Onze gemeente wil wegonderhoudwerkzaamheden laten verrichten waarvan de waarde boven de Europese aanbestedingsdrempel ligt. Het wegdek is door toedoen van derden ernstig beschadigd geraakt en wegens verzakkingen is een onveilige verkeerssituatie ontstaan.
Antwoord in het kort:
Ja, dat mag mits er wordt voldaan aan de volgende voorwaarden:
- er is sprake van een onvoorziene gebeurtenis voor de aanbestedende dienst;
- de dwingende spoed is onverenigbaar met de termijnen van andere procedures;
- er moet een causaal verband zijn tussen de dwingende spoed en de onvoorziene gebeurtenis;
- en de omstandigheid waarop een beroep wordt gedaan mag niet te wijten zijn aan de aanbestedende dienst zelf.
Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking
Voor een geldig beroep op dwingende spoed, zal de aanbestedende dienst moeten bewijzen dat aan deze voorwaarden wordt voldaan. In dat geval kan er gebruik gemaakt worden van een kortere Europese aanbestedingsprocedure: de onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking (artikel 32 lid 2 sub c Richtlijn 2014/24 en artikel 2.32 lid 1 sub c Aanbestedingswet 2012).
Onvoorzienbaarheid
Er kan enkel sprake zijn van dwingende spoed bij gebeurtenissen die niet voorzien konden worden door aanbestedende dienst. De aanbestedende dienst mag geen verwijt kunnen worden gemaakt voor de onvoorziene omstandigheid. Als de aanbestedende dienst alleen vanwege tijdgebrek wil afwijken van een reguliere Europese aanbestedingsprocedure, wordt dit niet beschouwd als dwingende spoed.
Absolute uitzonderingsgevallen
Wanneer er een gevaarlijke situatie is ontstaan door toedoen van derden, kan de gemeente in beginsel een beroep doen op dwingende spoed. De gemeente moet dan afwegen of de reparatie van de kapotte weg een beperking van de mededinging en de interne marktregels (zoals de aanbestedingsregels) rechtvaardigt. De uitzonderingsgrond van dwingende spoed is echter een restrictieve bepaling. Zij kan alleen in absolute uitzonderingsgevallen worden ingeroepen. Er is nog geen duidelijk Europees voorbeeld van een geslaagd beroep op deze uitzonderingsgrond.
De Europese Commissie heeft in de mededeling ‘over de regels inzake overheidsopdrachten in verband met de huidige asielcrisis’ in paragraaf 3 wel uiteengezet op welke wijze de clausule moet worden geïnterpreteerd.
Geslaagd beroep
In een nationale zaak (KG ZA 09-650) is een beroep op dwingende spoed goedgekeurd. Het ging hier om een aanbestedingsprocedure bij het CBS over de levering van kantoormeubilair. Een van de inschrijvers, Kembo, had de opdracht gekregen maar ging failliet. Het CBS sloot daarop een overeenkomst met de onderaannemer van Kembo. Een andere inschrijver vond echter dat hiervoor een nieuwe aanbestedingsprocedure nodig was. De voorzieningenrechter concludeerde dat het CBS voldoende heeft aangetoond dat wegens spoedeisendheid een nieuwe aanbestedingsprocedure niet verplicht was.
Raamovereenkomst
Alleen in stikt noodzakelijke gevallen mag er gebruik worden gemaakt van de onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking. Dit betekent dat het slechts een tijdelijke oplossing kan zijn om een urgente noodzaak te vervullen. Voor de toekomst moet vervolgens een constructieve oplossing worden gevonden. Het kan bijvoorbeeld verstandig zijn om een raamovereenkomst te sluiten voor het verrichten van genoemde spoedklussen aan de openbare weg. Het is dan mogelijk om zodra zich een calamiteit voordoet, direct een partij uit de overeenkomst op te roepen om de reparaties te verrichten. Hiervoor hoeft dan geen aanbesteding gehouden te worden.
Meer informatie
Aanbestedingsprocedures, Kenniscentrum Europa Decentraal
Jurisprudentie dwingende spoed, Kenniscentrum Europa Decentraal
Raamovereenkomsten, Kenniscentrum Europa Decentraal
Mededeling ‘over de regels inzake overheidsopdrachten in verband met de huidige asielcrisis’, Europese Commissie
