De Richtlijn Hernieuwbare energie (RED) schetst het kader voor duurzaamheidscriteria binnen de EU. Naar aanleiding van de Green Deal en de klimaatverordening uit 2021, acht de Commissie het noodzakelijk om de RED II aan te passen omdat de ambities in de richtlijn inmiddels achterhaald zijn. Het Europees Parlement heeft op 12 september 2023 het voorstel voor de RED III goedgekeurd. De invoering van RED III heeft gevolgen voor wat betreft vergunningverleningsprocessen en verduurzaming die ook decentrale overheden raken.
De Richtlijn Hernieuwbare Energie
De Europese wetgeving op het gebied van hernieuwbare energie is hoofdzakelijk vastgelegd in de Richtlijn hernieuwbare energie (RED I: 2009/28/EG, herzien door RED II; Richtlijn (EU) 2018/2001). De RED II had als doel om tegen 2030 32% van de totale energieconsumptie uit hernieuwbare energie te halen. Nadat de RED II in werking is getreden heeft de EU haar klimaatdoelstellingen verhoogd en de Europese klimaatverordening in 2021 aangenomen. Uit de klimaatverordening 2021 volgen strengere CO2-emissiereductie doelstellingen. Ook heeft de EU strengere maatregelen onder de Green Deal aangenomen en actieplannen voorgesteld, zoals bijvoorbeeld het EU Wind Power Action Plan. Om deze nieuwe klimaatdoelen te kunnen realiseren, is volgens de Europese Commissie noodzakelijk om de RED II te herzien. Inmiddels is de RED III door de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Europese Raad goedgekeurd en zal deze regelgeving binnenkort gepubliceerd worden en in werking treden.
Wat gaat er veranderen?
De RED III is eerder een wijziging dan een totale herziening, omdat de kern van de verordening niet is veranderd. Wat wel gaat veranderen zijn de streefcijfers. De EU heeft nu in de RED III als bindende doelstelling om 42,5% van de totale energieconsumptie uit hernieuwbare energie te winnen. Verder legt de EU vast dat het gebruik van hernieuwbare brandstof van niet biologische oorsprong (RFNBO’s) moet worden verhoogd. Denk hier aan hernieuwbare elektriciteit of hernieuwbare waterstof. Bovendien hebben lidstaten onder de RED III een keuze te maken: in 2030 29% van de gehele energieconsumptie uit hernieuwbare energie winnen of in 2030 een CO2-reductie van 14,5% gerealiseerd hebben. Dit zijn bindende doelen waar lidstaten zich aan moeten houden.
Een ander belangrijk punt dat de RED III aanpakt zijn de vergunningverleningsprocessen en dan met name het versnellen ervan. Volgens de RED III zijn lidstaten verplicht om hernieuwbare energie versnellingsgebieden (RAA’s) aan te wijzen. Zodra een RAA in een lidstaat is vastgesteld, gelden voor deze gebieden versnelde vergunningprocessen. De afhandelingsduur blijft natuurlijk afhankelijk van de complexiteit van een aanvraag, maar in het algemeen moeten de procedures twee keer zo snel worden afgehandeld.
Wat betekent dat voor Nederland?
Volgens de Kamerbrief RED III-implementatie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zijn er een aantal stappen te nemen, zodat de Verordening per 1 januari 2025 in kan gaan. In het komend jaar moeten drie nationale regelingen worden herzien om de RED III te implementeren: het Besluit energie vervoer, de Regeling energie vervoer en de Wet milieubeheer (met name titel 9.7 en 9.8). Ook moet Nederland belangrijke stappen zetten met betrekking tot RFNBO’s. Momenteel is 1% van waterstof in Nederland een RFNBO- dit moet tot 2030 naar 40% worden verhoogd.
Wat voor Nederland ook belangrijk wordt is de verduurzaming van gebouwen om energieconsumptie te verlagen. De EU stelt dat de overheid hier een voorbeeldfunctie in heeft en een groot deel van overheidsgebouwen moet verduurzamen. De doelstelling vanuit de EU is om 49% van energieverbruik in gebouwen uit hernieuwbare energie te winnen. Daarvoor zijn strengere eisen in de nationale bouwwetgeving en subsidies nodig.
Voor het versnellen van vergunningverleningsprocessen moet Nederland verder een inventarisatie van RAA’s opstellen. Een RAA-gebied mag echter geen Natura 2000 gebied zijn. Voor aangewezen RAA -gebieden gelden onder de RED III snellere vergunningverleningsprocessen. Vergunningaanvragen voor de installatie van zonnepanelen bij woningbouwprojecten en renovatie-/verduurzamingsprojecten moeten straks binnen 3 maanden zijn afgehandeld in Nederland. Bij warmtepompen met een elektrisch vermogen onder de 50 MW moeten aanvragen zelfs binnen één maand behandeld worden en in het geval van een grondwaterpomp moet de aanvraag binnen drie maanden behandeld worden. Meer informatie kunt u hier vinden.
Decentrale relevantie
Decentrale overheden worden door de wijzigingen in de RED III ook geraakt. Vooral wat betreft vergunningverlening in het kader van milieu, ligt de bevoegdheid in Nederland veelal bij decentrale overheden. Verduurzaming van vervoer en gebouwen zijn ook belangrijke onderwerpen waarmee decentrale overheden in aanraking komen. Om het doel van 42,5% hernieuwbare energie te bereiken zijn niet alleen de Rijksoverheid, maar ook decentrale overheden verantwoordelijk. Meer over hernieuwbare energie en de RED is op deze website te vinden.
Bronnen
Praktijkvraag Noodverordening Hernieuwbare Energie, KED
Kamerbrief start RED III-implementatie
