Dieter Staat behartigt als EU lobbyist de Unie van Waterschappen en Vewin in Brussel bij de Europese instellingen. Gezien de grote impact en het belang van Europese wetgeving werken de waterschappen en de Nederlandse waterbedrijven nauw samen. We spraken hem in Brussel over recente uitdagingen en vroegen hem om ‘tips & tricks’ voor decentrale overheden.
Weten de Nederlandse waterschappen jou te vinden?
Zeker. Wij zijn elke maandag in Den Haag. ’s Ochtends bij Vewin, de vereniging van waterbedrijven in Nederland en ’s middags bij de Unie van Waterschappen (UvW). Hier heb ik dan allerlei overleggen met collega’s en we gaan ook vaak naar de bestuurlijke commissies en ambtelijke werkgroepen van de UvW. Ook organiseren we regelmatig werkbezoeken in Nederland en komen waterschappers vaak naar Brussel. De band is goed. Ik moet wel mijn tijd goed verdelen tussen Brussel en Nederland. Ons kantoor in Brussel bestaat uit twee lobbyisten. Daardoor kunnen we niet voor alle waterschappers in Nederland even zichtbaar zijn, maar dit soort interviews helpen hier gelukkig bij.
Benaderen de waterschappen jou ook proactief?
Ik werk nu 6 jaar in deze functie, hierdoor heb ik een mooi netwerk bij de waterschappen kunnen opbouwen en weten mensen mij goed te vinden. Bovendien word ik goed gevoed met voorbeelden uit het dagelijks werk van de waterschappen. Die krijg ik bijvoorbeeld via de verschillende ambtelijke themagroepen van de Unie van Waterschappen. Dat zijn meer informelere verbanden, op ambtelijk niveau. Hier worden ontwikkelingen besproken die dan even tegen het licht gehouden worden. Deze themagroepen gebruiken we ook om praktijkvoorbeelden op te halen en mee te nemen naar Brussel.
“De energietransitie heeft een enorme impact op het werk van de waterschappen.”
De energietransitie is een belangrijk en groot vraagstuk. Welke rol kunnen waterschappen hierin spelen?
Waterschappen zijn hier intensief mee bezig en willen al in 2025 honderd procent energieneutraal worden. Het afvalwaterzuiveringsproces bevat enorm veel potentie om energie terug te winnen. Door bijvoorbeeld rioolslib, een restproduct van het zuiveringsproces, te vergisten, waarbij biogas vrijkomt. Daarnaast plaatsen waterschappen windmolens en zonnepanelen op hun terreinen.
Er is een enorme transitie gaande om te zorgen dat we onze eigen zuiveringsprocessen ook voor de toekomst op orde hebben en tegelijkertijd, als we meer kunnen gaan produceren, kunnen leveren aan het net. De EU klimaatdoelstellingen en ambities uit de Green Deal verwerkt de Commissie in alle wetsvoorstellen voor sectorale wetgeving. Zoals bijvoorbeeld de Richtlijn Stedelijk Afvalwater die binnenkort wordt herzien en een enorme impact heeft op het werk van de waterschappen en op de investeringen voor de toekomst.
En hoe zit dat met digitalisering?
Digitalisering is inmiddels een breed thema dat in alle EU wetgevingsinitiatieven wordt geïntegreerd. In het verleden stond er nooit een artikel in over hoe digitalisering kan bijdragen aan de doelstellingen van het betreffende wetsvoorstel, nu heel vaak. Twin transition (vergroening en digitalisering versterken) betekent voor zowel digitalisering als verduurzaming een grote kans. De EU wil zowel klimaat, milieu als digitalisering promoten, maar die duurzame transitie kan niet zonder de digitale. Zij gaan hand in hand. Bovendien zorgt de steeds verdergaande digitalisering ook voor grotere beveiligingsopgaven. Dit moet zorgvuldig juridisch worden geregeld. Ook andere decentrale overheden hebben met dezelfde wetgeving te maken, daarom trekken we op het gebied van digitalisering samen op met VNG en IPO.
Heb je ook het gevoel dat het een beetje ‘landt’ bij de waterschappen?
Daar zetten we flinke stappen in. Digitalisering staat hoog op de agenda bij de waterschappen merk ik, maar die verbinding met wat er speelt in Europa op het gebied van digitaal en wat de impact hiervan is op de waterschappen kan nog beter. Hier werk ik samen met mijn collega’s op het Uniebureau in Den Haag hard aan.
“Digitalisering is inmiddels een breed thema wat in alle wetgevingsinitiatieven wordt geïntegreerd.”
We hebben de nieuwe EU fondsenwijzer op onze website. Kunnen waterschappen hier ook voordeel van hebben?
Uiteraard. Waterschappen hebben ook zelf bijna allemaal een subsidiecoördinator die met fondsen bezig is, maar de EU fondsenwijzer is een enorm handige tool om in kaart te brengen welke fondsen er op Europees niveau zijn en welke fondsen we kunnen gebruiken om te bepalen of we extra geld kunnen investeren in de transities. Europa is niet de enige mogelijkheid, maar met name voor de thema’s waar de waterschappen nu veel mee bezig zijn is het handig. Ik raad mensen ook aan om de fondsenwijzer te raadplegen.
Heb je nog tips & tricks voor waterschappen om kansen te pakken in Brussel?
Ten eerste is het goed om te weten dat de lobby en de belangenbehartiging richting de Europese instellingen altijd via Bureau Brussel wordt gecoördineerd, dus via mij en mijn collega. Hierbij bouwen we op de inzet van waterschapsbestuurders en experts van de waterschappen. Het is belangrijk dat we als waterschappen één helder gezamenlijk signaal afgeven in Brussel. Voor succesvolle belangenbehartiging in Brussel, in het EU-wereldje, is een goede relatie met mensen ook echt cruciaal. We moeten altijd zorgen dat we een betrouwbare partner zijn en ook informatie aanleveren die klopt, zodat we mensen verder kunnen helpen. Op die manier kun je de meeste invloed uitoefenen.
Ook is het goed voor de waterschappen om bewust te zijn van wat er in Europa speelt en wat voor beleidsontwikkelingen hen gaan raken. Hiervoor moeten ze goed in de gaten houden wat er in UvW-verband wordt besproken. Zo kan je als waterschap ervoor zorgen dat je goed aangehaakt bent, dat je voorbereid bent op wat er gaat komen en dat je argumenten en voorbeelden kunt geven over wat die impact van de wetgeving voor de praktijk betekent.
