Wat zijn de kaders waarbinnen een bouwteamopdracht voor ontwerp en bouw van een multifunctioneel schoolgebouw, een gymnastieklokaal, peuterspeelzaal en 18 schoolappartementen moet worden aanbesteed? De bouwkosten bedragen ongeveer € 5,5 miljoen. Mag je het ontwerpgedeelte en de bouw als één opdracht zien of moet je altijd splitsen? Of hangt dit af van bijvoorbeeld de Europese drempelbedragen voor werken en diensten?
Antwoord in het kort
Deze vraag heeft betrekking op de verhouding tussen samenhangende werken en diensten. Om te bepalen of er sprake is van één opdracht of meerdere afzonderlijke opdrachten, kunnen de definities van werk, levering en dienst in Richtlijn 2014/24 worden geraadpleegd. Hierin wordt bepaald dat een overheidsopdracht voor ‘werken’, naast de uitvoering van een werk, ook mede het ontwerp daarvan kan omvatten (artikel 2 lid 1 sub 6). De aanbestedende dienst kan in beginsel de opdrachten zowel afzonderlijk als gezamenlijk aanbesteden. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat het splitsen van de opdracht met als doel aan het aanbestedingsregime te ontkomen verboden is.
Verduidelijking definitie
Een werk wordt gedefinieerd in de richtlijn als “het product van een geheel van bouwkundige of civieltechnische werken dat ertoe bestemd is als zodanig een economische of technische functie te vervullen” (artikel 2 lid 7 Richtlijn 2014/24). De definitie is in jurisprudentie van het Hof van Justitie van de EU verduidelijkt (namelijk in zaak C-16/98). Er moet op basis van het (gewenste) resultaat worden gekeken of de verschillende elementen van een opdracht eenzelfde economische en technische functie vervullen. De functionele samenhang van het eindresultaat geeft dus de doorslag.
De richtlijn geeft verder nog een hulpmiddel om te bepalen of een overheidsopdracht een werk is door middel van de NACE-lijst (Bijlage II). In de bijlage vindt u welke werkzaamheden in de bouwnijverheid vallen onder overheidsopdrachten voor werken.
Indien het ontwerp en uitvoering als één overheidsopdracht voor werken wordt aanbesteed, zal de waarde van beide onderdelen moeten worden opgeteld om de waarde van de totale opdracht te bepalen.
Gemengde opdracht of samenloop
Bij een gemengde opdracht moet bepaald worden of alle elementen deel uitmaken van één aanbestedingsplichtige opdracht, of dat er sprake is van meerdere losse opdrachten. Wanneer er sprake is van één opdracht, moet worden gekeken naar wat het hoofdvoorwerp is. Zo kan bepaald worden of een opdracht als werk, levering of dienst moet worden aanbesteed. De intentie en de grootste waarde bepalen het hoofdvoorwerp van de opdracht. Is er sprake van een samenloop van opdrachten, dan moeten deze apart worden aanbesteed.
Afzonderlijke opdrachten
Er kan ook sprake zijn van meerdere afzonderlijke, onsamenhangende overheidsopdrachten. De aanbestedende dienst is dan niet verplicht onder de Europese richtlijnen om deze samen te voegen maar kan ze als zelfstandige losse opdrachten aanbesteden. Het is echter niet toegestaan om bewust opdrachten te splitsen om onder de aanbestedingsplicht uit te komen (artikel 5 lid 3 Richtlijn 2014/24).
Percelenregeling
Het is wel mogelijk om beide delen van de opdracht apart aan te besteden, als er gebruik wordt gemaakt van de percelenregeling (artikel 46 lid 1 Richtlijn 2014/24). De ontwerpdiensten kunnen dan als perceel van de opdracht (het werk) worden gezien. Voor de waardebepaling van de opdracht wordt de totale geraamde waarde van de verschillende percelen bij elkaar opgeteld (artikel 5 lid 8 Richtlijn 2014/24). Percelen hoeven niet te worden aanbesteed als ze minder dan € 1 miljoen en niet meer dan 20% van de totale waarde van de opdracht vertegenwoordigen (artikel 5 lid 10 Richtlijn 2014/24).
Waarschuwing
Wanneer de gehele opdracht net onder de drempelwaarde blijft, hoeft u formeel niet Europees aan te besteden. Let er in dat geval echter wel op dat de Europese Commissie zeer strenge eisen stelt aan transparantie, openbaarheid en non-discriminatie; zeker bij een opdracht die de drempel van de richtlijn dicht nadert, is het daarom verstandig alsnog Europees aan te besteden.
Meer informatie
Gemengde opdrachten, Kenniscentrum Europa Decentraal
Moet een gemeente de waarde van losse opdrachten voor ingenieursbureaus optellen om de juiste aanbestedingsprocedure te kiezen?, Kenniscentrum Europa Decentraal
