunnen gebruiken wanneer zij gegevens willen delen om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan. Gemeenten gaven eerder aan bij de uitwisseling van deze gegevens in de knel te komen met de regels rondom privacy en gegevensbescherming. Het protocol biedt gemeenten een stappenplan om te kijken hoe gegevens verder verwerkt kunnen worden, binnen de huidig geldende sectorale wetgeving.
Protocol
Het modelinformatieprotocol is bedoeld als een handleiding en basis voor het inrichten van de informatiedeling binnen de gemeentelijke organisatie zelf. Het beschrijft aan de hand van een stappenplan welke mogelijkheden gemeenten hebben om informatie op een rechtmatige manier te delen, binnen de grenzen van bestaande (privacy)wetgeving. Het protocol bevat een overzicht van relevante wetgeving waar gemeenten mee te maken krijgen bij het verkrijgen van gegevens ter bestrijding van ondermijning. Het gaat met name om wettelijke taken en bevoegdheden die zien op openbare orde en bevordering van de leefbaarheid. Bij iedere stap van het beschreven proces moet een gemeente de afweging maken of bepaalde persoonsgegevens verder mogen worden verstrekt op basis van deze wettelijke taken en bevoegdheden.
Ondermijning en privacy
Gemeenten gaven eerder aan bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit in de knel te komen met de privacy- en gegevensbeschermingsregels. Volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) mogen gegevens die betrekking hebben op natuurlijke personen (persoonsgegevens) alleen worden gedeeld wanneer daar een rechtmatige grondslag voor bestaat. Bijvoorbeeld wanneer dit in de wet is vastgelegd of de betrokken personen daarvoor toestemming hebben gegeven. Voor gemeenten was het onduidelijk welke grondslag zij konden gebruiken om informatie over criminelen te delen, zowel met andere burgemeesters als met andere afdelingen binnen hun eigen gemeente.
Advies Raad van State
Reeds in 2017 hebben burgemeesters van de Nederlandse veiligheidsregio’s middels een ‘Proeve van wetgeving’ gevraagd om een grondslag te creëren voor deze problematiek. Zij stelden daarin voor om de openbare-ordetaak van burgemeesters uit te breiden met de verantwoordelijkheid voor ‘het voorkomen en bestrijden van criminele activiteiten.’
Op aanvraag van het ministerie van J&V adviseerde de Raad van State (RvS) dat een soepeler kader omtrent gegevensuitwisseling mogelijk een goede stap is in de aanpak van ondermijnende criminaliteit, maar dat het uitbreiden van de openbare-ordetaak daar niet de meest geschikte oplossing voor was. Eerder kan gedacht worden aan het opnemen van een algemene grondslag voor gegevensuitwisseling in de Gemeentewet. Bijvoorbeeld de toevoeging dat de burgemeester bevoegd wordt om in het kader van zijn openbare-ordetaak gemeentelijke gegevens (‘signalen’) te verwerken binnen een bij de gemeente in te richten meldpunt, met het oog op het tegengaan van nader te omschrijven vormen of een nader afgebakend terrein van ondermijnende criminaliteit.
In haar advies gaf de RvS het ministerie ook de aanbeveling mee om een privacyprotocol voor binnengemeentelijke gegevensuitwisseling rond ondermijnende criminaliteit te creëren. Met het modelinformatieprotocol voorziet het ministerie van J&V hierin. Bij het opstellen van het protocol zijn verschillende gemeenten, de VNG en de Autoriteit Persoonsgegevens betrokken geweest. Het privacyprotocol van de gemeente Rotterdam heeft als basis gediend voor het model.
Concrete knelpunten bespreken
In zijn begeleidende brief bij het modelprotocol geeft minister Grapperhaus verder aan dat er komende tijd bijeenkomsten in het land worden georganiseerd. Hier kunnen gemeenten hun concrete vragen over gegevensuitwisseling bij ondermijning bespreken. Voor knelpunten die niet opgelost kunnen worden, zullen andere oplossingen worden gezocht. Het is mogelijk dat hiervoor bepaalde sectorale wetgeving gewijzigd dient te worden.
Bron:
Model privacy protocol binnengemeentelijke gegevensdeling, Ministerie van Justitie en Veiligheid
Meer informatie
Algemene verordening gegevensbescherming, Kenniscentrum Europa Decentraal
Gemeenten en burgemeesters pleiten voor uitbreiding van de openbare-ordetaak, Kenniscentrum Europa Decentraal
Kamerbrief Modelinformatieprotocol intragemeentelijke informatiedeling bij aanpak ondermijning, Ministerie van Justitie en Veiligheid
Voorlichting over de rol van gemeenten in de bestuurlijke en integrale aanpak van ondermijning, Raad van State
Ondermijning, VNG
