Vorige week dinsdag presenteerden de Eurocommissarissen Ursula Von der Leyen, Frans Timmermans en Valdis Dombrovskis de financiële plannen voor de Europese Green Deal. Hierin werd de plek van het ‘mechanisme voor een rechtvaardige transitie’ (ook wel: Just Transition Mechanism) in het kostenplaatje van de Green Deal bekendgemaakt. De Commissie is ook van plan om een leenfaciliteit voor de publieke sector op te zetten.
Investeringsplan Green Deal
Om de klimaatdoelen van de huidige Europese Commissie, zoals klimaatneutraliteit tegen 2050 en de algehele groene transitie, te realiseren, streeft de Commissie naar forse investeringen vanuit de EU, de overheden en particulieren. Mede door een cruciale rol voor de Europese investeringsbank (EIB) is de Commissie van plan om € 1 biljoen aan investeringen te mobiliseren voor de Green Deal binnen de komende tien jaar. Het mechanisme voor een rechtvaardige transitie zal hier deel van gaan uitmaken.
Investeringspijlers
Met deze investeringen stipt de Commissie de volgende pijlers aan:
- Het verhogen van de financiering voor de transitie met de toekomstige meerjarenbegroting van de EU (MFK) en aanvullende instrumenten zoals InvestEU;
- Het creëren van een stimulerend raamwerk voor particuliere investeerders en de overheidssector in het faciliteren van duurzame investeringen;
- Het bieden van praktische ondersteuning aan overheden en projectontwikkelaars bij het identificeren, structureren en uitvoeren van duurzame projecten.
Mechanisme voor een rechtvaardige transitie
In de loop van dit jaar zal het Just Transition Mechanism worden opgezet, om de rechtvaardige en groene transitie van kwetsbare en achterlopende regio’s en sectoren teweeg te brengen. Het mechanisme zal bestaan uit:
- Een fonds voor een rechtvaardige transitie, ook wel bekend als het Just Transition Fund;
- Een specifieke regeling voor een rechtvaardige transitie in het kader van InvestEU;
- Een leenfaciliteit voor de publieke sector bij de EIB: deze faciliteit zal worden gebruikt voor leningen aan overheden voor bijvoorbeeld investeringen in stadsverwarmingsnetten en de renovatie van gebouwen. In maart 2020 zal de Commissie met een wetgevingsvoorstel komen om deze faciliteit op te zetten.
Naast het financiële gedeelte zal het mechanisme ook een platform bieden om technische bijstand te leveren aan investeerders en begunstigden, maar ook om ervoor te zorgen dat getroffen gemeenschappen, lokale overheden, sociale partners en NGO’s betrokken worden. Het mechanisme zal in totaal €100 miljard worden toegewezen in het financiële plan van de Green Deal.
Just Transition fund
Het fonds zal in totaal €7.5 miljard bijdragen aan projecten in regio’s met burgers, werknemers en bedrijven die bijzonder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Het Commissievoorstel meldt dat toewijzing van de financiële middelen uit het fonds wordt berekend aan de hand van de volgende factoren:
- De omvang van koolstofintensiviteit van regio’s die broeikasgassen uitstoten;
- De grootte van sociale uitdagingen op het gebied van banenverlies en omscholing van werknemers in de fossiel brandstoffen sector;
- Het niveau van economische ontwikkeling van de lidstaten en hun investeringscapaciteiten.
Aanpassing van de Verordening Gemeenschappelijke Bepalingen ESI-fondsen
In het voorstel voor de verordening die het fonds zal oprichten, wordt ook meegedeeld dat het nauwe aansluiting zal vinden met de EU-meerjarenbegroting voor de periode 2021-2027 en alle financiële instrumenten die relevant zijn voor de transitie. Daarover wordt op dit moment nog onderhandeld. Dat betreft ook het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+).
De Commissie heeft daarom een voorstel gedaan om de Verordening voor de Gemeenschappelijke Bepalingen van Structuur- en Investeringsfondsen (ESI-fondsen), waaronder het EFRO, het Cohesiefonds en het ESF+, aan te passen. In deze Verordening (COM(2018) 375 final) worden de doelstellingen van deze fondsen bepaald. Deze structuurfondsen zijn bijzonder relevant voor decentrale overheden, omdat hiermee het regionaal beleid van de EU en belangrijke Europese subsidies worden gerealiseerd. Met het aanpassingsvoorstel voorziet de Commissie om het fonds voor de rechtvaardige transitie onder dezelfde bepalingen te laten vallen als de andere fondsen.
Bron:
De groene transitie financieren: het investeringsplan voor de Europese Green Deal en het mechanisme voor een rechtvaardige transitie, persbericht Europese Commissie
Voorstel voor een verordening tot oprichting van het fonds voor een rechtvaardige transitie, Europese Commissie
The European Green Deal, Europese Commissie
Voorstel tot wijziging van de verordening gemeenschappelijke bepalingen (COM(2018) 375 final), Europese Commissie
Meer informatie:
Europese Green Deal: de weg naar klimaatneutraliteit, Kenniscentrum Europa Decentraal
Europese Green Deal: wat wil de nieuwe Commissie de komende tijd bereiken, Kenniscentrum Europa Decentraal
Regionale overheden cruciaal voor Green Deal
