Onze gemeente werd door een van onze internationale partners bij de uitvoering van een EU-project gewezen op de mogelijkheid om te kiezen voor het samenwerkingsinstrument ‘Europese Groepering voor Territoriale Samenwerking’. Wat is dit voor instrument en wat zijn de voorwaarden en voordelen om er gebruik van te maken?
Antwoord in het kort
In een Europese Groepering voor Territoriale Samenwerking (EGTS) kunnen openbare entiteiten van verschillende lidstaten zich verenigen in een nieuwe entiteit met rechtspersoonlijkheid. Het biedt een structuur om de grensoverschrijdende, transnationale en interregionale samenwerking tussen de lidstaten of hun regionale en lokale overheden te vergemakkelijken en te bevorderen. Ook kan dit samenwerkingsinstrument belast worden met de uitvoering van programma’s die door de EU worden medegefinancierd of andere grensoverschrijdende samenwerkingsprojecten (al dan niet gesteund door de EU). Hieronder gaan we in op de achtergrond, voorwaarden en voordelen van het gebruik van dit instrument en benoemen we enkele voorbeelden.
Achtergrond
Omdat de EU-lidstaten moeilijkheden ondervonden bij grensoverschrijdende samenwerking en de bestaande instrumenten tegenvallende resultaten lieten zien, werd in 2007 het concept EGTS gelanceerd. In 2013 zijn de bestaande regels verduidelijkt met het oog op het vergemakkelijken van het opzetten en het functioneren van de EGTS.
EGTS
De taken en bevoegdheden van een EGTS worden door haar leden in een overeenkomst vastgesteld. Een EGTS kan zich in grote lijnen bezighouden met:
– het uitvoeren van programma’s of projecten voor territoriale samenwerking die de Gemeenschap mede financiert – met name uit de structuurfondsen, zoals het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het daaronder vallende Interreg en het Europees Sociaal Fonds+ (ESF+).
– het uitvoeren van acties voor territoriale samenwerking waarvan het initiatief ligt bij de lidstaten en hun regionale en lokale overheden.
Voorbeelden
Voorbeelden van activiteiten van een EGTS zijn:
-het beheer van grensoverschrijdende transportfaciliteiten of ziekenhuizen;
-de uitvoering of het beheer van grensoverschrijdende ontwikkelingsprojecten, bijvoorbeeld op het terrein van natuurbeheer;
-de uitwisseling van ervaringen en good practices;
-het beheer van gemeenschappelijke grensoverschrijdende programma’s die projecten kunnen financieren die van gemeenschappelijk belang zijn voor de EGTS-partners.
De Euregio Maas-Rijn een voorbeeld van een EGTS. De volledige lijst van EGTS’en is hier te vinden.
Voorwaarden EGTS
Een EGTS kan worden opgezet door partners in ten minste twee lidstaten die tot een of meer van de volgende categorieën behoren:
-lidstaten;
-regionale overheden;
-lokale overheden;
-publiekrechtelijke instellingen;
-verenigingen van instellingen die tot een of meer van deze categorieën behoren.
Statuten
De EGTS treedt op namens haar leden, die in speciale overeenkomsten hun statuten vaststellen. In deze overeenkomsten worden de organisatie en de activiteiten van de EGTS beschreven. De activiteiten blijven beperkt tot het gebied waarop de leden willen samenwerken. Ook de bevoegdheden van de EGTS blijven beperkt tot die van hun leden. Een EGTS heeft geen overheidsbevoegdheden zoals beleidsvorming en regelgevende bevoegdheden.
Juridische entiteit
De interpretatie en de toepassing van de overeenkomst worden geregeld door het recht van de lidstaat waar de EGTS officieel gevestigd is. De leden kunnen beslissen of de EGTS een afzonderlijke juridische entiteit is, danwel of de taken van de EGTS aan een van de leden worden gedelegeerd.
Begroting
De leden stellen jaarlijks een begrotingsraming voor de EGTS vast. In geval van schulden zijn de leden financieel aansprakelijk naar rato van hun bijdrage.
Voordelen van een EGTS
- De leden kunnen één juridische entiteit opzetten en één reeks voorschriften hanteren om gemeenschappelijke initiatieven in twee of meer lidstaten uit te voeren;
- Stakeholders in twee of meer lidstaten kunnen samen aan gemeenschappelijke initiatieven werken zonder dat daarvoor een internationaal akkoord hoeft te worden gesloten dat door de nationale parlementen moet worden geratificeerd;
- De lidstaten kunnen samen en rechtstreeks reageren op oproepen tot het indienen van voorstellen in het kader van territoriale programma’s van de EU zoals Interreg en kunnen samen als één beheersautoriteit optreden.
